Οι δασικοί χάρτες είναι «ελαττωματικοί», καθώς τους λείπει η ακρίβεια, η πληρότητα και η σαφήνεια. Κι αυτό, γιατί η πολιτεία, μέσα από τη «νομοθετική έκρηξη» των ετών 2016-2019, εξαίρεσε με αυθαίρετο τρόπο μεγάλες κατηγορίες εκτάσεων με δασική βλάστηση, επειδή οι εκτάσεις αυτές είχαν προβλήματα που κανείς δεν επιθυμούσε πολιτικά να διαχειριστεί.
Την ενδιαφέρουσα αυτή άποψη εκφράζει ο ομότιμος καθηγητής Νομικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Δημήτρης Παπαστερίου, που επί δεκαετίες ασχολείται με τη νομοθεσία για τους δασικούς χάρτες και το κτηματολόγιο. Οπως εκτιμά, η πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας απέκλεισε κάθε είδους «νομιμοποίηση» —ή όπως αλλιώς αυτή ονομαστεί— αυθαιρέτων σε δάση και δασικές εκτάσεις, δίνοντας στην πολιτεία την ευκαιρία να κλείσει το κεφάλαιο αυτό οριστικά, εφόσον το επιθυμεί…
Αφορμή για τη συζήτηση με τον κ. Παπαστερίου είναι το 850 σελίδων πόνημά του με τίτλο «Δασικοί Χάρτες» (κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Σάκκουλα), που καλύπτει όλη τη νομοθεσία και νομολογία για την υπόθεση. «Η πρώτη προσπάθεια για την κατάρτιση δασικών χαρτών ξεκινάει με το 1979, με τον νόμο 998, σε συνέχεια των άρθρων 24 και 117 του Συντάγματος. Η υπόθεση αυτή όμως δεν προχώρησε πολύ. Επειδή όπως αποδείχθηκε η κύρωση των δασικών χαρτών δεν μπορούσε να ολοκληρωθεί στη χρονική αμεσότητα που ήθελε η πολιτεία, τα τελευταία χρόνια ακολούθησε μια διαφορετική τακτική: τη μερική κύρωση των χαρτών», εξηγεί στην «Κ» ο κ. Παπαστερίου. «Κατόπιν, με συνεχείς παρατάσεις —πράγμα που με ενοχλεί αφάνταστα— άρχισε να μεταθέτει την κύρωση (σ.σ.: των προβληματικών τμημάτων των δασικών χαρτών) σε μεταγενέστερο χρόνο. Μέσα σε όλο αυτό το πλαίσιο εντάσσεται το εφεύρημα των οικιστικών πυκνώσεων, το οποίο σε επίπεδο συνταγματικότητας έχει λυθεί από το Συμβούλιο της Επικρατείας με την απόφαση 685/2019 της Ολομέλειας».
Η επιτροπή ειδικών
Πρόσφατα, το υπουργείο Περιβάλλοντος ανακοίνωσε ότι δημιούργησε μια επιτροπή με τη συμμετοχή ειδικών για να βρει μια λύση για τις οικιστικές πυκνώσεις. «Το ζήτημα που τίθεται πλέον αφορά την εφαρμογή της απόφασης του ΣτΕ, η οποία οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε ένα κομβικό ζήτημα: θα κατεδαφίσουμε τα δασικά αυθαίρετα ή όχι; Εκεί υπάρχει μια τεράστια νομολογία, που ποικίλλει από περίπτωση σε περίπτωση. Κατά την άποψή μου, πρέπει να αποφύγουμε οποιαδήποτε μορφή “τακτοποίησης” ή νομιμοποίησης των αυθαιρέτων οικισμών. Βέβαια η ελληνική γλώσσα είναι πλούσια και… μπορούμε να βρούμε μια άλλη νομική ορολογία, η οποία δεν ξέρουμε πού θα μας οδηγήσει».
Η υπόθεση περιπλέκεται έτι περαιτέρω από μια πρόσφατη απόφαση του Ε΄ Τμήματος του ΣτΕ (αρ. 652/19). Αφορά αναδασωτέα έκταση 120 στρεμμάτων στη θέση «Λάκκα Σχιστού» στο Πέραμα, την οποία η Εκκλησία της Ελλάδος επεδίωξε και τελικά πέτυχε να αποχαρακτηριστεί. «Πώς εμπλέκονται οι δύο αποφάσεις του ΣτΕ (σ.σ.: για τις οικιστικές πυκνώσεις και για το Σχιστό); Στην απόφαση για το Σχιστό, το ΣτΕ έκρινε ότι ο χαρακτηρισμός της έκτασης με βάση τη γνωστή, γενική απόφαση αναδάσωσης του 1934 δεν μπορεί να “σταθεί” γιατί η απόφαση αυτή είναι παρωχημένη και η σημερινή κατάσταση πολύ διαφορετική, “μπετονένια” θα μπορούσαμε να πούμε.
