Στις 23 Ιουλίου 2019, έναν χρόνο μετά την τραγωδία στο Μάτι που στοίχισε τη ζωή σε 102 ανθρώπους, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης διαβεβαίωνε από το βήμα της Βουλής τη χάραξη κατά προτεραιότητα ενός πρότυπου χωρικού σχεδίου για ολόκληρη την περιοχή έτσι ώστε, όπως σημείωνε, να λυθούν προβλήματα δεκαετιών.
Υπό κανονικές συνθήκες το έργο αυτό θα χρειαζόταν μια πενταετία, αναφέρθηκε χαρακτηριστικά, όμως το χρονοδιάγραμμα που τίθεται θα είναι σφιχτό προκειμένου μέσα σε έναν χρόνο να έχει ολοκληρωθεί, πριν μάλιστα από τη δεύτερη μαύρη επέτειο της φονικής πυρκαγιάς. Όπως και έγινε. Όχι όμως προς την κατεύθυνση που επί ματαίω ευελπιστούσαν οι κάτοικοι των πυρόπληκτων περιοχών. Αυτοί που το 2018 θρήνησαν συγγενείς και φίλους, αυτοί που επέζησαν ως πολυεγκαυματίες, αυτοί που διασώθηκαν μέσω θαλάσσης.
Το επίσημο κράτος επιδεικνύοντας την πλήρη περιφρόνησή του προς αυτούς, με διαδικασίες fast track και ασφυκτικές προθεσμίες φρόντισε να κατατεθεί μέσα στον Ιούλιο προς διαβούλευση το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο και η αντίστοιχη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, από τις οποίες παρεμπιπτόντως απουσίαζαν οι απαραίτητες συνοδευτικές μελέτες. Απαιτήθηκε η κινητοποίηση των κατοίκων προκειμένου να δοθούν ορισμένες από αυτές και ακολούθησε αγώνας δρόμου εκ μέρους τους για να δοθεί παράταση στη διαβούλευση για τη διατύπωση των ενστάσεών τους, που έληξε στις 17 Αυγούστου. Αυτό που κάνει εντύπωση στο πολεοδομικό σχέδιο είναι η προχειρότητα με την οποία συντάχθηκε, καθώς βρίθει λαθών.
Χαρακτηρίζει αυθαίρετες νόμιμες ιδιοκτησίες, εξαφανίζοντας μάλιστα ορισμένες από τον χάρτη, ενώ προτείνει την οριοθέτηση κάποιων ρεμάτων όχι σύμφωνα με τα φυσικά χαρακτηριστικά τους αλλά σύμφωνα με τις ανάγκες κάποιων άλλων ιδιοκτησιών. Προκρίνεται εντατική οικιστική ανάπτυξη στο Κόκκινο Λιμανάκι της Ραφήνας, καθώς, όπως φαίνεται, ορισμένοι πάνω στα αποκαΐδια οραματίζονται την οικοδόμηση κοσμικών λουτροπόλεων. Από τις τελευταίες δεν θα μπορούσαν βεβαίως να απουσιάζουν ένας παραλιακός περίπατος μήκους 3.614 μέτρων και ποδηλατόδρομος στο φρύδι του γκρεμού. Εν ολίγοις, το πολεοδομικό σχέδιο επαναλαμβάνει λάθη του παρελθόντος και επιτείνει την ανασφάλεια των κατοίκων έναντι νέων φυσικών καταστροφών. Και μια λεπτομέρεια όχι ήσσονος σημασίας. Σε κανένα σημείο δεν γίνεται αναφορά στα πολυδάπανα, όπως τεκμαίρεται, κόστη των παρεμβάσεων που σχεδιάζονται. Αυτά δηλαδή που θα πληρώσουμε εμείς οι φορολογούμενοι πολίτες. Ακόμη μία φορά αποδεικνύεται ότι τίποτε δεν διδαχτήκαμε ούτε από τους 102 νεκρούς στο Μάτι ούτε από τους 8 συμπολίτες μας που πνίγηκαν στις πρόσφατες πλημμύρες στην Εύβοια.
Χαρακτήρισαν παράνομες με το «έτσι θέλω» 240 ιδιοκτησίες!
