Σε μικρές διορθώσεις στο τεκμαρτό σύστημα υπολογισμού του ελάχιστου φορολογητέου εισοδήματος των ελεύθερων επαγγελματιών, που θα διατηρούν τη φιλοσοφία της μεταρρύθμισης, φαίνεται να καταλήγει το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης. Σε αυτές περιλαμβάνονται η διεύρυνση των περιπτώσεων στις οποίες εφαρμόζεται μείωση 50% στο ελάχιστο τεκμαρτό εισόδημα, ο συνυπολογισμός του οικογενειακού εισοδήματος στην κάλυψη του τεκμαρτού ποσού, αλλά και η μείωση της επιβάρυνσης που προκύπτει από την ετήσια αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού. Παράλληλα, εξετάζονται μικροαλλαγές στη διαδικασία αμφισβήτησης του ελάχιστου τεκμαρτού εισοδήματος.
Τα στελέχη του οικονομικού επιτελείου σκανάρουν τις φορολογικές δηλώσεις των ελεύθερων επαγγελματιών ανά εισοδηματική κατηγορία και κλάδο και, σε συνδυασμό με τα ποσά φόρου που βεβαιώθηκαν, οριστικοποιούν τις διορθώσεις στις οποίες θα προχωρήσουν. Οι τελικές αποφάσεις θα εξαρτηθούν από το αποτέλεσμα της άσκησης στους 402.000 ελεύθερους επαγγελματίες που φορολογήθηκαν με βάση το τεκμαρτό εισόδημα. Σύμφωνα με τα στοιχεία, πάνω από τους μισούς ελεύθερους επαγγελματίες -ή περίπου 402.000- εμφανίζονται στην εφορία με μέσο ετήσιο καθαρό εισόδημα 3.215 ευρώ και φορολογήθηκαν με το τεκμαρτό εισόδημα. Στόχος είναι να υπάρξουν παρεμβάσεις που θα καταστήσουν δικαιότερο το σύστημα.
Οι σχετικές ανακοινώσεις αναμένονται από τον Κυριάκο Μητσοτάκη από το βήμα της ΔΕΘ. Οι αλλαγές θα νομοθετηθούν έως τα τέλη Δεκεμβρίου προκειμένου να υπάρξει επαρκής χρόνος για την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) να προσαρμόσει τα συστήματά της στα νέα δεδομένα. Επίσης, η εφαρμογή τους θα συνδυαστεί με τη βούληση του υπουργείου Οικονομικών να ξεκινήσει η περίοδος υποβολής των φορολογικών δηλώσεων από την 1η Μαρτίου του 2025.
Οι αλλαγές
Στις διορθώσεις που σχεδιάζονται στο σύστημα φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών περιλαμβάνονται:
1. H κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος. Το μνημονιακό χαράτσι του τέλους επιτηδεύματος θα πάψει να ισχύει από το 2025 για 700.000 ελεύθερους επαγγελματίες, οι οποίοι κατέβαλαν στις φετινές φορολογικές δηλώσεις για τελευταία φορά τον μισό φόρο, ήτοι 325 ευρώ. Η απαλλαγή των συγκεκριμένων φορολογουμένων από την υποχρέωση να πληρώσουν το οριζόντιο χαράτσι θα μειώσει τις φορολογικές επιβαρύνσεις επί των εισοδημάτων που υπάγονται στα αντικειμενικά κριτήρια φορολόγησης.
2. Η διατήρηση της μειωμένης προκαταβολής φόρου. Στο σχετικό νομοσχέδιο υπήρξε μεταβατική διάταξη με την οποία οι επαγγελματίες που φορολογήθηκαν για τα εισοδήματα του 2024 με το τεκμήριο θα πληρώσουν φέτος μειωμένη κατά 50% προκαταβολή φόρου. Δεν αφορά, όμως, ολόκληρη την υποχρέωση πληρωμής αλλά το 50%. Εφαρμόζεται δηλαδή για τον φόρο που μπαίνει σαν «καπέλο» στη διαφορά του τεκμαρτού από τα δηλωθέντα (χαμηλότερα) κέρδη. Η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών προσανατολίζεται στη διατήρηση της μειωμένης προκαταβολής φόρου για τους επαγγελματίες που θα φορολογηθούν και για τη χρήση του 2024 με βάση το τεκμαρτό εισόδημα που προκύπτει ανάλογα με τα έτη της δραστηριότητας.