Αναρωτιέμαι λοιπόν αν η απόφαση αυτή θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να χαρακτηριστεί “παρωχημένος” ο χαρακτηρισμός μιας περιοχής ως δασικής έναντι της σημερινής του εικόνας και να υποστηρίξει επιχειρήματα υπέρ της διατήρησης των οικισμών αυθαιρέτων σε δάση».
Πάντως, κατά τον κ. Παπαστερίου, η νομοθετική πρόταση που κατέθεσε το υπουργείο Περιβάλλοντος στη Βουλή λίγο πριν από τις εκλογές ήταν καθαρά ψηφοθηρική. «Είναι απαράδεκτη. Στην ουσία λέει το υπουργείο Περιβάλλοντος “ναι, παρανομήσατε, αλλά μπορείτε να μην γκρεμιστεί το κτίσμα σας αν μας δώσετε χρήματα”. Η σκέψη αυτή είναι ευθέως αντίθετη στο Σύνταγμα. Επιπλέον, όσο κι αν οι εμπνευστές της προσπαθούν να μας πείσουν για το αντίθετο, ισοδυναμεί με παγίωση της υφιστάμενης κατάστασης και δίνει στην κοινωνία ένα λανθασμένο μήνυμα για το μέλλον. Μερικοί ιδιοκτήτες αυθαιρέτων σε δάση επικαλούνται “συνέργεια” της πολιτείας: λένε λ.χ. ότι είχαν άδεια από την πολεοδομία ή σύνδεση με τη ΔΕΗ. Εδώ υπεισέρχεται το ζήτημα που ο Γιώργος Κουμάντος όρισε πολύ ορθά ως “κοινωνική υπαιτιότητα”. Ξεκινάει από τον μεσίτη για την αγορά της γης, τον εργάτη που χτίζει το αυθαίρετο και φθάνει στη δασική υπηρεσία που δεν έκανε τη δουλειά της, δικαιολογημένα ή μη, και στο υπουργείο που ανέχτηκε μια κατάσταση.
Η βάναυση παραβίαση του Συντάγματος είναι μια επαναλαμβανόμενη κατάσταση».
Με όλες τις δυσκολίες, το έργο των δασικών χαρτών δείχνει τα τελευταία χρόνια να προχωρεί. Πλέον σχεδόν το 50% έχει κυρωθεί (μερικώς, δηλαδή ως προς το σκέλος του που δεν έχει αντιρρήσεις), όταν πριν από μία πενταετία το ποσοστό αυτό ήταν μικρότερο του 5%. Ταυτόχρονα, το υπόλοιπο 41% των δασικών χαρτών βρίσκεται πλέον υπό εκπόνηση, με την πολιτεία να υπόσχεται ότι θα ολοκληρωθεί μέσα σε μία διετία. Ποιο θα είναι όμως το αποτέλεσμα; Ο κ. Παπαστερίου εκτιμά ότι οι δασικοί χάρτες θα είναι τελικώς «ελαττωματικοί».
«Υπάρχουν συμφέροντα»
«Τα τελευταία χρόνια το κράτος εξαιρεί αυθαίρετα εκτάσεις με δασική βλάστηση από τις αναρτήσεις των χαρτών, για παράδειγμα τις χορτολιβαδικές ή τις φρυγανικές. Επομένως οι χάρτες θα είναι τελικά ελλιπείς. Δυστυχώς, κατά το κοινώς λεγόμενο, αν δεν σπάσεις αυγά, δεν μπορείς να κάνεις ομελέτα. Υπάρχουν συμφέροντα, όπως καταπατητές ή τουριστικές επιχειρήσεις που θέλουν να παγιωθούν διάφορες καταστάσεις. Είναι διαφορετικό να προχωρήσεις σε μια ειδική ρύθμιση για να αντιμετωπίσεις συγκεκριμένες καταστάσεις και άλλο να εξαιρείς συλλήβδην τεράστιες εκτάσεις από τη δασική νομοθεσία.
Το τελικό αποτέλεσμα των δασικών χαρτών δεν θα είναι πραγματικό, αλλά μια πολιτική “κατασκευή”, γιατί δεν έχουμε τη δύναμη να αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα».
