Ανοίγει πάλι τις πύλες της η Ιματιοθήκη του Λ.Ε.Ρ. παρουσιάζοντας την παραδοσιακή φορεσιά της Καλύμνου!
ΚΑΛΥΜΝΟΣ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ
“Καβάδια χρυσομέταξα από τον καλό καιρό,
Φλουριά σε στήθη κεντητά με γλάστρες και πλουμίδια”
Ένας από τους τρεις τύπους που κατατάσσει τις τοπικές φορεσιές η Αγγελική Χατζημιχάλη , είναι οι φορεσιές με καβάδι. Είναι ένας τύπος που κυριαρχεί στα νησιά του Αιγαίου, εκτός από τα πτυχωτά φουστάνια. Συνδέεται με τα αστικά ανατολίτικα σύνολα και διατηρεί την ονομασία του από τον τύπο του υφάσματος που προερχόταν από την πόλη της Καραμανίας Κάβαδα. Ως ένδυμα το συναντάμε και στην αμφίεση των Βυζαντινών ως καββάδιον.
Από τα μέσα του 19ου αιώνα φορεσιές με καβάδι συναντάμε με παραλλαγές σε πολλά νησιά του Αιγαίου. Στα Δωδεκάνησα χαρακτηριστικό δείγμα φορεσιάς με καβάδι είναι η φορεσιά της Καλύμνου, που πήρε το όνομα της, τα καβάδια, από το συγκεκριμένο βασικό εξάρτημα της.
«Η φορεσιά της Καλύμνου, τα καβάδια, είναι μια από τις κομψότερες φορεσιές της Ελλάδας, λιτή και αυστηρή στην εμφάνιση αναδεικνύει τη γυναικεία κορμοστασιά» αναφέρει η Αγγελική Χατζημιχάλη στο έργο της «Ελληνική λαϊκή φορεσιά», ενώ η Αθηνά Ταρσούλη στο «Δωδεκάνησα» γράφει για τα καβάδια της Καλύμνου. «Η γιορτινή φορεσιά των γυναικών είναι από τις απλούστερες γι’αυτό και από τις κομψότερες της Δωδεκανήσου. Χωρίς περιττά στολίδια δίνει μια ιδιαίτερη χάρη στις λυγερόκορμες Καλυμνιοπούλες».
Τα καβάδια διακρίνονται στα καλά και καθημερινά ανάλογα με την ποιότητα των υφασμάτων, τα χρώματα και τη διακόσμηση.
Τα καλά ήταν τα Πολίτικα, τα Δαμασκηνά και τα Λυώνια.
Τα Πολίτικα ήταν από ύφασμα φερμένο από την Κωνσταντινούπολη, μεταξωτό σε βυσσινί, μπλέ, πράσινο και κίτρινο χρώμα με χρυσή κάθετα ενυφασμένη κλωστή. Το χρυσό ύφασμα υπερίσχυε για αυτό αναφέρονται σαν χρυσά καβάδια ή χρυσομέταξα.
Τα Δαμασκηνά ήταν από ύφασμα φερμένο από τη Δαμασκό, φίνο μεταξωτό σαν ταφτάς που έκανε νερά σε μορφή ακαθόριστων σχημάτων με κάθετες χρωματιστές ρίγες.
Τα Λυώνια ήταν από ύφασμα φερμένο από τη Λυών της Γαλλίας, βαρύ μεταξωτό με ανάγλυφα σχέδια και λουλούδια σε διάφορα χρώματα. Τα καλά καβάδια χρησίμευαν και για νυφικά.
Τα καθημερινά, οι τσιταρίες, ήταν από απλά ριγωτά υφάσματα λινά ή τσίτια και αλατζάδες ριγωτά ανοικτόχρωμα για τις νέες και σκουρόχρωμα για τις μεγαλύτερες και ηλικιωμένες.
Η γυναίκα που φόραγε τα καβάδια , καβάι, στη τοπική γλώσσα, λεγόταν καβαού.
…εγέμισε η εκκλησιά από τις καβαούες
Η φορεσιά αποτελείται από το ποκάμισο, μαλλινομέταξο ή μπαμπακερό ουγιωτό ύφασμα. Στη λαιμόκοψη, έχει τελείωμα με μεταξωτή μπιμπίλα και λεπτό κέντημα στο άνοιγμα. Στο μπροστινό μέρος κεντούσαν τα πλούμια, κεντήματα σταυροβελονιάς συνήθως γλάστρες με λουλούδια σε δύο κάθετες κολόνες που ξεκινούν από το ποδόγυρο προς τη μέση σε τρία επαναλαμβανόμενα μοτίβα. Τα πλούμια στολίζουν το πουκάμισο στο σημείο που φαίνεται, όταν ανασηκώνουν τις φτερούγες του καβαδιού.
Το καβάδι είναι το σημαντικότερο κομμάτι της φορεσιάς. Εφαρμοστό πανοκόρμι, ανοιχτό μπροστά με πλαϊνά ανοίγματα για να αναδιπλώνουν οι φτερούγες. Μανίκια εφαρμοστά που φαρδαίνουν από τον αγκώνα και κάτω με σχίσιμο για αναδίπλωση.
Το ζωνάρι ή νεδρέικη ζώνη(υδραίικη) μεταξωτή, πολύχρωμη ριγωτή με κρόσσια.
Σταμπωτό μαντήλι, το τσεμπέρι, κίτρινο ή λαχανί ή βυσσινί με γλάστρες με λουλούδια ή καράβια ή αντικριστά πουλιά.
Τα κοσμήματα που συνόδευαν τα καλά καβάδια ήταν συνήθως αρμαθιές με χρυσά νομίσματα, πεντόλιρα, περασμένα σε αλυσίδα ή σε κορδόνι. Σε χωριστή αλυσίδα ήταν περασμένος σταυρός που έφτανε κάτω από το στήθος, ή κωνσταντινάτα με περίτεχνο δέσιμο . Το κλείσιμο του πουκαμίσου στόλιζαν με καρφίτσα. Βραχιόλια αλυσιδωτά φερμένα από τη Σμύρνη, οι γνωστές μάπες. Τα σκουλαρίκια χρυσά κρεμαστά στολισμένα συνήθως με μικρά μαργαριτάρια.
Τα καβάδια φοριούνται μέχρι σήμερα σε χορευτικές εκδηλώσεις και εθνικές γιορτές και έχουν ιδιαίτερη ζήτηση στις ελληνικές κοινότητες της Αμερικής, της Αυστραλίας και του Καναδά γιατί κρατούν ζωντανή την ταυτότητά τους και συντηρούν την παράδοση του τόπου της καταγωγής τους.
Εφορεία Εθνικών Ενδυμασιών: Χαρούλα Καράογλου
Συνέφοροι: Αναστασία Κάλφογλου, Αναστασία Παρασκευά, Μαίρη Μιχαλακοπούλου, Ελευθερία Κική.
Πηγές : Αγγελική Χατζημιχάλη «Η Ελληνική λαϊκή φορεσιά» τ. II
Θεμελίνα Καπελλά «Η φορεσιά της Καλύμνου»
Κάντε like στην σελίδα μας στο facebook ΕΔΩ