3. Διεύρυνση των περιπτώσεων που θα εφαρμόζεται η μείωση 50% στο ελάχιστο τεκμαρτό εισόδημα. Αυτό σημαίνει ότι θα είναι μεγαλύτερος ο αριθμός επαγγελματιών που θα τύχουν σχετικής έκπτωσης. Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με το υφιστάμενο καθεστώς το μέτρο αφορά τους επαγγελματίες:
– Που παρουσιάζουν αναπηρία 67% έως 79%.
– Που ασκούν δραστηριότητα και έχουν την κύρια κατοικία σε οικισμούς με πληθυσμό έως 500 κατοίκους και σε νησιά με πληθυσμό κάτω από 3.100 κατοίκους.
– Που είναι γονείς μονογονεϊκής οικογένειας με ανήλικα τέκνα.
– Που είναι γονείς με εξαρτώμενα τέκνα με ποσοστό νοητικής ή σωματικής αναπηρίας τουλάχιστον 67%.
– Που είναι γονείς πολύτεκνων οικογενειών.
4. Συνυπολογισμός του οικογενειακού εισοδήματος για την κάλυψη του τεκμαρτού ποσού. Αφετηρία για τον υπολογισμό του τεκμαρτού εισοδήματος με βάση το ισχύον σύστημα είναι ο κατώτατος μισθός των 10.920 ευρώ (ετήσιες αμοιβές) πέρυσι, με ετήσια αναπροσαρμογή όσο αυξάνεται κάθε χρόνο ο κατώτατος μισθός. Η ελάχιστη αμοιβή προσαρμόζεται με την εφαρμογή κριτηρίων, παλαιότητας, πλήθους εργαζομένων και μέσου τζίρου στον ΚΑΔ της επιχείρησης, ενώ προβλέπονται και εκπτώσεις. Αυτό που εξετάζεται είναι να υπολογίζεται και το οικογενειακό εισόδημα στην κάλυψη του τεκμαρτού ποσού. Να δοθεί δηλαδή η δυνατότητα στα ζευγάρια ώστε να «συμπληρώνει» για την εφορία ο ένας το ελάχιστο τεκμαρτό εισόδημα του άλλου.
5. Περιορισμός της επιβάρυνσης που προκύπτει από την αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού, ο οποίος αποτελεί τη βάση υπολογισμού του ελάχιστου τεκμαρτού εισοδήματος. Οπως προβλέπεται στο υφιστάμενο πλαίσιο, το ύψος του ελάχιστου τεκμαρτού φορολογητέου εισοδήματος για κάθε επαγγελματία που έχει συμπληρώσει έξι έτη άσκησης του επαγγέλματός του και δεν έχει κανέναν υπάλληλο στην επιχείρησή του είναι ίσο με τον εκάστοτε ισχύοντα ετήσιο μεικτό κατώτατο μισθό του ιδιωτικού τομέα, υπολογιζόμενο σε 14μηνη βάση. Το ύψος του ελάχιστου τεκμαρτού φορολογητέου εισοδήματος θα αυξηθεί σύμφωνα με την αύξηση του κατώτατου μισθού, εκτός αν αποφασιστεί είτε «πάγωμα» στο σημερινό ύψος ή μικρότερη επιβάρυνση.
6. Στο υπουργείο Οικονομικών εξετάζουν ακόμα να υπάρξουν βελτιώσεις στη διαδικασία αμφισβήτησης του ελάχιστου τεκμαρτού εισοδήματος χωρίς, όμως, να έχει ληφθεί οριστική απόφαση. Και αυτό διότι από το σύνολο των 700.000 ελεύθερων επαγγελματικών και αυτοαπασχολούμενων μόνο 4.357 φυσικά πρόσωπα -ή το 1,08% των περίπου 400.000 φυσικών προσώπων που υπάγονται στο τεκμήριο εισοδήματος- δήλωσαν πρόθεση αμφισβήτησης του τεκμηρίου και από αυτούς μόνο 366 -ή 0,009%- υπέβαλαν αίτηση αμφισβήτησης για αντικειμενικούς λόγους. Παράλληλα, μόνο 263, ή 0,006%, από όσους εμπίπτουν στο τεκμήριο, υπέβαλαν αίτημα διενέργειας ελέγχου.
