Στην πρώτη συνεδρίαση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας για μια απειλή που συνδέεται με την κλιματική αλλαγή, η Ισλανδία αναγνώρισε την ενδεχόμενη κατάρρευση της ωκεάνιας κυκλοφορίας στον Ατλαντικό ως «υπαρξιακή απειλή», μια εξέλιξη που ανοίγει το δρόμο για την κατάρτιση σχεδίων έκτακτης ανάγκης.
Η Ισλανδία, η Βρετανία και Βορειοδυτική Ευρώπη θα είχαν πολύ ψυχρότερο κλίμα χωρίς το Ρεύμα του Κόλπου, ένα ρεύμα θερμών επιφανειακών υδάτων που ξεκινά από τον Κόλπο του Μεξικού και καταλήγει στην Αρκτική.
Η θερμότητα του νερού ανεβάζει τη θερμοκρασία του αέρα και κάνει τους χειμώνες της Βρετανίας πολύ πιο ζεστούς από ό,τι για παράδειγμα στη Σουηδία, η οποία βρίσκεται σε παρόμοιο γεωγραφικό πλάτος.
«Δεν έχουμε την πολυτέλεια να περιμένουμε για οριστικές, απαντήσειες πριν αναλάβουμε δράση»
Το πρόβλημα είναι ότι τήξη των πάγων της Γροιλανδίας λόγω κλιματικής αλλαγής απελευθερώνει στον Αρκτικό Ωκεανό μεγάλες ποσότητες γλυκού νερού, το οποίο αραιώνει το αλμυρό, πυκνό επιφανειακό στρώμα και εμποδίζει τη βύθισή του.
Το Ρεύμα του Κόλπου είναι μέρος της Μεσημβρινής Ανατρεπτικής Κυκλοφορίας του Ατλαντικού (AMOC), ένα περίπλοκο σύστημα επιφανειακών ρευμάτων που μεταφέρουν θερμότητα από τους τροπικούς προς την Αρκτική.
Όταν το θερμό νερό φτάσει στην Αρκτική, ψύχεται και βυθίζεται, οπότε ακολουθεί την αντίστροφη πορεία προς τους τροπικούς ως ψυχρό ρεύμα μεγάλου βάθους.
To Ρεύμα του Κόλπου μεταφέρει θερμό νερό από τον τροπικό Ατλαντικό προς την Αρκτική (NOAA)
Ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν ότι η κλιματική αλλαγή μπορεί να οδηγήσει σε κατάρρευση του AMOC και δραματική επιβράδυνση του Ρεύματος του Κόλπου, κάτι που θα βύθιζε στο ψύχος την Ισλανδία και τη Βορειοδυτική Ευρώπη.
Η τάση αυτή «αποτελεί άμεση απειλή για την εθνική ανθεκτικότητα και ασφάλειά μας» δήλωσε στο Reuters ο ισλανδός υπουργός Κλίματος Γιόχαν Παλ Γιόχανσον. «Είναι η πρώτη φορά που ένα φαινόμενο που συνδέεται με το κλίμα εξετάστηκε επίσημα στο Εθνικό Συμβούλιο Ασφάλειας ως δυνητική υπαρξιακή απειλή» είπε.
«Ο θαλάσσιος πάγος θα επηρέαζε τις θαλάσσιες μεταφορές. Τα ακραία φαινόμενα θα είχαν σοβαρές επιπτώσεις στην ικανότητά μας να διατηρούμε γεωργικές και αλιευτικές δραστηριότητες, οι οποίες παίζουν κεντρικό ρόλο στην οικονομία και την παροχή τροφίμων» δήλωσε ο Γιόχανσον.
«Δεν έχουμε την πολυτέλεια να περιμένουμε για οριστικές, μακροπρόθεσμες μελέτες πριν αναλάβουμε δράση» είπε.
Η κυβέρνηση αξιολογεί τώρα ποιες περαιτέρω μελέτες απαιτούνται και καταρτίζει σχέδιο ετοιμότητας για περίπτωση καταστροφής, ανέφερε ο υπουργός. Όπως είπε εξετάζεται μια ποικιλία κινδύνων, από την ενεργειακή και διατροφική ασφάλεια μέχρι τις υποδομές και τις διεθνείς μεταφορές.
Το AMOC έχει καταρρεύσει στο παρελθόν, όπως συνέβη πριν από την τελευταία Εποχή των Παγετώνων που τέλειωσε πριν από 12.000 χρόνια.
H επανάληψη ενός τέτοιου φαινομένου θα είχε επιπτώσεις και πέρα από την Βόρεια Ευρώπη, καθώς θα μπορούσε θα αλλάζει τα μοτίβα των βροχών από τις οποίες εξαρτώνται οι αγρότες στην Αφρική, την Ινδία και τη Νότια Αμερική.
Ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν ότι, καθώς η θερμοκρασία ανεβαίνει, η κατάρρευση του AMOC θα γίνει αναπόφευκτη εντός των επόμενων δεκαετιών.
Η Βρετανία, η οποία εξαρτάται από το Ρεύμα του Κόλπου, βασίζεται σε επιστημονικές εκθέσεις που εκτιμούν ότι μια απότομη κατάρρευση είναι απίθανη αυτό τον αιώνα.
Παρόλα αυτά η χώρα χρηματοδοτεί με 81 εκατ. λίρες μελέτες για το πότε τα κλιματικά συστήματα της Γης θα περάσουν το σημείο χωρίς επιστροφή.
