Η Ελλάδα ξαναβρέθηκε στο ίδιο έργο. Δρόμοι που γίνονται ποτάμια, πόλεις που γονατίζουν, υποδομές που παραδίδονται με την πρώτη δυνατή βροχή. Η κακοκαιρία «Byron», από χθες μέχρι σήμερα, δεν έκανε κάτι πρωτοφανές. Απλώς αποκάλυψε, για ακόμη μία φορά, ότι η χώρα μας μένει γυμνή μπροστά σε φαινόμενα που άλλες χώρες θεωρούν διαχειρίσιμα. Τα πλάνα από το Φάληρο, τον Πειραιά, τη Μάνδρα, τη λεωφόρο Ποσειδώνος, δεν είναι εικόνες που σοκάρουν πλέον. Είναι εικόνες που κουράζουν, γιατί έχουν γίνει ρουτίνα.
Στη Μάνδρα, η τραγωδία του 2017 ξαναζωντάνεψε. Οι κάτοικοι έζησαν ώρες αγωνίας, βλέποντας δρόμους να πλημμυρίζουν, νερά να μπαίνουν ξανά σε σπίτια, τη μνήμη των 24 θυμάτων να πλανάται σαν βαριά ομίχλη πάνω από την πόλη. Οι άνθρωποι σώθηκαν επειδή ήξεραν τι να κάνουν, όχι επειδή το κράτος τους προστάτεψε. Το πρωί, η περιοχή αντιμετώπισε και το σπάσιμο του κεντρικού αγωγού ύδρευσης, που άφησε μεγάλα κομμάτια της Μάνδρας χωρίς νερό. Μια πόλη σε διαρκή κατάσταση άμυνας, επειδή η Πολιτεία δεν κατάφερε ποτέ να της εγγυηθεί ότι δεν θα ξαναζήσει τον ίδιο εφιάλτη.
Την ίδια στιγμή, στον Πειραιά και ειδικά στο Πασαλιμάνι, το νερό ανέβηκε σε ύψος 30–40 πόντων. Αυτοκίνητα εγκλωβίστηκαν, καταστήματα πλημμύρισαν, οι δρόμοι παραδόθηκαν. Δεν είναι η πρώτη φορά. Εικόνες από προηγούμενες νεροποντές είναι σχεδόν πανομοιότυπες, η Ακτή Μιαούλη, η Γούναρη, η Σκουζέ να μετατρέπονται σε λίμνες. Και επικουρικά σε αυτό το χάος, η πανάκριβη παραλιακή λεωφόρος αποδεικνύει ξανά ότι στερείται του βασικότερου: καθαρών φρεατίων. Όταν οι πιο δαπανηρές μας υποδομές δεν μπορούν να διαχειριστούν καν μια καταιγίδα μέτριας διάρκειας, δεν υπάρχει καμία δικαιολογία που να στέκει. Η αστοχία είναι δομική και είναι δική μας.
Στα νότια προάστια – Καλλιθέα, Μοσχάτο, Παλαιό Φάληρο – η κατάσταση ήταν εξίσου ασφυκτική. Η λεωφόρος Ποσειδώνος μετατράπηκε ξανά σε κανάλι, η κυκλοφορία παρέλυσε, σπίτια και επιχειρήσεις βρέθηκαν μέσα στα νερά. Είναι μια εικόνα που έχει επαναληφθεί τόσες φορές, που πλέον θεωρείται αυτονόητη. Οι τοπικές υπηρεσίες προειδοποιούν συνεχώς για κορεσμό του αποχετευτικού δικτύου και για περιοχές που παραμένουν σε υψηλό κίνδυνο πλημμύρας, όχι λόγω της βροχής, αλλά λόγω της πλήρους αδυναμίας του συστήματος να την απορροφήσει.