Τι έδειξαν οι δηλώσεις
Σημειώνεται ότι φέτος το Δημόσιο εισέπραξε επιπλέον 440 εκατ. ευρώ μετά την αλλαγή του τρόπου φορολόγησης των εισοδημάτων των ελεύθερων επαγγελματιών. Συνολικά, οι ελεύθεροι επαγγελματίες δήλωσαν εισοδήματα ύψους 9,9 δισ. ευρώ από 5,1 δισ. ευρώ πέρυσι, δηλαδή αυξημένα κατά 4,8 δισ. ευρώ.
Η πλειονότητα των ελεύθερων επαγγελματιών φορολογήθηκε βάσει του ελάχιστου τεκμαρτού εισοδήματος. Ειδικότερα, σε σύνολο 714.465 δηλώσεων οι 402.183 (ή 56% περίπου επί του συνόλου) φορολογήθηκαν βάσει τεκμαρτού εισοδήματος. Οσον αφορά τον μέσο φόρο, παρατηρείται για πρώτη φορά ότι οι ελεύθεροι επαγγελματίες με μέσο φόρο 2.472 ευρώ ξεπερνούν τους μισθωτούς, για τους οποίους ο μέσος φόρος ανέρχεται σε 1.816 ευρώ. Συγκεκριμένα:
– Ο μέσος φόρος για τους ελεύθερους επαγγελματίες που καλύπτονται από το τεκμήριο ανέρχεται σε 1.733 ευρώ.
– Ο μέσος φόρος για τους ελεύθερους επαγγελματίες που ξεπερνούν το τεκμήριο ανέρχεται σε 3.423 ευρώ. Σε σύγκριση με το 2023, ο μέσος φόρος των ελεύθερων επαγγελματιών που υπάγονται στο τεκμήριο σύμφωνα με το προηγούμενο καθεστώς ήταν 595 ευρώ συν 650 ευρώ τέλος επιτηδεύματος, δηλαδή 1.245 ευρώ. Επομένως, ο μέσος επιπλέον φόρος ανέρχεται σε 813 ευρώ ετησίως.
Κλειδί τα myDATA
Η απόλυτη χρήση των δεδομένων των myDATA και οι προσυμπληρωμένες δηλώσεις που σχεδιάζεται να τεθούν σε εφαρμογή το 2026 αναμένεται να αλλάξουν το τοπίο στο καθεστώς της τεκμαρτής φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών. Η αποκλειστική χρήση της ηλεκτρονικής τιμολόγησης ανοίγει τον δρόμο για τη χάραξη μιας νέας πολιτικής στο πεδίο της άμεσης φορολογίας. Η αρχή θα γίνει από το 2025, έτος κατά το οποίο οι ελεύθεροι επαγγελματίες και αυτοπασχολούμενοι θα φορολογηθούν με ένα μείγμα τεκμηρίων και χρήσης των δεδομένων των myDATA στο πλαίσιο των αλλαγών που προωθούνται. Δεν αποκλείεται από το 2026 να ακολουθήσει η κατάργηση των τεκμηρίων με την υιοθέτηση των στοιχείων από τα myData. Η εφορία δεν θα αναγνωρίζει κανένα άλλο παραστατικό για αγορές και πωλήσεις πέραν αυτών που έχουν διαβιβαστεί στην πλατφόρμα.
Για τα εισοδήματα του φορολογικού έτους 2025, η φορολόγηση των αυτοαπασχολούμενων θα στηριχθεί στα δεδομένα των myDATA. Αυτό σημαίνει ότι τα καθαρά, φορολογητέα, κέρδη του επαγγελματία θα προκύπτουν με βάση τα στοιχεία των εσόδων και των δαπανών, όπως έχουν καταγραφεί στο σύστημα, στο οποίο υποχρεούνται οι επιχειρηματίες να διαβιβάζουν τα έσοδα και τα έξοδά τους. Ο,τι διαβιβάζεται στα myDATA δεν θα μπορεί να αλλάξει από τον επιχειρηματία, με εξαίρεση τη δυνατότητα που υπάρχει για την ακύρωση μεμονωμένων τιμολογίων, όταν διαπιστωθεί ότι υπάρχει κάποιο λάθος.
Αλλωστε, σε αυτό το πλαίσιο περιλαμβάνεται και η απόφαση του υπουργείου Οικονομικών με την οποία από την 1η Ιανουαρίου 2025 καταργούνται οι αποκλίσεις από τα δεδομένα των myDATA τόσο ως προς τα έσοδα όσο και ως προς τα έξοδα. Δηλαδή ό,τι διαβιβαστεί στην πλατφόρμα αυτό θα ισχύσει και για την επιβολή ΦΠΑ.
