3 Σεπτεμβρίου 1974 – 3 Σεπτεμβρίου 2024. Το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα, το γνωστό σε όλους ΠΑΣΟΚ γιορτάζει τα 50 του χρόνια. Το Κίνημα που ίδρυσε ο Ανδρέας Παπανδρέου με μια σειρά από στελέχη πρώτης γραμμής (μετέπειτα Υπουργοί) και για πολλές δεκαετίες είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στην πολιτική ζωή του τόπου.
Σήμερα; Συρρικνωμένο σε σχέση με το ένδοξο παρελθόν του, αλλά όχι απαξιωμένο όπως στο πρόσφατο παρελθόν του, το ΠΑΣΟΚ συμπλήρωσε 5 δεκαετίες ζωής με ζητούμενο να κάνει μια νέα αρχή. Όντας σχεδόν μια δεκαετία μακριά από τα φώτα της εξουσίας, ζει με τις μνήμες της παντοδυναμίας του, αλλά παράλληλα θέλει να αποφύγει τα λάθη που το οδήγησαν στα πρόθυρα της διάλυσης.
Με αφορμή τα 50 κεράκια στην τούρτα με τον πράσινο ήλιο, ας θυμηθούμε στο Reader μια «πενηντάρα» από λέξεις, φράσεις και ονόματα που στο άκουσμα τους θυμίζουν… ΠΑΣΟΚ και μόνο ΠΑΣΟΚ!
Λέξεις, φράσεις και πρόσωπα που είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τα 50 χρόνια ζωής του ΠΑΣΟΚ.
1. Ανδρέας… Ένας ήταν. Δεν χρειάζεται μεγαλύτερη ανάλυση εδώ. Πάμε παρακάτω για να μην χάνουμε χρόνο.
2. Χαριλάου Τρικούπη 50. Η… Ακρόπολη του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος. Δεν γίνεται να μην την έχεις επισκεφτεί έστω και μια φορά στη ζωή σου.
3. Η 3η μέρα κάθε Σεπτεμβρίου είναι ημέρα γιορτής για τους απανταχού ΠΑΣΟΚτζήδες. Ορθόδοξους, εκσυγχρονιστές, νέους, παλιούς. Για όλους.
4. Ζιβάγκο! Τις δεκαετίες 70ς και 80ς δεν χρειαζόταν να φοράς κονκάρδα με τον πράσινο ήλιο στο πέτο σου. Αν φορούσες ζιβάγκο ήταν κατανοητό από όλους τι ψήφιζες. Το φορούσε ο πρόεδρος (είπαμε ένας ήταν…) και το καθιέρωσε.
5. Αλλαγή. Λέξη που είναι… 100% βγαλμένη από τα ΠΑΣΟΚικά λεξικά Υπήρξε το «κλειδί» στις εκλογές του 1981 που έφερε το Κίνημα στην εξουσία και σε αυτές του 1985 (ο λαός στηρίζει την Αλλαγή, κλπ).
6. «Καλημέρα Ήλιε»… Το εμβληματικό τραγούδι του Μάνου Λοϊζου έγινε… εν μια νυκτί η ναυαρχίδα του ΠΑΣΟΚ στις ανά την Ελλάδα συγκεντρώσεις. Φυσικά παραμένει ακόμη και σήμερα…
7.ΕΣΥ. Το περίφημο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Το σημερινό ταλαιπωρημένο ΕΣΥ, που όμως για δεκαετίες ολόκληρες έδωσε και δίνει σε όλους το δικαίωμα στην περίθαλψη. Εμβληματικό έργο που φέρει φαρδιά πλατιά την υπογραφή του Γιώργου Γεννηματά.
8. Τάσος Μπιρσίμ. Ο Τζεφιρέλι σκηνοθέτησε τον «Ιησού από τη Ναζαρέτ», ο Κόπολα τον «Νονό», ο Μπιρσίμ τις ομιλίες του Ανδρέα. Αριστουργήματα όλα…
9. Αυριανή – Κανάλι 29. Εφημερίδα και τηλεοπτικός σταθμός που ανήκαν στο συγκρότημα Κουρή. Σχέσεις στοργής και μίσους τόσο με τον Ανδρέα, όσο και με το Κίνημα γενικότερα. Από την… τυφλή και συνήθως «κίτρινη» στήριξη των 80ς, στις… χυδαίες γυμνές φωτογραφίας της Δήμητρας στα μέσα της 10ετίας του ’90.