Και σε όλο αυτό το σκηνικό, το πιο εξοργιστικό είναι πως η συζήτηση κάθε φορά ξεκινά από το μηδέν, «Έβρεξε πολύ», «ήταν έντονο φαινόμενο», «η κλιματική κρίση». Όμως οι επιστημονικές μετρήσεις δείχνουν ξεκάθαρα ότι η Αττική δεν μπλοκάρει επειδή η βροχή είναι πρωτοφανής. Μπλοκάρει επειδή η Αττική είναι μπαζωμένη, τσιμεντωμένη, ασφυκτικά χτισμένη. Ρέματα κλειστά, κοίτες εξαφανισμένες, φρεάτια βουλωμένα, υδρορροές κορεσμένες. Η φύση δεν εκδικείται. Απλώς ακολουθεί πορεία που εμείς της αφαιρέσαμε. Και τότε οι πόλεις πληρώνουν.
Μέσα σε αυτό το τοπίο, η στάση της Πολιτείας μοιάζει κάθε φορά η ίδια, προειδοποιήσεις μέσω 112, ανακοινώσεις, χάρτες επικινδυνότητας, δηλώσεις για έργα που «τρέχουν». Αλλά την ώρα που όλα αυτά αναρτώνται και ανακοινώνονται, οι δρόμοι πνίγονται, οι πολίτες εγκλωβίζονται και τα έργα που υποτίθεται ότι προστατεύουν την πόλη αποδεικνύονται ανεπαρκή. Η Ελλάδα 2.0 δεν φαίνεται στα πλημμυρισμένα στενά της Μάνδρας ούτε στους βουλιαγμένους δρόμους του Πειραιά. Έχει γίνει ειρωνικό σλόγκαν, τεχνολογική πρόοδος από τη μία, λάσπη μέχρι τον αστράγαλο από την άλλη.
Και μέσα σε όλη αυτή την πραγματικότητα, αναδύεται και η πιο καυστική ατάκα που ακούστηκε αυτές τις μέρες, «Με αυτούς τους ρυθμούς, δεν θα πληρώνουμε μόνο τέλη κυκλοφορίας, θα μας βάλουν και τέλη πλεύσης. Αφού οι δρόμοι έγιναν κανάλια, ας το ζήσουμε ολοκληρωμένα». Μια φράση που δεν ειπώθηκε για να προκαλέσει γέλιο, αλλά γιατί αποτυπώνει ακριβώς το σημείο στο οποίο έχουμε φτάσει. Όταν σε μεγάλους οδικούς άξονες κυκλοφορούν πιο άνετα… βάρκες από αυτοκίνητα, τότε δεν υπάρχει καμιά ωραιοποίηση που να σώζει το αφήγημα.
Η αλήθεια είναι σκληρή, η Ελλάδα δεν πνίγεται από τη βροχή. Πνίγεται από τις επιλογές της. Από τη διαχρονική αμέλεια, από έργα που μένουν στη μέση, από συντήρηση που δεν γίνεται, από υποδομές που δεν σχεδιάστηκαν για να αντέξουν το σήμερα. Από μια Πολιτεία που προτιμά να εξηγεί αντί να προλαμβάνει. Από μια χώρα που κάθε φορά ξαφνιάζεται από κάτι που ξέρει ότι θα συμβεί.
Και όσο αυτό το μοτίβο συνεχίζεται, το ερώτημα βαραίνει, μέχρι πότε; Πόσες φορές θα ξαναζήσουμε τις ίδιες εικόνες, τις ίδιες ζημιές, την ίδια αγωνία; Πόσες φορές θα επαναλαμβάνουμε τα ίδια ρεπορτάζ, τις ίδιες δηλώσεις, τις ίδιες διαπιστώσεις; Η Ελλάδα 2.0 δεν μπορεί να συνεχίσει να είναι μια χώρα που βουλιάζει. Όχι επειδή έβρεξε. Αλλά επειδή δεν έμαθε ποτέ να προστατεύει τον εαυτό της.
ΜΑΡΚΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ
