Αν οδηγείτε ήδη κάποιο από τα νεότερα προϊόντα της αυτοκινητοβιομηχανίας, θα έχετε διαπιστώσει προφανώς ότι οι έννοιες της συνδεσιμότητας και της διασύνδεσης συμβαδίζουν με τα μέτρα της εποχής και των απαιτήσεων ενός καταναλωτικού κοινού που επιθυμεί πλέον από το αυτοκίνητό του ό,τι ακριβώς από το smartphone ή από τον προσωπικό του υπολογιστή συν μερικά ακόμα αν αναλογιστούμε την πρόοδο των συστημάτων υποβοήθησης οδήγησης και των συστημάτων ημιαυτόνομης ή πλήρους αυτόνομης οδήγησης.
Παράλληλα με δεδομένη τη διασύνδεση ενός αυτοκίνητου, αυτό παράγει επίσης συνεχώς ψηφιακά δεδομένα για το status, την τοποθεσία του, την χρήση του, την κατάσταση των εξαρτημάτων και των συστημάτων του, τον τρόπο λειτουργίας, τις συνήθειες του χρήστη τα οποία, αξιοποιούνται υπό όρους και βάσει ενός κατακερματισμένου προς το παρόν νομικού πλαισίου από τους κατασκευαστές και τους εμπλεκόμενους με τη σχετική αδειοδότηση προκειμένου να βελτιώνουν συνεχώς την εμπειρία των χρηστών-οδηγών είτε πρόκειται για επαγγελματίες είτε για ιδιώτες, αλλά και να συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση του «κοινού», όποιο και αν είναι αυτό, οδηγώντας την εξέλιξη προς την σωστή κατεύθυνση από την πλευρά του χρήστη όσο και σε ό,τι αφορά τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις.
Ο μονόδρομος της ψηφιακής μετάβασης
Κοινώς η ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία (και όχι μόνο) βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε μια (νέα) περίοδο μετάβασης, αυτή την φορά ψηφιακού περιεχομένου, με «όχημα» τις ραγδαίες εξελίξεις στην ψηφιακή τεχνολογία και την εξέλιξη αυτοκινήτων που πλέον αποτελούν μέρος της ψηφιακής οικονομίας.
Όπως ίσως υποθέτει, ήδη κανείς η διαδικασία μετάβασης και η μετάβαση αυτή καθ΄αυτή είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής αυτοκινητοβιομηχανίας και προκειμένου να καταστεί εφικτή απαιτείται ευελιξία και αξιοποίηση καινοφανών τεχνολογιών όπως η τεχνητή νοημοσύνη.
Ανταλλαγή δεδομένων, το κλειδί της ψηφιακής εποχής
Επίκεντρο της ψηφιακής μετάβασης αποτελεί η ανταλλαγή-διαχείριση ενός αδιανόητου όγκου δεδομένων που προκύπτουν από τα αυτοκίνητα τα οποία, για όλους τους παραπάνω λόγου,ς παράγουν πλέον τεράστιες ποσότητες πληροφοριών σχετικά με την χρήση και το περιβάλλον τους.
Για όλους τους ευνόητους λόγους, λοιπόν η ενσωμάτωση της ανταλλαγής δεδομένων στο «οικοσύστημα» της αυτοκινητοβιομηχανίας αποτελεί μονόδρομο για καινοτομίες όπως η αυτόνομη οδήγηση αλλά και ο πλήρης εξηλεκτρισμός καθιστώντας τη διαχείρισή των παραγόμενων δεδομένων νευραλγική για την κατασκευή ανταγωνιστικών προϊόντων.
Από την μία πλευρά οι κατασκευαστές οχημάτων έχουν εξαιρετικά ισχυρά κίνητρα να μοιράζονται δεδομένα, καθώς αυτό ενισχύει την συμμετοχική εμπειρία και εντείνει τη δέσμευση των πελατών τους, ενώ τους εξασφαλίζει πρόσβαση σε πολύτιμες πληροφορίες που θα τους οδηγήσουν να στους επόμενους στόχους τους είτε αυτοί αφορούν την ικανοποίηση του κοινού τους είτε τη βιωσιμότητα και την ασφάλεια των αυτοκινήτων τους.