Η πρόταση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για τον αιγιαλό καθιστά 240 ιδιοκτησίες στο Μάτι με το έτσι θέλω εντελώς παράνομες. Και αυτό καθώς για τη χωροθέτηση περιοριστικής ζώνης προστασίας η απόσταση της γραμμής δόμησης από τη γραμμή αιγιαλού ορίζεται σε πλάτος 50 μ. Το 95% των παράκτιων οικοπέδων στο Μάτι ανεγέρθηκαν με νόμιμες άδειες σε απόσταση 20 έως 30 μέτρων από τη γραμμή αιγιαλού σε συνάρτηση με τον χρόνο οικοδόμησής τους, δηλαδή πριν ή μετά το 1970. Μάλιστα με αναπτυξιακό νόμο αυτής της χρονικής περιόδου ειδικά για τα ξενοδοχεία υπήρχε η δυνατότητα εξαίρεσής τους κατόπιν απόφασης του υπουργού Δημοσίων Εργων.
Η συντονιστική επιτροπή κατοίκων στο Μάτι προτείνει η γραμμή δόμησης των κτιρίων από τη γραμμή αιγιαλού να ανέλθει στα 30 μέτρα. Το παράδοξο επίσης είναι ότι στο ειδικό χωρικό σχέδιο, όχι χωρίς σκοπιμότητα, εμφανίζονται στην περιοχή εσφαλμένα μόνο τρία σπίτια με πολεοδομική άδεια, ενώ η πλειονότητα των κατοικιών τη διαθέτει.
«Τα σπίτια μας τα κληρονομήσαμε οι περισσότεροι από εμάς ως αγροτεμάχια από τους παππούδες μας από το 1930. Ο,τι είχε φυτευτεί στην περιοχή φυτεύτηκε από τους παππούδες μας. Εχουμε νόμιμες άδειες και ξαφνικά 240 ιδιοκτησίες, μεταξύ αυτών και τέσσερα ξενοδοχεία και δύο πολυκατοικίες, βρίσκονται στον αέρα» σημειώνει ο Πέτρος Δεμένεγας, ένας εκ των πυροπλήκτων της περιοχής, ο οποίος κατάφερε να επιζήσει βρίσκοντας διαφυγή και παραμένοντας επί ώρες μέσα στη θάλασσα.
«Το Μάτι είναι πλέον κρανίου τόπος. Δεν ακούς πουλιά ούτε τζιτζίκια. Το Μάτι δεν πρόκειται να καεί τα επόμενα 20 χρόνια γιατί δεν έχει τίποτε να κάψει. Αν όμως πιάσει φωτιά στο Ζούμπερι και στη Νέα Μάκρη και πνέουν αυτοί οι δυνατοί βόρειοι άνεμοι που πνέουν συνήθως στην περιοχή, θα θρηνήσουμε θύματα και πάλι, αν δεν υπάρξει δίοδος από τα θέρετρα των αξιωματικών στον Αγιο Ανδρέα» προσθέτει ο κ. Δεμένεγας.
Η επιτροπή κατοίκων εκτιμά ως μείζονος σημασίας για την ασφάλεια των πολιτών τη διάνοιξη νέου οδικού τμήματος για τη σύνδεση της οδού Κύπρου με την οδό Καρπάθου καθώς και τη διάνοιξη νέου οδικού τμήματος κατά μήκος του παραλιακού μετώπου των κατασκηνώσεων του Αγ. Ανδρέα (Στρατού, Δήμου Μαραθώνα, Αεροπορίας, υπ. Παιδείας) για τη σύνδεση της λεωφ. Ποσειδώνος με τον κόμβο Ποσειδώνος – Αεροπορία (Ζούμπερι).
