Οι καύσωνες που πλήττουν τις πόλεις έχουν γίνει πιο συχνοί και έντονοι, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη εύρεσης δροσιάς. Με την ενεργειακή φτώχεια να αφήνει τους ανθρώπους πιο απροστάτευτους μέσα στα σπίτια τους, τα «κλιματικά καταφύγια» μπορούν να αποτελέσουν μια επιλογή για να γίνουν οι πόλεις πιο ανθεκτικές στις ακραίες θερμοκρασίες.
Κατά τη διάρκεια ενός έντονου κύματος καύσωνα, όπως αυτό που βίωσε η Λισαβόνα και άλλες ευρωπαϊκές πόλεις τις τελευταίες εβδομάδες, υπάρχουν ορισμένοι χώροι που προσφέρουν ανακούφιση και δροσιά στο κοινό.
Αυτοί μπορεί να περιλαμβάνουν δημόσια πάρκα και κήπους, βιβλιοθήκες, δημοτικά κέντρα, μουσεία ή σχολεία, τα οποία παραμένουν ανοιχτά κατά τη διάρκεια της ημέρας για να φιλοξενήσουν τους ανθρώπους που είναι πιο ευάλωτοι στις ακραίες θερμοκρασίες.
«Το φαινόμενο της θερμικής νησίδας εντείνεται κατά τη διάρκεια αυτών των καυσώνων και συνήθως συμβαίνει στις πόλεις», αναφέρει ο επιστήμονας δεδομένων Μανουέλ Μπάνζα.
«Η Λισαβόνα είναι μία από τις χειρότερες πόλεις στην Ευρώπη όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση, πράγμα που σημαίνει ότι τόσο το καλοκαίρι όσο και το χειμώνα οι άνθρωποι δυσκολεύονται να δροσιστούν ή να ζεσταθούν»
«Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι πόλεις είναι πυκνοκατοικημένες και διαθέτουν μεγάλες επιφάνειες από άσφαλτο που απορροφούν τον ήλιο, με αποτέλεσμα στο τέλος της ημέρας, γύρω στις έξι ή επτά το απόγευμα, να παραμένει η ζέστη, ακόμα και αν δεν υπάρχει πλέον ήλιος, επειδή το έδαφος έχει αποθηκεύσει τη θερμότητα», εξήγησε ο Μπάνζα στο Euronews. «Επιπλέον, υπάρχουν πολλά κτίρια και συχνά στενοί δρόμοι, που δυσκολεύουν την κυκλοφορία του αέρα», πρόσθεσε.
Σε έναν διαδραστικό χάρτη της πόλης, συνέθεσε την απεικόνιση της έντασης του φαινομένου θερμικής νησίδας με την προσθήκη κήπων, συντριβανιών, βρυσών, δημόσιων πισινών και βιβλιοθηκών. Στη Λισαβόνα, όπου η θερμική δυσφορία στα σπίτια είναι μια πραγματικότητα, το δημοτικό συμβούλιο δεν έχει ακόμη προωθήσει ένα τέτοιο δίκτυο, αλλά ο χάρτης του Μπάνζα μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμος.
«Υπάρχει μεγάλο εύρος θερμοκρασιών στα σπίτια και η Λισαβόνα είναι μία από τις χειρότερες πόλεις στην Ευρώπη όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση, πράγμα που σημαίνει ότι τόσο το καλοκαίρι όσο και το χειμώνα οι άνθρωποι δυσκολεύονται να δροσιστούν ή να ζεσταθούν».
Περισσότεροι από τους μισούς κατοίκους της Λισαβόνας που συμμετείχαν σε έρευνα του Οργανισμού Ενέργειας και Περιβάλλοντος για την ενεργειακή φτώχεια ανέφεραν ότι αισθάνονται θερμική δυσφορία στα σπίτια τους, τόσο το καλοκαίρι (56,5%) όσο και το χειμώνα (63,2%).
Εκτός από τη δυσφορία, η ζέστη συνδέεται επίσης με αυξημένη θνησιμότητα. Μεταξύ 28 Ιουνίου και 3 Ιουλίου φέτος, η Πορτογαλία κατέγραψε 284 θανάτους.
Η Βαρκελώνη δίνει το παράδειγμα στην Ευρώπη
Υπάρχει κάτι που μπορούμε να μάθουμε από τη Βαρκελώνη, την ισπανική πόλη που πρωτοστάτησε στη δημιουργία δικτύου κλιματικών καταφυγίων, με πάνω από 400 χώρους, αποτελώντας πρότυπο για τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές πόλεις.
Οι αναλυτές τονίζουν ότι αυτό που κάνει τη Βαρκελώνη πραγματικά παράδειγμα προς μίμηση είναι τα σαφή κριτήρια για τον ορισμό του καταφυγίου.
Σύμφωνα με την Ana Terra Amorim-Maia, ερευνήτρια που ειδικεύεται στην αστική προσαρμογή στο κλίμα στο Βασκικό Κέντρο για την Κλιματική Αλλαγή (BC3), «Δεν είναι οποιοσδήποτε χώρος αυτόματα κλιματικό καταφύγιο.»
«Για να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις ανάγκες των πιο ευάλωτων πληθυσμών στις ακραίες θερμοκρασίες, πρέπει να πληρούν τουλάχιστον αυτά τα βασικά κριτήρια: να διαθέτουν καλυμμένο χώρο όπου οι άνθρωποι μπορούν να καθίσουν, να πιουν νερό και να χρησιμοποιήσουν τουαλέτα», εξηγεί.
