Εδώ και τρία χρόνια ο κόσμος έχει εντυπωσιαστεί από την ευφυΐα του ChatGPT και, πιο πρόσφατα, έχει μαγευτεί από τη δημιουργικότητα του Sora, του αδελφού του chatbot που δημιουργεί βίντεο. Με την προσδοκία ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα φέρει τρομερές αλλαγές, οι μεγάλες αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας επένδυσαν πάνω από 400 δισεκατομμύρια δολάρια σε κέντρα δεδομένων και άλλες απαραίτητες υποδομές κατά τη διάρκεια του 2025, σύμφωνα με δημοσίευμα του Economist.

Περίπου 800 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο χρησιμοποιούν το ChatGPT.

Σύμφωνα με μια εκτίμηση, μέχρι το τέλος της δεκαετίας θα έχει δαπανηθεί το εκπληκτικό ποσό των 7 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Ωστόσο, τα έσοδα από την τεχνητή νοημοσύνη μέχρι στιγμής ανέρχονται σε μόλις 50 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, περίπου το 1/8 των συνολικών ετήσιων εσόδων της Apple ή της Alphabet. Καθώς ο κόσμος συνηθίζει τα τεχνολογικά επιτεύγματα της τεχνητής νοημοσύνης, το επίκεντρο μετατοπίζεται. Το 2026 αναμένεται να τραβήξουν την προσοχή οι οικονομικές, χρηματοοικονομικές και κοινωνικές συνέπειές της.

Σύμφωνα με άρθρο του Economist, περίπου 800 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο χρησιμοποιούν το ChatGPT. Πολλοί εργαζόμενοι παραδέχονται σε έρευνες ότι χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη στην εργασία τους. Όμως, όσον αφορά την επίσημη υιοθέτησή της από τις επιχειρήσεις, οι αριθμοί παραμένουν μέτριοι. Σύμφωνα με το Γραφείο Απογραφής των Ηνωμένων Πολιτειών, λίγο περισσότερο από το 10% των επιχειρήσεων με περισσότερους από 250 υπαλλήλους δηλώνουν ότι έχουν ενσωματώσει την τεχνητή νοημοσύνη στις παραγωγικές τους διαδικασίες. Μια έρευνα του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο διαπίστωσε ότι το 95% των πιλοτικών προγραμμάτων τεχνητής νοημοσύνης των επιχειρήσεων δεν απέδωσαν καθόλου κέρδη.

Μια διόρθωση της αγοράς στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης θα είχε αλυσιδωτές συνέπειες για την αμερικανική οικονομία.

Τα κέρδη
Υπάρχει η δυνατότητα να αποκομιστούν τεράστια κέρδη αν οι επιχειρήσεις καταφέρουν να ενσωματώσουν την τεχνητή νοημοσύνη στις δραστηριότητές τους και να αυξήσουν την παραγωγικότητά τους. Έχουν εμφανιστεί νεοφυείς επιχειρήσεις που βοηθούν άλλες επιχειρήσεις σε συγκεκριμένους κλάδους ή με συγκεκριμένες διαδικασίες: η Harvey AI, για παράδειγμα, συνεργάζεται με δικηγόρους για την ανάλυση μεγάλου όγκου συμβολαίων, ενώ η Sierra βοηθά τις εταιρείες να χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη στην εξυπηρέτηση πελατών. Ακόμη και η OpenAI και η Anthropic, τα κορυφαία εργαστήρια τεχνητής νοημοσύνης στον κόσμο, προσαρμόζουν ορισμένες από τις υπηρεσίες τους προκειμένου να βοηθήσουν χρηματοδότες ή ερευνητές στον τομέα των βιοεπιστημών. Ένας βασικός δείκτης που πρέπει να παρακολουθήσουμε το 2026 θα είναι, επομένως, ο ρυθμός επίσημης υιοθέτησης και ο βαθμός επιτυχίας αυτών των προσπαθειών.