Διάνοιξη
Μάλιστα, όπως σημειώνεται, σε περίπτωση που κάτι τέτοιο προσκρούει στις αιτιάσεις του υπουργείου Εθνικής Αμυνας προτείνεται η διάνοιξη και ο αποκλεισμός με φυλασσόμενη είσοδο που να ανοίγει σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Οι προτάσεις των κατοίκων για απρόσκοπτη διέλευση των οχημάτων από και προς τον οικισμό σε ακραίες καταστάσεις κινδύνου δεν περιορίζονται σε αυτές τις περιπτώσεις. Ο δε παραλιακός ποδηλατόδρομος μόνο ως ανέκδοτο μπορεί να εκληφθεί, αφού τίθενται σοβαρά ζητήματα ασφάλειας λόγω της εγγύτητας με το απόκρημνο των ακτών και των σοβαρών υψομετρικών διαφορών. Γίνεται παράλληλα έκκληση για όσο το δυνατόν ηπιότερες παρεμβάσεις προκειμένου να διατηρηθεί η φυσιογνωμία της περιοχής, ενώ ως προς τον παραλιακό πεζόδρομο υπογραμμίζεται ότι πρέπει να αντιμετωπιστεί κατ’ απόλυτη προτεραιότητα το ζήτημα των κατολισθήσεων. «Αντί να δώσουν έμφαση στις δεντροφυτεύσεις, στο αποχετευτικό σύστημα και στην υδροδότηση της περιοχής, ονειρεύονται Ριβιέρες. Εχουμε να αντιμετωπίσουμε τον κορωνοϊό, τα γεωπολιτικά ζητήματα, την οικονομία που βουλιάζει και η απάντηση σε όλα αυτά είναι ποδηλατόδρομος ανεφάρμοστος» καταλήγει ο κ. Δεμένεγας.
Εξαφανίζουν από τον χάρτη περιοχές στο Κόκκινο Λιμανάκι
Τα ίδια -και μάλλον όχι τυχαία- λάθη επαναλαμβάνονται στο Κόκκινο Λιμανάκι της Ραφήνας, όπου ούτε λίγο ούτε πολύ στο πολεοδομικό σχέδιο και στη μελέτη σημειώνεται πως η αυθαίρετη δόμηση είναι το κύριο χαρακτηριστικό της περιοχής. Μάλιστα, όπως χαρακτηριστικά σημειώνεται, «το 52% των δηλωμένων αυθαιρέτων φέρεται να μην έχει κάποια οικοδομική άδεια», ενώ τίθεται και εδώ το θέμα της απόστασης των 50 μ. από τον αιγιαλό. Και όμως, η συντριπτική πλειονότητα των ιδιοκτησιών που βρίσκονται στην παραλιακή ζώνη διαθέτουν νόμιμη οικοδομική άδεια. Οπως τονίζει η επιτροπή κατοίκων στις ανακοινώσεις της, «από το 1970 η απόσταση οικημάτων από την παραλία οριζόταν στα 30 μέτρα». Κάπως έτσι κατασκευάστηκε η πλειονότητα των ιδιοκτησιών.
«Η χωρίς πολεοδομικό σχεδιασμό οικιστική ανάπτυξη μιας περιοχής, με ευθύνη της Πολιτείας που ολιγώρησε διαχρονικά σε θέματα σχεδιασμού, διέπεται από το καθεστώς και τις διατάξεις της νόμιμης εκτός σχεδίου δόμησης. Πολύ περισσότερο που σε όλο αυτό το διάστημα μετά την καταστροφική πυρκαγιά μάς χορηγήθηκαν άδειες επισκευής και αποκατάστασης των οικιών μας και του περιβάλλοντος χώρου, τις οποίες εκτελέσαμε με μεγάλα έξοδα και κόπο. Η σωστή έρευνα και αποτύπωση των νόμιμων κτισμάτων θα κατέγραφε την πραγματική κατάσταση του δομημένου περιβάλλοντος της περιοχής και θα έθετε στη σωστή διάσταση τις ανάγκες χωρικής οργάνωσης και ανασυγκρότησής της» τονίζεται στο υπόμνημα ενστάσεων που κατατέθηκε εκ μέρους των κατοίκων. «Και τώρα ερχόμαστε για μια ακόμη φορά να υπερασπιστούμε τις ιδιοκτησίες μας, όταν με νόμιμες άδειες οικοδομήσαμε. Και έρχεται η Πολιτεία με τιμωρητική καθαρά διάθεση και μας λέει ούτε λίγο ούτε πολύ “καήκατε και τώρα θα πληρώσετε ξανά”. Ουσιαστικά μάς κρατούν σε κατάσταση ομηρίας, αφού δεν γνωρίζουμε τι μέλλει γενέσθαι με τις ιδιοκτησίες μας. Λένε πως δεν θα γκρεμιστούν, όμως αν δεν μας επιτρέπουν να προχωράμε σε ανακαινίσεις, σε μετατροπές, μεταβιβάσεις, το αποτέλεσμα θα είναι η απαξίωσή τους και η απαλλοτρίωσή τους για μελλοντική εμπορική χρήση» σημειώνει ο Δημήτρης Τσιαμπούρης, κάτοικος στο Κόκκινο Λιμανάκι.
