Προεδρεύουσα το τρέχον εξάμηνο στην ΕΕ, η Δανία -σταθερά από τις πιο ευτυχισμένες χώρες στον κόσμο, σύμφωνα με τον Δείκτη Παγκόσμιας Ευτυχίας- βρίσκεται πια σε διαρκή ανησυχία.
Όπως και άλλες χώρες της Ευρώπης, ήδη αγωνιούσε το τελευταίο διάστημα για τη ρωσική επιθετικότητα εξ ανατολών, εν μέσω διαδοχικών συναγερμών για πτήσεις drones πάνω από αεροδρόμια και στρατιωτικές εγκαταστάσεις της χώρας.
Τώρα ωστόσο ξαργυπνά πρωτίστως για άλλο λόγο, με το βλέμμα στραμμένο δυτικά, στην αντίπερα πλευρά του Ατλαντικού.
Με τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ να απαξιώνει πλέον ανοιχτά τους νατοϊκούς συμμάχους των ΗΠΑ στην Ευρώπη, η κυβέρνηση στη Δανία βρίσκεται στο πόδι.
Στο υπουργείο Εξωτερικών στην Κοπεγχάγη λειτουργεί πια νυχτερινή βάρδια, από τις 5 το απόγευμα μέχρι τις 7 το πρωί, για να
για να μπορεί να αντιδρά πιο γρήγορα στις εξελίξεις στις ΗΠΑ, λόγω διαφοράς της ώρας.
Με τη λήξη κάθε βάρδιας, υποβάλλεται έκθεση στους Δανούς ιθύνοντες, με σύνοψη των γεγονότων της νύχτας.
Οι μνήμες είναι νωπές από τη διαμάχη που ξέσπασε την άνοιξη μεταξύ της Κοπεγχάγης και της κυβέρνησης Τραμπ για την γεωστρατηγικής θέσης και πλούσια σε πόρους Γροιλανδία, συνιστώσα του Βασιλείου της Δανίας.
Ο Λευκός Οίκος συνεχίζει να θεωρεί το αρκτικό αυτόνομο νησί κομβικό για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ.
Παρότι δεν επαναλαμβάνει πλέον δημόσια της αξιώσεις του για την εξαγορά του ή τις απειλές ακόμη και για την κατάληψή του με στρατιωτικά μέσα, ο Αμερικανός πρόεδρος Τραμπ κάθε άλλο παρά έχει εγκαταλείψει τα σχέδιά του για πλήρη έλεγχο του μεγαλύτερου νησιού της Γης, εντός του Αρκτικού Κύκλου.
Προς επίρρωση, ήρθε στη δημοσιότητα την περασμένη Τετάρτη η τελευταία έκθεση εκτίμησης απειλών της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών της Δανίας (FE),όπου οι ΗΠΑ χαρακτηρίζονται για πρώτη φορά «κίνδυνος για την ασφάλεια».
«Να σε κάψω Γιάννη, να σ’ αλείψω λάδι»
Υπό τη δεύτερη προεδρία Τραμπ, επισημαίνεται στη δανέζικη έκθεση των 64 σελίδων, «οι Ηνωμένες Πολιτείες χρησιμοποιούν την οικονομική ισχύ, περιλαμβανομένων απειλών για υψηλούς δασμούς, για να να επιβάλλουν τη βούλησή τους και πλέον δεν αποκλείουν τη χρήση στρατιωτικής ισχύος, ακόμη και εναντίον συμμάχων», αναφέρει η έκθεση, κάνοντας σαφή αναφορά στις προσπάθειες της Ουάσινγκτον να αποκτήσει τον έλεγχο της Γροιλανδίας.
Η Ουάσινγκτον και το Πεκίνο βρίσκονται πλέον σε ανταγωνισμό για επιρροή, συμμαχίες και κρίσιμους πόρους -υπογραμμίζει- γεγονός που έχει οδηγήσει τις ΗΠΑ να «δώσουν σημαντική προτεραιότητα» στις περιοχές γύρω τους, συμπεριλαμβανομένης της Αρκτικής, με στόχο να περιορίσουν την κινεζική επιρροή.