Για την ακρίβεια, η ανταλλαγή δεδομένων εκτός από τον στόχο της ψηφιακής ενσωμάτωσης των μεταφορών με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την οικονομία υπό την ευρύτερη έννοια, συμβάλλει στην ενίσχυση της οδικής ασφάλειας, στην ανεύρεση τρόπων μείωσης της κατανάλωσης καυσίμου, στην καλύτερη διαχείριση κυκλοφορίας αλλά και στάθμευσης και στην υποστήριξη χάραξης πολιτικής με γνώμονα τη βελτιστοποίηση της αστικής κινητικότητας.
Από την πλευρά του καταναλωτικού κοινού η ανταλλαγή δεδομένων οδηγεί σε μια εξατομικευμένη εμπειρία, παρέχει πρόσβαση σε ανταγωνιστικές υπηρεσίες και διευκολύνει με κάθε τρόπο που η ψηφιακή τεχνολογία μπορεί να διευκολύνει τους ανθρώπους την σύγχρονη εποχή.
Σε ότι αφορά τους επαγγελματίες χρήστες ή τους διαχειριστές στόλων οχημάτων, η ανταλλαγή δεδομένων είναι ιδιαίτερα σημαντική για τους κατόχους επαγγελματικών οχημάτων, καθώς τους επιτρέπει να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις σχετικά με την παραγωγικότητα και το κόστος ιδιοκτησίας.
Τι διέπει τη διαχείριση των ψηφιακών δεδομένων;
Μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2025, τον τρόπο διαχείρισης των δεδομένων που παράγουν τα αυτοκίνητα διέπουν περίπου 20 κανονισμοί και οδηγίες που ήδη αποτελούν μέρος της ευρωπαϊκής νομοθεσίας.
Οι παραπάνω κανόνες περιλαμβάνουν, μεταξύ πολλών άλλων από το γνωστό σε όλους μας ως GDPR και νόμους που αφορούν τα δεδομένα προέλευσης, κατασκευής και ανακύκλωσης μπαταριών των ηλεκτρικών οχημάτων, τον έλεγχο- διαχείριση πληροφοριών που γνωρίζουμε ως υπηρεσία «live trafic», την υπηρεσία κλήσης έκτακτης ανάγκης e-Call και τις προδιαγραφές Euro 7 για τις εκπομπές ρύπων έως σαφείς κανονισμούς και οδηγίες για τα δεδομένα που προκύπτουν από τις αυτόματες αναβαθμίσεις λογισμικού, τα συστήματα ασφαλείας ενός αυτοκινήτου και τον τεχνικό έλεγχο-συντήρηση ενός οχήματος.
Τι αλλάζει στη διαχείριση των ψηφιακών δεδομένων;
Από το προσεχές φθινόπωρο, θα τεθεί σε ισχύ η ευρωπαϊκή νομοθεσία που κωδικοποιείται ως «Data Act» και η οποία προσβλέπει να κανονικοποιήσει και να εκσυγχρονίσει το καθεστώς διαχείρισης δεδομένων χωρίς ωστόσο να αντικαθιστά πλήρως πολλούς από τους παραπάνω κανονισμούς και οδηγίες.
Σε αδρές γραμμές το Data Act ή «Νόμος για τα Δεδομένα» επί το ελληνικότερο, είναι ένας ευρωπαϊκός κανονισμός που φιλοδοξεί να ρυθμίσει την πρόσβαση και χρήση των δεδομένων που παράγονται από διασυνδεδεμένες συσκευές και υπηρεσίες όχι μόνο για την αυτοκινητοβιομηχανία αλλά για κάθε είδους ψηφιακά δεδομένα.
Σε ό,τι αφορά ειδικά την αυτοκινητοβιομηχανία, σύμφωνα με τις προβλέψεις του, δικαίωμα πρόσβασης σε δεδομένα που παράγονται από συνδεδεμένα οχήματα θα έχουν τόσο οι χρήστες τους όσο και οι κατασκευαστές τους.
Οι τελευταίοι δε υποχρεούνται να παρέχουν αυτά τα δεδομένα εύκολα, με διαφάνεια, δίκαια και χωρίς διακρίσεις τόσο στους τελικούς χρήστες όσο και σε τρίτους κατόπιν σχετικής άδειας και σε συμφωνία με τους κανονισμούς προστασίας προσωπικών δεδομένων.
Στόχος του Data Act είναι να καταργήσει τυχόν μονοπώλια εταιρειών που διαχειρίζονται δεδομένα, εξασφαλίζοντας ίση πρόσβαση σε εταιρείες τεχνολογίας, σε ανεξάρτητους παρόχους υπηρεσιών συντήρησης και επισκευής οχημάτων αλλά και εταιρείες που διαχειρίζονται στόλους οχημάτων για οποιοδήποτε σκοπό.
