Δεν θα μπορούσε να αιφνιδιάσει το γεγονός ότι για το 2025, η τεχνητή νοημοσύνη (AI) έπαιξε τεράστιο ρόλο σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μουσική, κινηματογράφο και αλλού. Και όπως φαίνεται το ίδιο συμβαίνει και με τα λεξικά που καταγράφουν πως οι πιο viral λέξεις συνδέονται από την τεχνητή νοημοσύνη.
Μπορεί να έχουμε χορτάσει πολλοί με την τεχνητή νοημοσύνη για άλλους τόσους, μπορεί να ισχύει το αντίθετο: για το 2025, το Cambridge Dictionary επέλεξε το «parasocial», επεκτείνοντας τον ορισμό του ώστε να περιλαμβάνει τις σχέσεις των ανθρώπων με συντρόφους και chatbot AI.
Μία από τις πρώτες ανακοινώσεις της χρονιάς ήρθε από το Collins Dictionary, που επέλεξε το «vibe coding» ως λέξη της χρονιάς. Ο όρος αναφέρεται στη χρήση εργαλείων AI για τη δημιουργία κώδικα, αντί της χειροκίνητης συγγραφής λογισμικού.
«Όταν το άκουσα για πρώτη φορά, η αρχική μου αντίδραση ήταν ότι πρόκειται για έναν πολύ εξειδικευμένο όρο, όχι ιδιαίτερα διαδεδομένο στο λεξιλόγιο των περισσότερων ανθρώπων» σημειώνει στο The Conversation η Γκάιλ Φλάναγκαν, λέκτορας γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο του Λίμερικ στην Ιρλανδία.
Ωστόσο, εξηγεί πως αν γυρίσουμε στο 2023 και στη λέξη που είχε επιλέξει το Cambridge Dictionary -«hallucinate», με την έννοια των ψευδών ή παράλογων απαντήσεων που παράγουν τα μοντέλα AI- πολλοί είχαν τότε την ίδια αίσθηση. «Σήμερα, αναφερόμαστε τακτικά στις «παραισθησιογόνες» ιδιότητες των αποτελεσμάτων της AI, συχνά με ένα μορφασμό αγανάκτησης για ορισμένες απαντήσεις της. Η γλώσσα μπορεί -και πράγματι- να αλλάζει γρήγορα».
Slop
Σήμερα, αναφερόμαστε τακτικά στις «παραισθησιογόνες» ιδιότητες των αποτελεσμάτων της AI, συχνά με για ορισμένες απαντήσεις της. Η γλώσσα μπορεί -και πράγματι- να αλλάζει γρήγορα. Αυτού του είδους το περιεχόμενο, λέει η ειδικός, μπορεί μερικές φορές να περιγραφεί ως AI slop: «χαμηλής ποιότητας περιεχόμενο που δημιουργείται από γενετική AI, συχνά με λάθη, και χωρίς να έχει ζητηθεί από τον χρήστη» — η λέξη της χρονιάς 2025 του Macquarie Dictionary.
Το The Economist και το Merriam-Webster επέλεξαν επίσης το «slop», υποδηλώνοντας ότι αυτό το περιεχόμενο, όσο απωθητικό κι αν είναι, αποτελεί σημαντικό μέρος της υιοθέτησης αυτής της νέας τεχνολογίας.
Clanker
Άλλη λέξη που βρέθηκε σε πολλές βραχείες λίστες φέτος είναι το «clanker», που χρησιμοποιείται υποτιμητικά για να περιγράψει μια πηγή AI.
Ένας ακόμη όρος που αντικατοπτρίζει τη μάχη γύρω από την αυθεντικότητα στην εποχή της AI είναι το «glazing», το οποίο εμφανίστηκε στη βραχεία λίστα του Collins Dictionary. Ορίζεται ως «το να επαινείς ή να κολακεύεις υπερβολικά, συχνά αδικαιολόγητα» — κάτι που θα αναγνωρίσει όποιος έχει ζητήσει από το ChatGPT βοήθεια για τη λήψη μιας απόφασης. Σημειώνεται ότι OpenAI αναίρεσε μια ενημέρωση του ChatGPT στις αρχές του 2025 λόγω υπερβολικής δουλοπρέπειας του chatbot!