Η εικονική πραγματικότητα του πολεοδομικού σχεδίου φτάνει έως του σημείου να εξαφανίζει από τον χάρτη στην περιοχή Ειρήνη -δίπλα από το Κόκκινο Λιμανάκι- κατοικίες και οικόπεδα που βρίσκονται εκεί από το 1930. Γιατί άραγε; Μήπως διότι εκεί προγραμματίζονται εγκαταστάσεις υπαίθριας διημέρευσης εκδρομέων, αναψυκτηρίων, θαλάσσιων παιχνιδιών και εγκαταστάσεων για ναυταθλητισμό; Και όλα αυτά σε μια ανύπαρκτη παραλία, καθώς υπάρχει γκρεμός, όπου οι κλίσεις του εδάφους κυμαίνονται από 60%-85%.
Μεγάλος περίπατος μέσα από αυλές και σπίτια!
Από τα φιλόδοξα σχέδια της… Ριβιέρας δεν γίνεται να απουσιάζουν ένας παραλιακός περίπατος και ένας ποδηλατόδρομος. Συμβαίνει όμως να σχεδιάζονται σε μια ακτογραμμή που διακρίνεται για το έντονο ανάγλυφό της. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι οι υψομετρικές διαφορές ξεπερνούν τα 28 μέτρα με κλίση της τάξεως του 70%-80% και σε περιοχή με μεγάλη διάβρωση και συχνές κατολισθήσεις. Τα τεχνικά έργα που θα απαιτηθούν για την υλοποίησή του όχι μόνο θα προκαλέσουν σοβαρή υποβάθμιση του περιβάλλοντος, όχι μόνο είναι επικίνδυνα για την πρόκληση ατυχημάτων, αλλά απαιτούν παράλληλα και τεράστιο οικονομικό κόστος. Επίσης η χάραξη του περίφημου περιπάτου διασχίζει νόμιμες ιδιοκτησίες. Με δυο λόγια, σχεδίασαν παραλιακό περίπατο που περνά μέσα από αυλές και σπίτια νόμιμων ιδιοκτησιών. Και για να ξεμπερδεύουν με το θέμα, αποφάσισαν να τα χαρακτηρίσουν αυθαίρετα. Πρότυπο χρηστής διοίκησης!
Η υπέρλαμπρη ιδέα δημιουργίας ποδηλατοδρόμου προσκρούει σε κάποιες… λεπτομέρειες, όπως οι έντονες κλίσεις του εδάφους, η γεωμορφολογία της ακτής και οι συνήθεις βόρειοι άνεμοι ταχύτητας έως και 75 χλμ. την ώρα! Αν οι μεγάλοι περίπατοι και οι ποδηλατόδρομοι παραπέμπουν στο βατερλό του κέντρου της Αθήνας, πρόκειται καθαρά για συμπτωματικό γεγονός.
Το αποτυχημένο μοντέλο της εντατικής οικιστικής ανάπτυξης με συντελεστή δόμησης 0,4 προκρίνεται για το Κόκκινο Λιμανάκι, ενώ σιγή ιχθύος επικρατεί ως προς τα ποσοστά κάλυψης, κατάτμησης και αρτιότητας. «Σε κάθε περίπτωση, εάν η κάλυψη προορίζεται να είναι 40%, όπως εμμέσως συνάγεται, τότε είναι απολύτως βέβαιο ότι η σχεδιαζόμενη οικιστική ανάπτυξη της ευαίσθητης αυτής περιοχής θα έχει τέτοια έκταση και ένταση που θα αλλοιώσει ανεπίστρεπτα τα ιδιαίτερα φυσικά χαρακτηριστικά της» τονίζουν μέσω του υπομνήματός τους κάτοικοι.