10. Χέρφιλντ. Πότε κανένα άλλο νοσοκομείο του κόσμου δεν συνδέθηκε, όσο το Χέρφιλντ με το ΠΑΣΟΚ και την Ελλάδα. Για καιρό εκεί χτυπούσε (στην κυριολεξία) η καρδιά της πολιτικής μας ζωής…
11.Δήμητρα Λιάνη. Το νεύμα του Ανδρέα Παπανδρέου προς την άλλοτε αεροσυνοδό, από τις σκάλες του αεροπλάνου, προκειμένου να… επισημοποιήσει την σχέση τους, θα έπρεπε να διδάσκεται στα μεγαλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου.
12. Κώστας Λαλιώτης. Όνομα μύθος στους διαδρόμους της Χαριλάου Τρικούπη. Το «θείο βρέφος» του Ανδρέα Παπανδρέου, ο κορυφαίος Υπουργός σε όλες τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ, είναι σήμερα στα 73 του κάτι σαν… Νέστορας της παράταξης, αφού το όνομα του ακόμη έχει πέραση…
13. Καστρί και Εκάλη. Εχει ακούσει κανείς σας αυτές τις δύο περιοχές των Βορείων Προαστίων της Αττικής και δεν έχει σκεφτεί τον Ανδρέα Παπανδρέου;
14. «Το βρώμικο 89».Χαρακτηρίζει μια ολόκληρη εποχή γεμάτη από ένταση, πόλωση, διχασμό, «πράσινα και μπλε καφενεία», προκλητικά πρωτοσέλιδα, απολογίες, καταθέσεις, τραπεζικούς λογαριασμούς.
15. Σκάνδαλο Κοσκωτά και… τα γουνάκια του Κόκκινου! Ποιος ξεχνά το ειδικό δικαστήριο; Τα γουνάκια του Βασίλη Κόκκινου και των άλλων δικαστικών; Την εντυπωσιακή είσοδο του Γιώργου Κοσκωτά στον Άρειο Πάγο; Τα… μαραθώνια live των καναλιών; Την τραγική κατάληξη του Μένιου Κουτσόγιωργα μέσα στην αίθουσα;
16. Μουστάκι. Ήταν κι ένα… άτυπο διαβατήριο για είσοδο στη Βουλή. Χαραλαμπόπουλος, Κατσιφάρας, Βερυβάκης, Πεπονής, Μώραλης, Ανωμερίτης, Φουράς, Πρωτόπαππας, ΓΑΠ (στα νιάτα του) μερικά από τα πιο ένδοξα μουστάκια στα… χρυσά πράσινα χρόνια.
17. «Ο λαός δεν ξεχνά τι σημαίνει δεξιά». Σύνθημα στα χείλη των οπαδών του ΠΑΣΟΚ Πριν φυσικά αρχίσουν οι… συνεργασίες με την ΝΔ στα πολλά – πολλά χρόνια μετά.
18. «Κάτω οι κλέφτες του ΠΑΣΟΚ». Σύνθημα στα χείλη των οπαδών της Νέας Δημοκρατίας και του τότε ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ στην τριπλή εκλογική αναμέτρηση του 89-90.
19. Αφισοκόλληση. Δεν υπάρχει μέλος Τοπικής Οργάνωσης του ΠΑΣΟΚ που… σέβεται την ιστορία του, που να μην έχει πάρει μέρος σε αφισοκόλληση. Οι αφίσες στη μασχάλη, ο κουβάς με νερό και κόλλα στο ένα χέρι και… στάση στην επόμενη κολώνα.
20. Κάρμινα Μπουράνα. Ακόμη ένα τραγούδι που έχει συνδεθεί όσο τίποτα με την έναρξη των «φαραωνικών» συγκεντρώσεων τις δεκαετίες του ’80 και του ’90.