Παρά πάντως τον όλο και πιο εχθρικό τόνο στις δηλώσεις της κυβέρνησης Τραμπ για την Ευρώπη, ο επικεφαλής της Υπηρεσίας Πληροφοριών Άμυνας της Δανίας, Τόμας Άρενκιελ, τόνισε ότι οι ΗΠΑ παραμένουν ο «στενότερος εταίρος και σύμμαχος» της Κοπεγχάγης.
Σε συμφιλιωτικούς τόνους, στο φόντο των τεταμένων διμερών σχέσεων, κινήθηκε και η πρώτη επίσκεψη στη Γροιλανδία του νέου πρεσβευτή των ΗΠΑ στη Δανία και συνιδρυτή του PayPal, Κένεθ Χάουερι.
Όχι τυχαία ωστόσο, το ταξίδι αυτό ήταν στις προτεραιότητές του.
Έγινε στις αρχές της περασμένης εβδομάδας, μόλις ένα μήνα αφότου ανέλαβε επίσημα τα καθήκοντά του.
Στο Νουούκ, ο Κένεθ Χάουερι συναντήθηκε με την υπουργό Εξωτερικών της Γροιλανδίας Βίβιαν Μότζφελντ και εκπροσώπους της κυβέρνησης της Δανίας, στο πλαίσιο της Μικτής Επιτροπής ΗΠΑ-Γροιλανδίας.
Ένα τακτικό φόρουμ για την αμερικανική στρατιωτική παρουσία στο νησί και άλλα ζητήματα.
«Επιβεβαιώσαμε τη δέσμευσή μας σε μια ισχυρή και μακρόπνοη σχέση, που βασίζεται στον αμοιβαίο σεβασμό», αναφέρεται στην κοινή δήλωση.
«Οι ΗΠΑ και η Γροιλανδία προσβλέπουν στην αξιοποίηση αυτής της δυναμικής κατά το επόμενο έτος και στην ενίσχυση των δεσμών που υποστηρίζουν μια ασφαλή και ευημερούσα περιοχή της Αρκτικής», προστίθεται.
«Δεν είναι μυστικό ότι η περασμένη χρονιά ήταν δύσκολη», υπενθύμισε η Μότζφελντ.
«Υπάρχει ανάγκη να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη».
Η Δανία σε ασκήσεις ισορροπίας
Επικεντρωμένος το τελευταίο διάστημα στο διεθνές προσκήνιο με τους πολέμους στην Ουκρανία και στη Γάζα και τις συμμαχίες των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή και στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού, ο Αμερικανός πρόεδρος έχει μήνες να μιλήσει δημόσια για το θέμα της Γροιλανδίας, μετά τις εμπρηστικές δηλώσεις του νωρίτερα φέτος.
Το θέμα έδειχνε να είχε «παγώσει» μετά το επίσημο ταξίδι-«απόβαση» του Αμερικανού αντιπροέδρου Τζέι Ντι Βανς στη βάση των ΗΠΑ στο αρκτικό νησί, στα τέλη Μαρτίου.
Από τον Μάιο, ωστόσο, υπήρχαν αναφορές ότι οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών είχαν λάβει οδηγίες να εντείνουν τη συλλογή πληροφοριών στο αρκτικό νησί.
Σχεδόν προ τεσσάρων μηνών, η κυβέρνηση της Δανίας είχε καλέσει τον τότε επικεφαλής της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Κοπεγχάγη για διαμαρτυρία, μετά την αποκάλυψη ότι τρεις Αμερικανοί πολίτες, με δεσμούς με τον πρόεδρο Τραμπ, διεξήγαγαν «μυστικές επιχειρήσεις επιρροής» στη Γροιλανδία.
Στα τέλη Νοεμβρίου, η εφημερίδα Politiken αποκάλυψε ότι η Ουάσινγκτον είχε επιδιώξει επανειλημμένα από τον περασμένο Απρίλιο να οργανώσει συνάντηση με την νέα πολιτική ηγεσία της Γροιλανδίας, παραγκωνίζοντας την κυβέρνηση της Δανίας. Η προ ημερών επίσκεψη του Κένεθ Χάουερι μαρτυρά ότι οι προσπάθειες αυτές έπεσαν σε «τοίχο».
Το γεγονός όμως ότι ο Τραμπ επέλεξε ένα επιχειρηματία ως πρεσβευτή στην Κοπεγχάγη λέει από μόνο του πολλά για το πώς σκοπεύει να χειριστεί εφεξής τις διμερείς σχέσεις.