Ζητήματα ασφάλειας και επικινδυνότητας εγείρονται σε πολλά σημεία του πολεοδομικού σχεδίου και της μελέτης. Εντύπωση πάντως προκαλεί το γεγονός ότι με βάση τον σχεδιασμό καταργούνται στο παράκτιο μέτωπο δίοδοι που εξασφάλισαν τη σωτηρία διά θαλάσσης όσων επιβίωσαν από την πυρκαγιά. Μάλιστα οι νέες προσβάσεις που προτείνονται σε άλλα σημεία είναι αδικαιολόγητα, όπως τονίζεται, πυκνές, ενώ στα περισσότερα σημεία η χάραξή τους κρίνεται ατελέσφορη λόγω του έντονου ανάγλυφου του εδάφους και των απότομων κλίσεων της μεγάλης υψομετρικής διαφοράς μεταξύ άνω και κάτω ζώνης πρανών.
Προσαρμόζουν τα ρέματα στις ιδιοκτησίες!
Με το πολεοδομικό σχέδιο επαναλαμβάνονται τα εγκληματικά λάθη ως προς την αντιμετώπιση των ρεμάτων, εκθέτοντας τους κατοίκους στον κίνδυνο πλημμυρών. Ετσι, αντί να προωθείται η απόδοση του απαραίτητου χώρου σε αυτά, προτείνονται εγκιβωτισμοί, κλειστοί αγωγοί, ακόμη και μετακίνηση τμημάτων των ρεμάτων της περιοχής, περιορίζοντας τον φυσικό τους χώρο. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι στο ρέμα Παππά η οριοθέτησή του δεν βασίζεται στα φυσικά χαρακτηριστικά του, αλλά ακολουθεί σιγμοειδή χάραξη στο όριο των ιδιοκτησιών.
Με δυο λόγια, προτείνεται όχι οι ιδιοκτησίες να προσαρμοστούν στο ρέμα αλλά το ρέμα να προσαρμοστεί στις ιδιοκτησίες! Στο ρέμα Καλαβρύτων προτείνεται σωστά η επανασύστασή του, ωστόσο ανεξάρτητα από τα φυσικά χαρακτηριστικά της κοίτης του ορίζεται ότι πρέπει να ακολουθήσει τραπεζοειδή διατομή. Επίσης στο ρέμα του Αγ. Ανδρέα διατηρούνται οι καταπατήσεις προκειμένου να μην κατεδαφιστούν δύο κτίρια. Και ενώ οι αρμόδιοι αγαπούν να επικαλούνται την κλιματική αλλαγή σε κάθε φυσική καταστροφή προκειμένου να αποφύγουν τις ευθύνες τους, όταν έρχεται η ώρα των αποφάσεων ποιούνται την νήσσαν. Η εθνική στρατηγική για την κλιματική αλλαγή αγνοείται επιδεικτικά, όπως και οι επιπτώσεις στις μεταβολές και στην κατανομή των φυσικών καταστροφών, με αποτέλεσμα η οριοθέτηση των ρεμάτων να βασίζεται σε προσομοίωση για αιχμή πλημμύρας τους περιόδου αναφοράς 50 ετών και όχι 300, όπως αποδείχτηκε στις πλημμύρες της Μάνδρας και της Εύβοιας.
«Γνωρίζουν εκ των προτέρων ότι οι βροχές γίνονται πιο σπάνιες αλλά με πολύ μεγαλύτερη σφοδρότητα και πλέον μιλάμε για πλημμύρες περιόδου επαναφοράς Τ300. Και γνωρίζουν ότι οι κάτοικοι θα πνιγούν. Αν θέλεις πραγματικά να προστατέψεις τους πολίτες, οφείλεις να αλλάξεις εντελώς τη φιλοσοφία των αντιπλημμυρικών έργων, να αποδώσεις τον χώρο τους. Αντίθετα εγκιβωτίζουν προκειμένου να περιοριστεί η γραμμή οριοθέτησης και να αποδοθεί ο χώρος του ρέματος για οικιστική ανάπτυξη» τονίζει με έμφαση η Εμμανουέλα Τερζοπούλου από την Κίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας.
