Οδηγός για την παραγωγή λαδιού
Η συγκομιδή και η περιποίηση των ελαιοδέντρων είναι μια τέχνη που περνά από γενιά σε γενιά αιώνες τώρα στην Ελλάδα. Η διαχείριση ενός ελαιώνα και η συγκομιδή ελαιολάδου είναι μια πολύπλοκη διαδικασία, όσο κι αν φαίνεται απλή σε πολλούς. Δεν αρκεί απλώς να φυτέψετε ελαιόδεντρα και να περιμένετε τους καρπούς. Απαιτείται γνώση, φροντίδα και σωστός χειρισμός των δέντρων σε όλα τα στάδια της καλλιέργειας. Από το κλάδεμα και τη λίπανση μέχρι τη συγκομιδή και την επιλογή του κατάλληλου δέντρου ανάλογα με το έδαφος και την περιοχή.
Η συγκομιδή μπορεί να γίνει με παραδοσιακούς ή πιο σύγχρονους τρόπους. Τα βασικά εργαλεία είναι τα χτένια ή τα ραβδιστικά (χειροκίνητα ή ηλεκτρικά). Χρησιμοποιούνται επίσης λινάτσες ή δίχτυα για το μάζεμα του καρπού κάτω από τα δέντρα, καθώς και πλαστικά καλάθια ή τσουβάλια για τη μεταφορά στο ελαιοτριβείο. Οι παραγωγοί που διαθέτουν μεγάλες εκτάσεις με πολλούς ελαιώνες χρησιμοποιούν σύγχρονα μηχανήματα και ελαιοραβδιστικά, τα οποία μειώνουν σημαντικά τον χρόνο συγκομιδής. Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνται ευρέως δονητικά μηχανήματα που εφαρμόζονται στον κορμό ή στα κλαδιά, ρίχνοντας τις ελιές στα δίχτυα. Αυτό μειώνει και την ανάγκη για επιπλέον προσωπικό, προσφέροντας οικονομικό όφελος στον παραγωγό.
Ανάλογα με τον τρόπο συγκομιδής που θα επιλέξετε, εξαρτάται και η ποιότητα του λαδιού που θα παραχθεί. Παραδοσιακά, το μάζεμα της ελιάς γίνεται με το χέρι. Η συγκομιδή με ελαιοραβδιστικά μπορεί να υποβαθμίσει ελαφρώς την ποιότητα του λαδιού, αν δεν γίνει προσεκτικά, καθώς τραυματίζονται τα κλαδιά. Η μηχανική συγκομιδή προσφέρει ταχύτητα αλλά απαιτεί επένδυση σε εξοπλισμό. Το πιο σημαντικό είναι οι ελιές να μεταφέρονται άμεσα στο ελαιοτριβείο μετά το μάζεμα, ώστε να διατηρηθεί η ποιότητα του ελαιολάδου.
Η εποχή της συγκομιδής εξαρτάται από την ποικιλία και τον τύπο ελαιολάδου που θέλετε να πάρετε. Για εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, η συγκομιδή ξεκινά νωρίς τον Νοέμβριο όταν οι ελιές είναι ακόμη πράσινες-μωβ. Για μεγαλύτερη ποσότητα αλλά χαμηλότερη ποιότητα, οι ελιές μαζεύονται όταν είναι κυρίως μαύρες, από τον Δεκέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο. Σημαντικό ρόλο παίζει και το μικροκλίμα της περιοχής. Σε θερμότερες περιοχές, όπως η Πελοπόννησος και η Κρήτη, η συγκομιδή ξεκινά νωρίτερα, ενώ σε πιο ψυχρές περιοχές, όπως η κεντρική Ελλάδα, αργεί.
Το έδαφος επηρεάζει σημαντικά την οξύτητα και το άρωμα του λαδιού. Σε πετρώδη, φτωχά εδάφη, το ελαιόλαδο είναι πιο πικάντικο και αρωματικό, ενώ σε πλούσια, αργιλώδη εδάφη συνήθως είναι πιο ήπιο. Οι ορεινοί ελαιώνες δίνουν μικρότερες αποδόσεις αλλά εξαιρετικής ποιότητας λάδι, ενώ οι πεδινοί προσφέρουν μεγαλύτερες αποδόσεις με πιο ουδέτερη γεύση. Στην Καλαμάτα, για παράδειγμα, το λάδι έχει χαρακτηριστική γεύση φρούτου, ενώ στη Σητεία της Κρήτης και στην Αχαΐα είναι πιο βουτυράτο.
Μετά τη συγκομιδή ακολουθεί η λίπανση, η οποία παίζει καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση της παραγωγικότητας. Το άζωτο βοηθά στην ανάπτυξη των φύλλων, ο φώσφορος στην άνθηση και το κάλιο στην ποιότητα του καρπού. Καλό είναι να γίνονται αναλύσεις εδάφους για να γνωρίζετε τις ανάγκες του χωραφιού. Στις βιολογικές καλλιέργειες προτιμώνται κοπριά, κομπόστ και πράσινη λίπανση. Η υπερλίπανση, όμως, μειώνει την ποιότητα του λαδιού και καθιστά το δέντρο ευάλωτο σε ασθένειες.
Το κλάδεμα διατηρεί το δέντρο υγιές και παραγωγικό. Γίνεται συνήθως την άνοιξη ή αμέσως μετά τη συγκομιδή, ώστε να αερίζεται το δέντρο και να μπαίνει φως στο εσωτερικό του. Αφαιρείτε τα ξερά ή άρρωστα κλαδιά, τις παραφυάδες και τα πολύ πυκνά κλαδιά που σκιάζουν το εσωτερικό. Με τη σωστή χρήση εργαλείων όπως τα αλυσοπρίονα, το κλάδεμα γίνεται πιο αποτελεσματικό και με λιγότερο κόπο. Το σωστό κλάδεμα αυξάνει την παραγωγή την επόμενη χρονιά και ταυτόχρονα διατηρεί το δέντρο σε ισορροπία για δεκαετίες.