Οι… συνέπειες στις μετοχές
Αυτό έχει σημασία όχι μόνο για τον αντίκτυπο της τεχνητής νοημοσύνης στην παραγωγικότητα και την οικονομική ανάπτυξη, αλλά και για την τεράστια οικονομική άνθηση που βασίζεται στην επιτυχία της τεχνολογίας. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Αγγλίας, οι μετοχές των εταιρειών που εξαρτώνται από την τεχνητή νοημοσύνη αποτελούσαν το 44% της κεφαλαιοποίησης της αμερικανικής S&P 500 στις αρχές Οκτωβρίου. Ο λόγος των τιμών προς τα μελλοντικά κέρδη για αυτό το «καλάθι» —ένα μέτρο της αποτίμησης των μετοχών— είναι ένα εντυπωσιακό 31, σε σύγκριση με 19 για τον συνολικό δείκτη. Εάν η υιοθέτηση επιταχυνθεί, τότε οι επενδυτές θα συνεχίσουν να πιστεύουν ότι η υπερβολή και η υπομονή τους θα οδηγήσουν τελικά σε σημαντικές αποδόσεις. Ωστόσο, οποιοδήποτε σημάδι ότι τα οφέλη από την τεχνητή νοημοσύνη θα αργήσουν να εμφανιστούν ή δεν θα εμφανιστούν καθόλου, θα μπορούσε να προκαλέσει πτώση των αποτιμήσεων.

Η ιστορία δείχνει ότι ακόμη και χρήσιμες τεχνολογίες, όπως οι σιδηρόδρομοι και το διαδίκτυο, συνοδεύονταν από οικονομική ευφορία. Μια διόρθωση της αγοράς στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης θα είχε αλυσιδωτές συνέπειες για την αμερικανική οικονομία. Οι επενδύσεις σε κέντρα δεδομένων και τα αποτελέσματα του πλούτου από μια ανθηρή χρηματιστηριακή αγορά έχουν συμβάλει στην κάλυψη των επιπτώσεων των δασμών, της μειωμένης μετανάστευσης και της αβεβαιότητας. Ωστόσο, εάν η άνθηση της τεχνητής νοημοσύνης επιβραδυνθεί, τρισεκατομμύρια δολάρια από τον πλούτο των αμερικανικών νοικοκυριών θα μπορούσαν να εξαφανιστούν.

Τι γίνεται με τις θέσεις εργασίας;
Η ταχύτερη υιοθέτηση της τεχνολογίας από τις εταιρείες θα καθησύχαζε τους επενδυτές, αλλά ενέχει τον κίνδυνο να δημιουργήσει ένα διαφορετικό πρόβλημα: τον αντίκτυπο της τεχνητής νοημοσύνης στις θέσεις εργασίας. Για να προωθήσουν την υιοθέτησή της, οι εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης προωθούν εικονικούς «πράκτορες» που είναι σε θέση να εκτελούν μια σειρά εργασιών ημιαυτόνομα, από την αρχή έως το τέλος, όπως οι ανθρώπινοι υπάλληλοι, αλλά όλο το 24ωρο και με χαμηλότερο κόστος.

Η παρουσίαση της τεχνητής νοημοσύνης με αυτόν τον τρόπο, ως άμεσο υποκατάστατο των προγραμματιστών λογισμικού ή των υπαλλήλων εξυπηρέτησης πελατών, μπορεί να είναι πιο εύκολη για τους διευθυντές ώστε να κατανοήσουν. Η Artisan, μια νεοσύστατη εταιρεία με έδρα το Σαν Φρανσίσκο, για παράδειγμα, έχει πραγματοποιήσει μια διαφημιστική καμπάνια που καλεί τις εταιρείες να «σταματήσουν να προσλαμβάνουν ανθρώπους». Ωστόσο, είναι δύσκολο να σκεφτεί κανείς έναν πιο αποτελεσματικό τρόπο για να τροφοδοτήσει μια αντίδραση κατά της τεχνητής νοημοσύνης ως απειλή που κλέβει θέσεις εργασίας και αντικαθιστά τους εργαζόμενους.

Οι κατηγορίες για την τεχνητή νοημοσύνη
Ήδη, ορισμένοι σχολιαστές κατηγορούν την τεχνητή νοημοσύνη για τα υψηλά ποσοστά ανεργίας των αποφοίτων στην Αμερική. Τα στοιχεία που το αποδεικνύουν είναι ελάχιστα. Η ανεργία των αποφοίτων μπορεί απλώς να αντανακλά τη μεταβαλλόμενη ζήτηση των εργοδοτών για δεξιότητες ή να είναι αποτέλεσμα τάσεων που προϋπήρχαν της κυκλοφορίας του ChatGPT, όπως η υπερβολική πρόσληψη από εταιρείες τεχνολογίας και επαγγελματικών υπηρεσιών κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Ορισμένες μελέτες, μεταξύ των οποίων και μία του Yale Budget Lab, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η τεχνητή νοημοσύνη δεν έχει προκαλέσει ανατρεπτικές επιπτώσεις στην αγορά εργασίας και δεν βρίσκουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι οι κλάδοι που κάνουν εντατική χρήση τεχνητής νοημοσύνης απολύουν περισσότερους εργαζομένους από άλλους.

