Εκ πρώτης όψεως, ήταν μια κάπως απίθανη ιδέα. Ένα από τα πιο επιτυχημένα ποπ συγκροτήματα της Βρετανίας, οι Pet Shop Boys, θα έγραφαν μια νέα μουσική σύνθεση 73 λεπτών για την βουβή ταινία του Σεργκέι Αϊζενστάιν «Θωρηκτό Ποτέμκιν» του 1925, που αφορά μια εξέγερση εναντίον των ρωσικών άρχοντων.
Στη συνέχεια, θα ερμήνευαν αυτή τη μουσική σύνθεση, ενώ η ταινία θα προβάλλονταν σε μια γιγαντιαία οθόνη, ένα καλοκαιρινό βράδυ Κυριακής στο κέντρο της πλατείας Τραφάλγκαρ.
Η πρόταση είχε γίνει από τον Φίλιπ Ντοντ, διευθυντή του Ινστιτούτου Σύγχρονης Τέχνης, ο οποίος προσέγγισε τα δύο μέλη των Pet Shop Boys — τον Νιλ Τέναντ και τον Κρις Λόου — τον Απρίλιο του 2003.
«Και έτσι ήταν, δεν πληρωθήκαμε»
Υπήρχαν βάσιμοι λόγοι να πιστεύουμε ότι ο Τέναντ, ειδικότερα, θα ήταν θετικός στην ιδέα. Είχε από καιρό μια γοητεία για τη ρωσική και σοβιετική ιστορία — ένα ενδιαφέρον που είχε διαποτίσει τα τραγούδια και τα βίντεο των Pet Shop Boys, όπως τα Go West και London.
Ωστόσο, η πρώτη αντίδραση του Τέναντ ήταν να αρνηθεί. «Για να είμαι ειλικρινής, στην αρχή δεν ήθελα να το κάνω», λέει. «Σκέφτηκα ότι θα ήταν πολύ δουλειά και ότι δεν θα πληρωθούμε καθόλου». Γελάει. «Και έτσι ήταν, δεν πληρωθήκαμε». Επίσης, υπέθεσε ότι ο Λόου δεν θα πολυήθελε, αλλά έπεσε έξω.
«Ήταν κάτι διαφορετικό», εξηγεί ο Λόου. «Αυτό που ήταν ελκυστικό ήταν ότι επρόκειτο για μια βουβή ταινία — ένα μουσικό κομμάτι που θα συνόδευε τις εικόνες. Και δεν είχες να κάνεις με το σύστημα του Χόλιγουντ, όπου θα μπορούσαν να πουν “ω, δεν μας αρέσει — θα πάρουμε τον Τζον Γουίλιαμς αντ’ αυτού”».
«Ονομάζομαι Νιλ Τέναντ. Είμαι το ένα μισό του βρετανικού ποπ ντουέτου Pet Shop Boys. Θα ήθελα να έρθω σε επαφή με τον Τόρστεν Ρας για να δω αν θα ενδιαφερόταν να συνεργαστεί μαζί μας»
Δεν άκουσαν τα κομμάτια του Σοστακόβιτς
Έτσι, οι Pet Shop Boys συμφώνησαν. Ως πρώτο βήμα, είδαν μαζί δύο φορές το DVD του «Θωρηκτού Ποτέμκιν» με σίγαση της μουσικής επένδυσης με τα κομμάτια του Σοστακόβιτς, που είχαν συλλεχθεί από διάφορες συμφωνίες, ώστε να μην τους επηρεάσει. Στη συνέχεια, άρχισαν να καταστρώνουν τη στρατηγική τους.
«Ήταν μια πρόκληση να δούμε αν μπορούσαμε να γράψουμε ένα μακρύ μουσικό κομμάτι», λέει ο Τέναντ.
Περίπου το ήμισυ της παρτιτούρας γράφτηκε στα τέλη του καλοκαιριού του 2003, ενώ το δεύτερο μισό ολοκληρώθηκε την άνοιξη του 2004. Καθώς η δουλειά προχωρούσε, οι σκέψεις τους στράφηκαν στο πώς θα έπρεπε να ενορχηστρωθεί αυτή η μουσική.