«rage bait»
Η διαδικτυακή κουλτούρα συνεχίζει να προσφέρει πλούσιο υλικό για λέξεις της χρονιάς. Το «rage bait» ήταν η επιλογή του Oxford Dictionary: περιεχόμενο στα κοινωνικά δίκτυα σχεδιασμένο να χειραγωγεί τους χρήστες ώστε να αντιδρούν αρνητικά ή να επιτίθενται σε προηγούμενες απαντήσεις. Οι αναρτήσεις και τα επακόλουθα σχόλια απευθύνονται στα συναισθήματά μας — αλλά όχι με καλό τρόπο. Η ονομασία αυτής της συμπεριφοράς δείχνει την αυξανόμενη επίγνωση τέτοιων χειριστικών τεχνικών και, ελπίζουμε, την αρχή της άρνησης πολλών να εμπλέκονται στην διαδικτυακή αρνητικότητα.
Ακόμη και το «memeify», δηλαδή η πράξη της δημιουργίας memes, μπήκε στη βραχεία λίστα του Cambridge για το 2025. Η προσωπική μου αγαπημένη λέξη της χρονιάς το 2025, πάντως, προήλθε από memes που σχετίζονται με το μπάσκετ: το «67», που ήταν η επιλογή του Dictionary.com.
Πώς επιλέγονται οι λέξεις της χρονιάς
Η ειδικός σημειώνει ότι σε αντίθεση με ό,τι μπορεί να φαντάζεται κανείς, αυτές οι λέξεις δεν επιλέγονται από λεξικογράφους που συγκεντρώνονται σε ένα μυστικό κονκλάβιο., πριν ληφθούν αποφάσεις για τους υποψήφιους όρους.
Οι ειδικοί του Cambridge Dictionary δαπανούν σημαντικό χρόνο στην παρακολούθηση της χρήσης των λέξεων σε όλη τη διάρκεια του έτους, παρακολουθώντας τις αναζητήσεις στο διαδικτυακό του λεξικό και μέσω της Google σε μηνιαία βάση. Το Dictionary.com επεκτείνει την ανάλυση ώστε να περιλαμβάνει τίτλους ειδήσεων και τάσεις στα κοινωνικά δίκτυα. Το Oxford University Press διατηρεί μια τεράστια βάση δεδομένων γλώσσας, γνωστή ως Oxford Monitor Corpus of English, η οποία ενημερώνεται συνεχώς με αυτόματες ροές από διαδικτυακά μέσα. Αυτό αντιστοιχεί σε περίπου 150 εκατομμύρια λέξεις τον μήνα και αποτελεί πλούσια πηγή διαδικτυακών τάσεων για την ομάδα της Οξφόρδης.
Στη συνέχεια, οι λεξικογράφοι καταρτίζουν βραχείες λίστες λέξεων. Οι αναγνώστες μπορούν επίσης να συμμετέχουν, καθώς πολλοί εκδότες, μεταξύ των οποίων το Oxford University Press και το Macquarie, θέτουν τις επιλογές τους σε δημόσια ψηφοφορία. Οι λέξεις με τις περισσότερες ψήφους ανακηρύσσονται επίσημα λέξεις της χρονιάς.
«Για εμάς τους γλωσσολόγους, η καταιγίδα ανακοινώσεων για τη «λέξη της χρονιάς» από λεξικά και εκδότες είναι μια εορταστική παράδοση τόσο αναμενόμενη όσο και οι χριστουγεννιάτικες πίτες. Οι λέξεις της χρονιάς δεν προσφέρουν μόνο μια διασκεδαστική ματιά στη νέα αργκό και στις γλωσσικές αλλαγές· μας λένε επίσης πολλά για τις ανησυχίες, τις τάσεις και τις εμμονές του αγγλόφωνου κόσμου» σημειώνει η Γκάιλ Φλάναγκαν.