21. Η Ρίτα Σακελλαρίου. Η θρυλική λαϊκή ερμηνεύτρια που υπήρξε επί σειρά ετών η αγαπημένη τραγουδίστρια του Ανδρέα Παπανδρέου. Το «Αυτός ο άνθρωπος, αυτός…» εκείνα τα χρόνια ήταν κάτι σαν τον «ανεπίσημο ύμνο» του Κινήματος.
22. Τα… μπινελίκια του Βαγγέλη Γιαννόπουλου. Ο λαϊκός Υπουργός που πέρασε στην ιστορία για το λεξιλόγιο του, για τις… αντιδίκες στο Κανάλι 29, για τον καυγά του εντός κοινοβούλιο με τον Κεδίκογλου και για τις επισκέψεις του στα «πολιτιστικά ιδρύματα».
23. «Εθεσε εαυτόν εκτός κινήματος». Ο Ανδρέας Παπανδρέου διέγραφε, αλλά δεν το ανακοίνωνε πως διέγραφε. Αντίθετα αυτός που… αποχωρούσε «έθετε εαυτόν εκτός κινήματος», όπως μαθαίναμε από τα επίσημα χείλη της Χαριλάου Τρικούπη. Θρυλική φράση που μνημονεύεται ακόμη και σήμερα.
24. Κώστας Σημίτης. Ο άνθρωπος που διαδέχθηκε τον Ανδρέα μετά το πολιτικό και φυσικό του τέλος. Προφίλ εκσυγχρονιστή έγραψε την δική του ιστορία τόσο στο κόμμα του, όσο και στη χώρα. Ιστορία με πολλά θετικά, αλλά επίσης και με πολλά αρνητικά. Αλήστου μνήμης το συνέδριο του 1996 και η… κόντρα με τον Άκη Τσοχατζόπουλο.
25. Η Μελίνα Μερκούρη. Η μεγάλη Ελληνίδα. Η… ισόβια Υπουργός Πολιτισμού. Η αγωνίστρια που άνοιξε το θέμα για την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα. Επίκαιρη ακόμη και σήμερα, 30 χρόνια μετά τον θάνατό της.
26. Ακης Τσοχατζόπουλος. Ο… ωραίος Μπρούμελ. Ο άλλοτε Νο2 ισχυρός του Κινήματος. Πιστός πάντα στον Ανδρέα Παπανδρέου. Δυστυχώς για τον ίδιο, το φινάλε του ήταν άδοξο. Εμεινε για πολλά χρόνια έγκλειστος στον Κορυδαλλό, λόγω εμπλοκής του σε σκάνδαλα και έφυγε από τη ζωή απαξιωμένος και χωρίς την λάμψη την οποία είχε απλόχερα σε όλη του την πολιτική πορεία.
27. Η τέντα του Ωνασείου. Για μήνες ήταν το… κέντρο τύπου όλης της χώρας. Η νοσηλεία του Ανδρέα Παπανδρέου στο συγκεκριμένο καρδιολογικό κέντρο, συγκέντρωσε στην περίφημη τέντα εκατοντάδες δημοσιογράφους από όλα τα μέσα της χώρας. Χιλιάδες ώρες δουλειάς, δεκάδες live συνδέσεις σε δελτία και εκπομπές.
28. «Πατέρα άκουσες τα νέα;». Ο σπαρακτικός επικήδειος λόγος του Γιώργου Παπανδρέου στην Μητρόπολη Αθηνών στο… αντίο του Ανδρέα.
29. Η «Εξόρμηση». Κομματική εφημερίδα, συνήθως Κυριακάτικη, που προπαγανδίζει τις θέσεις του ΠΑΣΟΚ. Χαμηλής κυκλοφορίας στο φινάλε της, έβαλε… το λουκέτο ο Σημίτης. Σας θυμίζει τίποτα σήμερα; Ναι, την Αυγή, καλά μαντέψατε.