Αποφάσισαν να απευθυνθούν στον Γερμανό συνθέτη Τόρστεν Ρας, επειδή τους άρεσε το άλμπουμ του Mein Herz brennt, βασισμένο στη μουσική του death metal συγκροτήματος Rammstein.
Ο Τέναντ του έστειλε απλά ένα μέηλ: «Ονομάζομαι Νιλ Τέναντ. Είμαι το ένα μισό του βρετανικού ποπ ντουέτου Pet Shop Boys. Θα ήθελα να έρθω σε επαφή με τον Τόρστεν Ρας για να δω αν θα ενδιαφερόταν να συνεργαστεί μαζί μας σε ένα πρότζεκτ που συνδυάζει ηλεκτρονική και ορχηστρική μουσική».
Ο παραγωγικός συμβιβασμός
Ο Ρας συμφώνησε, αν και στην αρχή η συνεργασία δεν πήγε πολύ καλά. «Θεωρούσε ότι η μουσική μας ήταν πολύ επαναλαμβανόμενη», λέει ο Τέναντ. Και οι Λόου και Τέναντ βρήκαν τις αρχικές ενορχηστρώσεις του Ρας υπερβολικά δυσαρμονικές.
Αλλά με τον καιρό βρήκαν έναν παραγωγικό συμβιβασμό. Στη συνέχεια, μετά από αρκετές καθυστερήσεις και κρίσεις λόγω της απώλειας χορηγών, ορίστηκε η ημερομηνία για την παράσταση στην πλατεία Τραφάλγκαρ –στις 12 Σεπτεμβρίου 2004.
Το απόγευμα της πρεμιέρας, οι Pet Shop Boys ετοιμάζονταν για το soundcheck. Πήραν τις θέσεις τους δίπλα στην ορχήστρα, πίσω από ένα ελαφρύ πλέγμα: αρκετά λεπτό για να είναι ορατό, αλλά αρκετά παχύ για να αντανακλά το φως της προβολής της ταινίας τη νύχτα.
«Ω, ας βγούμε με στυλ, τουλάχιστον» αναφώνησε ο Λόου. «Ήταν εξ αρχής μια πολύ ανόητη ιδέα»
Ενθουσιασμός, τρόμος, ελευθερία
Στη συνέχεια, περπάτησαν μέχρι ένα κοντινό ξενοδοχείο — «Πώς καταλήξαμε να το κάνουμε αυτό;» μουρμούρισε ο Λόου — επιβεβαιώνοντας μια τυπική διαφορά μεταξύ των Pet Shop Boys, ο Τέναντ ανέβηκε τις σκάλες του ξενοδοχείου, ενώ ο Λόου πήρε το ασανσέρ.
Σύντομα ήρθε η ώρα για τη συνέντευξη τύπου. Κάποιος ρώτησε τι σήμαινε αυτό το έργο για τους Pet Shop Boys, σε σύγκριση με τα άλλα έργα τους. «Λοιπόν, αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση για εμάς», άρχισε ο Τέναντ.
«Η ταινία είναι αρκετά ρομαντική και σκληρή, και με τη μουσική προσπαθήσαμε να αναδείξουμε αυτές τις πτυχές, αλλά και να αναδείξουμε το συναίσθημα που προκαλεί — τον ενθουσιασμό, τον τρόμο, την ελευθερία».
«Καλή απάντηση», είπε ο Λόου. «Άριστα δέκα».
«Το μεγαλύτερο κοινό που έχει συγκεντρωθεί ποτέ για μια βουβή ταινία στη Βρετανία»
Οι Pet Shop Boys αποσύρθηκαν σε ξεχωριστά δωμάτια για να ξεκουραστούν και να ντυθούν. Την καθορισμένη ώρα, ο Λόου εμφανίστηκε στο δωμάτιο του Τέναντ, φλερτάροντας με έναν χαρούμενο φαταλισμό. «Ω, ας βγούμε με στυλ, τουλάχιστον» αναφώνησε. «Ήταν εξ αρχής μια πολύ ανόητη ιδέα».