Το αμερικανικό περιοδικό National Review θεωρεί μια πρόσφατη ανακοίνωση ως πιθανό «κλειδί» για την υλοποίηση των σχεδίων του του Αμερικανού προέδρου για τη Γροιλανδία.
Στις αρχές Νοεμβρίου, ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε συμφωνίες με τις φαρμακευτικές εταιρείες Eli Lilly and Company και Novo Nordisk, οι οποίες αναμένεται να οδηγήσουν σε σημαντικές μειώσεις τιμών για τα συνταγογραφούμενα φάρμακα στις ΗΠΑ, μεταξύ αυτών τα Ozempic και Wegovy.
Δύο σκευάσματα για τη θεραπεία τόσο του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, όσο και της παχυσαρκίας.
Αμφότερα παρασκευάζονται από τη Novo Nordisk, μια δανέζικη εταιρεία.
Στιγμιότυπο από τις αντιαμερικανικές διαδηλώσεις της περασμένης άνοιξης στη Γροιλανδία (Christian Klindt Soelbeck/Ritzau Scanpix/via REUTERS)
Ανάγκα και οι… Δανοί πείθονται;
Η συμφωνία αποτελεί δίκοπο μαχαίρι.
Με την επέκταση της αγοράς, η παρασκευάστρια δανέζικη εταιρία αναμένει σημαντική εισροή εσόδων, κάτι που θα ενισχύσει και την οικονομία της Δανίας.
«Στο απόγειό της, η κεφαλαιοποίηση της Novo Nordisk ήταν μεγαλύτερη από το ΑΕΠ ολόκληρης της χώρας», εξηγεί το National Review.
«Η πρόσφατη επιβράδυνση των πωλήσεων της εταιρείας, καθώς αντιμετωπίζει τον ανταγωνισμό από τα φάρμακα της Eli Lilly, έχει πλήξει τη Δανία. Η κυβέρνηση μείωσε πρόσφατα την πρόβλεψή της για την ανάπτυξη περισσότερο από το μισό, σε μεγάλο βαθμό λόγω των δυσκολιών της Novo Nordisk»…
Το ντιλ με την κυβέρνηση Τραμπ τώρα αλλάζει τα δεδομένα.
Η σημαντική ωστόσο εξάρτηση από το πρόγραμμα υγειονομικής περίθαλψης των ΗΠΑ, καθιστά την εταιρεία και, κατά συνέπεια, την οικονομική ανάπτυξη στη Δανία ακόμη πιο ευάλωτες στις αξιώσεις του απρόβλεπτου Αμερικανού προέδρου.
Αυτά, ενώ η χώρα της βόρειας Ευρώπης ετοιμάζεται για νέες βουλευτικές εκλογές μέσα στο 2026, με τους κυβερνώντες Σοσιαλδημοκράτες να μετρούν στο μεσοδιάστημα συνεχώς απώλειες στις κάλπες.
Είτε των τελευταίων ευρωεκλογών, είτε των πρόσφατων δημοτικών εκλογών, όπου το κόμμα της πρωθυπουργού Μέτε Φρέντερικσεν υπέστη οδυνηρή ήττα, χάνοντας τη δημαρχία ακόμη και στο πιο σταθερό εκλογικό προπύργιό του εδώ και σχεδόν έναν αιώνα: στην Κοπεγχάγη.
Στις δημοσκοπήσεις, τα ποσοστά των Σοσιαλδημοκρατών καταγράφουν συνεχή πτώση, αν και παραμένουν το φαβορί για την πρωτιά.
«Δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι ο Τραμπ θα προσεγγίσει την πρωθυπουργό, που βρίσκεται σε δύσκολη θέση, για μια συμφωνία», επισημαίνει το δημοσίευμα.
Το σενάριο πώλησης της Γροιλανδίας στις ΗΠΑ, όπως ζητά το Τραμπ, είναι εκτός συζήτησης.
Υπάρχουν ωστόσο πιθανές εναλλακτικές λύσεις.
Από μια διευρυμένη αμυντική συμφωνία, που θα περιλαμβάνει μόνιμη στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στο νησί, μέχρι και συνεκμετάλλευση των πλούσιων ορυκτών πόρων.