30. «Τσοβόλα δώστα όλα» και «Λεφτά υπάρχουν». Φράσεις που ειπώθηκαν σε προεκλογικές ομιλίες από πατέρα και υιό, ερμηνεύτηκαν ποικιλοτρόπως και φυσικά πέρασαν στην ιστορία.
31. «Πεντελικόν» και «Caravel». Αχ και να είχαν… στόμα οι καρέκλες αυτών των ξενοδοχείων τι θα είχαν να διηγηθούν. Μερικές από τις πλέον θυελλώδεις συνεδριάσεις στα 50 χρόνια έγιναν εκεί.
32. Συγκεντρώσεις, πούλμαν, πλαστικά σημαιάκια. Η… σφραγίδα του ΠΑΣΟΚ κυρίως στα χρόνια του Ανδρέα. Ομιλίες με πλήθος κόσμου όπως αυτές σε Σύνταγμα, παραλία Θεσσαλονίκης και μώλο στην Πάτρα προφανώς και δεν θα επαναληφθούν ποτέ ξανά.
33. Μαγκντί Γιακούμπ. Στη νέα γενιά μπορεί το όνομα να μην λέει τίποτα. Στους παλαιότερους όμως σαφώς και επίσης είναι ένα όνομα που θυμίζει… Ανδρέα Παπανδρέου και μέρες ΠΑΣΟΚ. Ήταν γιατρός – θρύλος της καρδιοχειρουργικής κι αυτός που είχε αναλάβει την δύσκολη επέμβαση του τότε Πρωθυπουργού. Η φράση «ε δεν είμαι και ο Γιακούμπ για να κάνω θαύματα» κυκλοφόρησε πολύ σε περασμένες δεκαετίες, ενδεικτικό της αξίας του.
34. Κλαδική… Οι παλιοί ξέρουν. Οι νέοι δεν θα μάθουν ποτέ.
35. Τα «γαλάζια ψηφοδέλτια» στην εκλογή του Χρήστου Σαρτζετάκη ως προέδρου της Δημοκρατίας. Επίσης οι παλιοί ξέρουν. Οι νέοι ας… google-άρουν!
36. «Κοιμηθήκαμε με ΝΔ, ξυπνησαμε με ΠΑΣΟΚ». Αν υπάρχει μια εκλογική αναμέτρηση που γουστάρουν περισσότερο από κάθε άλλη οι… πρασινοφρουροί, είναι αυτή του 2000! Δεν θα την άλλαζαν με τίποτα και όσοι την έζησαν από κάθε πλευρά γνωρίζουν καλά το γιατί. Η φράση «να περιμένουμε την ενσωμάτωση και της Β΄Αθήνας» του Κώστα Λαλιώτη έχει θέση στο μουσείο της πολιτικής ιστορίας.
37. ΜΟΠ (Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα), Πακέτα Ντελόρ και… πάει λέγοντας. Χρήμα με τη σέσουλα από την Ευρώπη. Αν πάντα έπιανε τόπο; Αυτό δυστυχώς είναι άλλη κουβέντα.
38. «Είναι μακέτο τούτο το έργο;». Τα σαρδάμ του Κώστα Σημίτη την εποχή της παντοδυναμίας του έγραψαν ιστορία. Ο… κύριος καθηγητής, όπως τον αποκαλούσαν ειρωνικά οι εσωκομματικοί του αντίπαλοι, δεν ήταν και ο καλύτερος ρήτορας που πέρασε από την ελληνική βουλή.
39. Η Φώφη Γεννηματά. Εγινε σύμβολο σε δύσκολα χρόνια για το ΠΑΣΟΚ, καθώς προσπάθησε και σε μεγάλο βαθμό τα κατάφερε να το κρατήσει ενωμένο και εντός της Βουλής. Εδωσε με ήθος πολλές πολιτικές μάχες, ενώ παράλληλα και αθόρυβα έδινε τη μεγάλη, δική της μάχη, την άνιση με τον καρκίνο. Εφυγε μόλις στα 57 της χρόνια.
40. Χρηματιστήριο. Εκεί κοντά στο 2000 όλη η Ελλάδα… τζόγαρε. Κέρδη και ζημιές. Ζημιές και κέρδη. Οι πάντες καθηλωμένοι με τις ώρες μπροστά στις οθόνες των ιδιωτικών καναλιών αναζητώντας ένα… limit up. Συνήθως βέβαια είχαμε limit down και… φούσκες.
41. Καστελόριζο. Τόπος… μαρτυρίου για την Ελλάδα, καθώς εκεί ανακοινώθηκε η είσοδος στα μνημόνια από τον ΓΑΠ, αλλά και τόπος μαρτυρίου και για το ΠΑΣΟΚ καθώς από εκεί άρχισε η ελεύθερη πρώτη που το έφερε ένα βήμα από τον αφανισμό του!
42. Από τους 6 προέδρους που είχε το ΠΑΣΟΚ στα 50 του χρόνια, οι τρεις έγιναν Πρωθυπουργοί. Τρεις φορές εκλέχθηκε ο Ανδρέας Παπανδρέου (1981, 1985, 1993), δύο φορές ο Κώστας Σημίτης (1996, 2000) και μία φορά ο Γιώργος Παπανδρέου (2009).
43. Αντώνης Λιβάνης – Αγγέλα Κοκκόλα. Ακόμη δύο ονόματα μύθοι στο… ΠΑΣΟΚικό οικοσύστημα. Πιστοί συνεργάτες του Ανδρέα Παπανδρέου από την αρχή έως το τέλος του.
44. King Palace! To ιστορικό και εμβληματικό ξενοδοχείο της Αθήνας. Ο Ανδρέας Παπανδρέου στον ημιώροφο του ανακοινώνει την ίδρυση του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος και δίνει στη δημοσιότητα την ιδρυτική διακήρυξη.
45. «Αν δεν υπήρχε ο Ανδρέας δεν θα μας ήξερε ούτε ο θυρωρός της πολυκατοικίας» είχε πει κάποτε με περίσσεια ειλικρίνεια ο Γιώργος Κατσιφάρας. Διαχρονική δήλωση, που πάμπολλες φορές σε διάφορες version χρησιμοποιείται και στις μέρες μας.
46. «Μαζί τα φάγαμε» Επίσης μια ατάκα που πέρασε στην… αθανασία. Την είχε πει τα ζοφερά χρόνια των μνημονίων ο αείμνηστος Θεόδωρος Πάγκαλος. Εκ των πρωτοκλασάτων στελεχών του ΠΑΣΟΚ.
47. «Με ώρα ΠΑΣΟΚ». Ειδική μονάδα μέτρησης του χρόνου που αφορά την ώρα έναρξης σε συσκέψεις, συμβούλια, συνέδρια του κόμματος. Εκτιμώμενος χρόνος καθυστέρησης άνω της μιας ώρας.
48. Ελιά, Δημοκρατική Συμπαράταξη, ΚΙΝΑΛ. Διάφορα ονόματα και σύμβολα στα… πέτρινα χρόνια των μνημονίων και της απαξίωσης. Τελικά και το ΠΑΣΟΚ και ο πράσινος ήλιος… ξαναγύρισαν.
49. Εκλογή προέδρου από τη βάση. Το ΠΑΣΟΚ ήταν το πρώτο κόμμα που έκανε κάτι τέτοιο με την ανάδειξη του Γιώργου Παπανδρέου, ο οποίος στο αρχικό εγχείρημα, τον Φεβρουάριο του 2004, πήρε περισσότερες από 1 εκατομμύριο ψήφους. Σχεδόν 20 χρόνια μετα, στις 6 Οκτωβρίου 2024 τα μέλη, αλλά και οι φίλοι του Κινήματος θα βρεθούν ξανά πάνω από μια εσωκομματική κάλπη.
50. Ανδρέας Παπανδρέου, Κώστας Σημίτης, Γιώργος Παπανδρέου, Ευάγγελος Βενιζέλος, Φώφη Γεννηματά, Νίκος Ανδρουλάκης. Όλοι οι Πρόεδροι στα 50 χρόνια του ΠΑΣΟΚ.
