Τα Θεοφάνεια είναι μια από τις μεγαλύτερες γιορτές της Χριστιανοσύνης, που σηματοδοτεί τη βάπτιση του Ιησού Χριστού από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο. Στη Βόρεια Ελλάδα, αυτή η ημέρα συνοδεύεται από έθιμα που κρατούν ζωντανές παραδόσεις αιώνων και δίνουν μοναδικό χρώμα στον εορτασμό.
Καθαγιασμός των Υδάτων στη Θεσσαλονίκη
Στη Θεσσαλονίκη, η τελετή του καθαγιασμού των υδάτων και η ρίψη του Τιμίου Σταυρού θα πραγματοποιηθεί την Α’ προβλήτα του λιμανιού, τη Δευτέρα 6 Ιανουαρίου, στις 11 π.μ., από τον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, Φιλόθεο.
Η αλλαγή της τοποθεσίας, που παλαιότερα βρισκόταν στη Λεωφόρο Νίκης, αποφασίστηκε έπειτα από την έμπνευση μιας ασπρόμαυρης φωτογραφίας του 1971. Η νέα θέση προσφέρει καλύτερη πρόσβαση και ανεμπόδιστη θέα στους χιλιάδες πιστούς και στους τολμηρούς που θα βουτήξουν στα παγωμένα νερά του Θερμαϊκού για να πιάσουν τον Σταυρό.
Ραγκουτσάρια: Το Καρναβάλι της Καστοριάς
Στην Καστοριά, τα Ραγκουτσάρια, ένα τριήμερο καρναβαλικών εκδηλώσεων, ξεκινούν ανήμερα των Θεοφανείων και κορυφώνονται στις 8 Ιανουαρίου. Η πόλη «ντύνεται» γιορτινά, με ορχήστρες από χάλκινα και κρουστά όργανα, ενώ μικροί και μεγάλοι οργανώνονται σε «μπουλούκια», γεμίζοντας τους δρόμους με χορούς και τραγούδια. Η εκδήλωση κορυφώνεται με την παρέλαση των καρναβαλιστών, προσφέροντας ένα φαντασμαγορικό θέαμα.
Η Καμήλα και η Νύφη στη Γαλάτιστα Χαλκιδικής
Ένα ξεχωριστό έθιμο αναβιώνει στη Γαλάτιστα Χαλκιδικής στις 5, 6 και 7 Ιανουαρίου. Το έθιμο βασίζεται σε μια ιστορία από την περίοδο της τουρκοκρατίας, όταν οι κάτοικοι του χωριού, χρησιμοποιώντας το τέχνασμα της «Καμήλας», κατάφεραν να σώσουν την όμορφη Μανιώ από τον Αγά που την είχε αρπάξει.
Τη δεύτερη ημέρα, το έθιμο περιλαμβάνει το γάμο της Μανιώς, όπου άνδρες υποδύονται τη νύφη και την κουμπάρα, τιμώντας την παράδοση μιας εποχής που οι γυναίκες δεν συμμετείχαν σε ανδρικά γλέντια. Οι εκδηλώσεις λαμβάνουν χώρα στην πλατεία του χωριού, με γλέντι και χορούς.
Οι Φωταράδες στο Παλαιόκαστρο Χαλκιδικής
Στο Παλαιόκαστρο, την παραμονή των Φώτων, αναβιώνει το έθιμο των Φωταράδων. Μια ομάδα καλαντιστών, με επικεφαλής τον «βασιλιά», τραγουδά τοπικά κάλαντα και εύχεται ευχές προσαρμοσμένες σε κάθε οικογένεια. Ανήμερα της γιορτής, οι συμμετέχοντες, ντυμένοι με παραδοσιακές στολές και κρατώντας ξύλινα σπαθιά, χορεύουν στην πλατεία του χωριού.
Το Κάψιμο των Καλικάντζαρων στην Κατερίνη
Στον Άνω Άγιο Ιωάννη της Κατερίνης, το βράδυ της παραμονής των Θεοφανείων αναβιώνει το έθιμο του καψίματος των καλικάντζαρων. Με ρίζες από τον Πόντο, το έθιμο συμβολίζει τον εξορκισμό των κακών πνευμάτων. Οι κάτοικοι συγκεντρώνονται γύρω από τη φωτιά για να τιμήσουν την παράδοση που συνεχίζεται εδώ και δεκαετίες.
Τα Θεοφάνεια στη Βόρεια Ελλάδα αποτελούν έναν συνδυασμό θρησκευτικής κατάνυξης και λαϊκής παράδοσης, φέρνοντας κοντά κοινότητες και αναδεικνύοντας την πολιτιστική τους κληρονομιά.