Επίσης στοχεύει στην προώθηση χρήσης τυποποιημένων μορφών δεδομένων προς όφελος του διαμοιρασμού τους μεταξύ των διαφορετικών εταιρειών, χρηστών και σχετικών πλατφορμών και της διαλειτουργικότητας.
Αυτονόητα η προστασία όλων των διακινούμενων δεδομένων, υπό την ισχύ του Data Act διέπεται από σαφείς ρήτρες για την προστασία πνευματικών δικαιωμάτων, εμπορικών μυστικών αλλά και προσωπικών δεδομένων, δίνοντας έμφαση στην συγκατάθεση του χρήστη.
Οι προκλήσεις για την αυτοκινητοβιομηχανία
Η εφαρμογή του Data Act συνεπάγεται σημαντικές αλλαγές για την αυτοκινητοβιομηχανία η οποία καλείται να περάσει από ένα «κλειστό» μοντέλο διαχείρισης των δεδομένων σε ένα modus operandi με πιο ανοιχτή και συνεργατική λογική.
Όπως ίσως υποθέτει κανείς, η συμμόρφωση και η εξέλιξη νέων συστημάτων για ασφαλή, ισότιμη και δίκαιη πρόσβαση σε όλους συνεπάγεται νέες επενδύσεις σε τεχνολογικό επίπεδο αλλά και ανανέωση όλων των πρωτοκόλλων λειτουργίας σε νομικό αλλά και λειτουργικό επίπεδο. Ωστόσο έχουν ήδη μπει οι βάσεις για τη δημιουργία νέων προτύπων και συνεργατικών μοντέλων με στόχο τη δημιουργία οικοσυστημάτων διαμοιρασμού δεδομένων.
Ένα παράδειγμα είναι η Covesa μια παγκόσμια κοινοπραξία της αυτοκινητοβιομηχανίας και τεχνολογικών εταιρειών που συνεργάζονται για τη δημιουργία ανοιχτών προτύπων και τεχνολογιών για συνδεδεμένα οχήματα με στόχο την ανάπτυξη κοινών προτύπων ανταλλαγής δεδομένων μεταξύ οχημάτων και υπηρεσιών, τη διαλειτουργικότητα και την ανάπτυξη νέων εφαρμογών στην υπηρεσία της αυτοκινητοβιομηχανίας και των χρηστών.
Σε αντίστοιχο μήκος κύματος έχει αναπτυχθεί και το ExVe (Extended Vehicle), ένα μοντέλο πρόσβασης σε δεδομένα οχημάτων εξελιγμένο με βάση διεθνή πρότυπο ISO με τη συμμετοχή κατασκευαστών, προμηθευτών και ανεξάρτητων φορέων. Αποτελεί μια πλατφόρμα που καθορίζει πως, συλλέγονται, αποθηκεύονται και διαμοιράζονται τα δεδομένα οχημάτων παρέχοντας παράλληλα ασφαλή πρόσβαση σε τρίτους (κατασκευαστές, εξουσιοδοτημένα συνεργεία, ασφαλιστικές εταιρείες και εταιρείες παροχής υπηρεσιών κινητικότητας) με σεβασμό στους κανόνες ασφάλειας, ιδιωτικότητας αλλά και σαφές πλαίσιο σε σχέση με τα δικαιώματα και την ευθύνη διαχείρισης δεδομένων.
Οι προοπτικές
Εκτός από προκλήσεις, η εφαρμογή του Data Act και η πιο ανοιχτή διαχείριση των δεδομένων αναμένεται να συμβάλλει σημαντικά στην ανάπτυξη νέων υπηρεσιών όπως η προγνωστική συντήρηση οχημάτων, η δυνατότητα παροχής ασφαλιστικών υπηρεσιών με βάση την χρήση, αλλά και να δώσει νέες προοπτικές σε ό,τι αφορά τους τρόπους διαχείρισης στόλων οχημάτων. Παράλληλα εξαιρετικά σημαντικά αναμένεται να είναι τα σχετικά οφέλη και σε όρους βιωσιμότητας καθώς θα συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση της συμπεριφοράς των χρηστών, και δίνοντας στην αυτοκινητοβιομηχανία αλλά και σε άλλους κλάδους όπως π.χ. οι συγκοινωνιολόγοι τα εργαλεία για να λύσουν προβλήματα όπως η ενεργειακή αποδοτικότητα και το κυκλοφοριακό πρόβλημα.