Περίπου 25.000 άτομα είχαν συγκεντρωθεί στην πλατεία Τραφάλγκαρ. Ο Τέναντ θα αναφερόταν αργότερα στην παρατήρηση κάποιου ότι «πρέπει να ήταν το μεγαλύτερο κοινό που έχει συγκεντρωθεί ποτέ για μια βουβή ταινία στη Βρετανία».
Ήταν δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς θα λειτουργούσε αυτό — ένα τεράστιο πλήθος να παρακολουθεί μια βουβή ρωσική ταινία σε ένα από τα πιο πολυσύχναστα μέρη του Λονδίνου, ενώ η μουσική χτυπούσε δυνατά και πλημμύριζε τον χώρο. Η πραγματικότητα ήταν εξίσου δύσκολο να περιγραφεί, εκτός από το ότι οι άνθρωποι φαινόταν γοητευμένοι.
Ένα μικρό μπουκάλι Moët & Chandon από το μίνι μπαρ
«Ήταν πραγματικά μια πολύ συγκινητική στιγμή να στέκομαι στη σκηνή» θυμάται ο Τέναντ. «Ήμασταν κάτω από την οθόνη με την ορχήστρα και μπορούσες να δεις όλα αυτά τα κεφάλια να κοιτάζουν την ταινία, τη βροχή και το φως. Υπήρχε μια πολύ έντονη αίσθηση της στιγμής — και εν τω μεταξύ τα λεωφορεία περνούσαν».
Επιστρέφοντας στο ξενοδοχείο τους, ο Λόου άνοιξε ένα μικρό μπουκάλι Moët & Chandon από το μίνι μπαρ για να το μοιραστούν και δήλωσε: «Λοιπόν, τα καταφέραμε! Ήταν εξαντλητικό».
«Ακόμα και το να μην κάνεις τίποτα τον περισσότερο καιρό», συμφώνησε ο Τέναντ, «είναι εξαντλητικό».
Την επόμενη μέρα πέταξαν για την Ίμπιζα, αλλά η ιστορία δεν τελείωσε εκεί, καθώς άνοιξε το δρόμο για άλλες συνεργασίες. Το 2011, το μπαλέτο τους βασισμένο σε ένα παραμύθι του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, The Most Incredible Thing, έκανε πρεμιέρα στο Sadler’s Wells. Το 2014, παρουσίασαν στο Royal Albert Hall το A Man from the Future, μια οκταμερή σύνθεση για τη ζωή του πρωτοπόρου των υπολογιστών, Άλαν Τούρινγκ.
«Αυτό μας έδωσε την ιδέα να γράψουμε μακροσκελή, κυρίως ορχηστρικά κομμάτια», λέει ο Τέναντ.
Όσον αφορά την ίδια τη μουσική και την πρεμιέρα, η μπάντα εξακολουθεί να νιώθει μια βαθιά ικανοποίηση.
«Θυμάμαι πάντα μια κριτική που διάβασα, η οποία ήταν πολύ αδιάφορη» λέει ο Τέναντ. «Σαν να ήταν το πιο φυσιολογικό πράγμα στον κόσμο για τους Pet Shop Boys να παίζουν ένα ολοκαίνουργιο soundtrack για μια κλασική βουβή ταινία στην πλατεία Τραφάλγκαρ με μια συμφωνική ορχήστρα. Με 25.000 θεατές. Σαν να συνέβαινε κάθε μέρα της εβδομάδας. Εγώ από την άλλη πιστεύω ότι μόνο μια φορά μπορεί να συμβεί αυτό».
*Το Battleship Potemkin με τη μουσική επένδυση των Pet Shop Boys κυκλοφορεί σε Blu-ray/CD και βινύλιο στις 5 Σεπτεμβρίου.
*Με στοιχεία από thetimes.com
