Ηταν αναβάτης μοτοσικλέτας. Ο οδηγός αυτοκινήτου του έκλεισε τον δρόμο. Διαπληκτίστηκαν. Τον καταδίωξε. Και τον σκότωσε χτυπώντας το κεφάλι του με δύναμη στο τιμόνι. Είχε και άλλους δύο για παρέα. Και οι τρεις τους ήταν γνωστοί των Αρχών.
Ναι, συμβαίνει συχνά. Πρωταγωνιστές βίαιων επεισοδίων ή κοινοί λωποδύτες τυγχάνουν «γνωστοί των Αρχών» ή «τις είχαν απασχολήσει» κατά το παρελθόν. Τι στα αλήθεια σημαίνει αυτό; Είχαν περάσει, ας πούμε, για καφέ από τις Αρχές και έκαναν γνωριμία; Οχι. Ηταν σεσημασμένοι για άλλα ή αντίστοιχα αδικήματα. Ομως κυκλοφορούσαν έξω ανενόχλητοι. Εχει συμβεί και με άλλους φονιάδες.
Υπάρχουν δύο τρόποι για να προσεγγίσουμε το φαινόμενο της αχαλίνωτης βίας και παραβατικότητας που ταλανίζουν την κοινωνία. Η μία προσέγγιση είναι κοινωνιολογική. Και υπάρχουν ερμηνείες για κάθε προτίμηση. Κάποιοι αναζητούν τις αιτίες στις νευρώσεις που μας άφησε η πανδημία και η οικονομική κρίση. Αλλοι προτιμούν πιο γενικόλογες θεωρήσεις, εστιάζοντας στην ένταση που καλλιεργεί ο σύγχρονος τρόπος ζωής και μία κοινωνία που σε σέρνει, σαν να μη θέλεις, στα χωράφια της παραβατικότητας. Εντάξει, να το συζητήσουμε.
Ομως υπάρχει και η άλλη, η αυστηρά νομική προσέγγιση των πραγμάτων που παρατηρεί τους παραβατικούς να κινούνται απαλλαγμένοι από το άγχος της τιμωρίας. Δεν είναι μία άστοχη παρατήρηση. Αν βγείτε και αρχίσετε κάποιον στις καρπαζιές ή κακοποιήσετε βιαίως ένα μέλος της οικογένειας σας, το πιθανότερο είναι να τη γλιτώσετε με ποινή που θα έχει ανασταλτικό χαρακτήρα. Αν είστε δε σε νεαρή ηλικία και η μαμά σας μπορεί να αποδώσει εξαιρετικά το ρόλο της στο δικαστήριο, θα γνωρίσετε την επιείκεια του νομικού μας πολιτισμού. Ομοίως, αν πείτε να στήσετε μία μικροαπάτη και σας τσιμπήσουν, πάλι οι πιθανότητες είναι με το μέρος σας. Δεν θα πάτε στη φυλακή.
Αυτό θα συνέβαινε αν το τελευταίο θύμα δεν ξεψυχούσε στο τιμόνι, αλλά μάζευε τη σπασμένη μύτη του από το παρμπρίζ. Ο δράστης θα έλεγε ότι του έθιξε την τιμή και την υπόληψη, θα ζητούσε συγγνώμη και θα έφευγε από το ακροατήριο ως κύριος με την αναστολή στην τσέπη.
Είναι προφανές ότι κάτι δεν πάει καλά. Αν το συζητήσετε με αξιωματικό της Αστυνομίας, θα σας πει ότι αυτοί κάνουν τη δουλειά τους, στέλνουν τους παραβατικούς στη Δικαιοσύνη, αλλά εκεί πέφτουν στα μαλακά. Αν κάνετε την ίδια κουβέντα με δικαστικούς θα ακούσετε ότι οι νόμοι είναι ελαστικοί και, ούτως ή άλλως, οι φυλακές δεν τους χωράνε όλους.
Δεν ξέρω ποιος έχει δίκαιο. Ίσως και οι δύο. Αυτό που γνωρίζω είναι ότι πληθαίνουν μέρα με τη μέρα τα περιστατικά κατά τα οποία απλοί πολίτες βρίσκονται στο έλεος παραβατικών τύπων που κινούνται χωρίς κανένα φόβο.
Μήπως η απάντηση βρίσκεται στην αυστηροποίηση των νόμων και, εν ανάγκη, στη δημιουργία νέων φυλακών; Ενδεχομένως. Όμως είναι, στα αλήθεια, μια αποτελεσματική λύση; Οι φυλακές δεν λειτουργούν πάντα ως χώροι μετασχηματισμού. Συχνά παράγουν έξαρση εγκληματικότητας. Eνα σύστημα χωρίς ουσιαστική πρόληψη, κοινωνική επανένταξη και έγκαιρη ψυχοκοινωνική παρέμβαση απλώς μεταθέτει το πρόβλημα στο μέλλον με υψηλότερο κόστος. Aπό την άλλη, αν κλείσεις για δέκα μέρες μέσα ένα νταή που σηκώνει χέρι, ίσως πάρει το μάθημα του και τη γλιτώσει το επόμενο θύμα.
Μόνο μην πείτε ότι χρειαζόμαστε περισσότερους αστυνομικούς. Διότι αστυνομικοί υπάρχουν. Κάποιος όμως, από την κυβέρνηση, οφείλει να μας απαντήσει υπεύθυνα: για ποιο λόγο όλοι αυτοί οι «γνωστοί των Αρχών» κυκλοφορούν ανενόχλητοι και παρανομούν ανεμπόδιστοι;