Οι προηγούμενες τεχνολογικές εξελίξεις υποδηλώνουν ότι οι ανησυχίες για μαζική ανεργία τείνουν να μην επαληθεύονται. Οι εταιρείες που υιοθετούν ταχύτερα την τεχνολογία επωφελούνται από την αυξημένη ζήτηση, γεγονός που τις οδηγεί να προσλαμβάνουν περισσότερους εργαζομένους. Καθώς ορισμένες θέσεις εργασίας καθίστανται περιττές, δημιουργούνται νέες. Ωστόσο, είναι φυσικό οι άνθρωποι να ανησυχούν για την αλλαγή. Ο ενθουσιασμός και οι ελπίδες γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη είναι άνευ προηγουμένου, και η πραγματική φύση των επιπτώσεών της παραμένει ασαφής.

Πηγή: ot.gr

Ένας αποδεδειγμένα έως τώρα ισχυρός σύμμαχος για τη Ρωσία και την πολεμική μηχανή της, ο «στρατηγός» χειμώνας», έρχεται ξανά στα μέτωπα στην Ουκρανία, τέταρτη φορά από την έναρξη της πλήρους ρωσικής εισβολής το 2022.

Η άφιξή του γίνεται εν μέσω διπλωματικού αδιεξόδου για τον τερματισμό της πιο καταστροφικής ένοπλης σύγκρουσης στη Γηραιά Ήπειρο από το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου και νέας προέλασης των ρωσικών δυνάμεων προς το στρατηγικής σημασίας Ποκρόφσκ, στην ανατολική Ουκρανία.

Η πιθανή κατάληψή του θα σηματοδοτήσει την πρώτη μεγάλη νίκη για τη ρωσική πλευρά μετά την πτώση του Μπαχμούτ το 2023.

Δεν θα προσφέρει μόνο στρατηγικό πλεονέκτημα στη Μόσχα, στον στόχο της για πλήρη κατάληψη του ενεργειακά πλούσιου Ντονμπάς.

Θα ενισχύσει το μαξιμαλιστικό αφήγημα του Κρεμλίνου, τόσο στο εσωτερικό της Ρωσίας, όσο και απέναντι στις δυτικές πιέσεις για κατάπαυση του πυρός στην υφιστάμενη γραμμή επαφής, προκειμένου να αρχίσουν μετέπειτα οι δύσκολες ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις.

Για τη Ρωσία, ωστόσο, οι εξελίξεις στα πεδία των μαχών δεν συμβαδίζουν με την κατάσταση της υπό όλο και μεγαλύτερη πίεση πολεμικής της οικονομίας.

Με τη στάση του απρόβλεπτου Αμερικανού προέδρου Τραμπ πάντα άγνωστο Χ, οι εν ισχύ νέες δυτικές κυρώσεις στον ρωσικό ενεργειακό τομέα έχουν αρχίσει να «δαγκώνουν».

Υπό τον φόβο δευτερογενών κυρώσεων, τα έσοδα της Ρωσίας από τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου μειώθηκαν ήδη τον Οκτώβριο κατά 27% σε ετήσια βάση, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία.

Πρόκειται για ισχυρό πλήγμα στα οικονομικά του Κρεμλίνου, καθώς οι νέες κυρώσεις των ΗΠΑ σφίγγουν τη «στρόφιγγα» στις ρωσικές εξαγωγές ενέργειας.

Τα βασική πηγή χρηματοδότησης του πολέμου.

Συν τω χρόνω, η πίεση αυτή αναμένεται να ενταθεί, ενόσω τα προβλήματα συσσωρεύονται στην υπερθερμασμένη ρωσική οικονομία.

Καθίσταται πια σαφές ότι, βασιζόμενη πια στη στρατιωτική παραγωγή, δεν αποτελεί βάση για βιώσιμη ανάπτυξη.

Αντίθετα, γίνονται παντού περικοπές, με μόνη εξαίρεση τις στρατιωτικές δαπάνες.

Σε οικονομικο-κοινωνικές «Συμπληγάδες»

Στην παρούσα φάση, η Ρωσία αντιμετωπίζει σημαντική επιβράδυνση της ανάπτυξης, υψηλό πληθωρισμό, ελλείψεις στο εργατικό δυναμικό ύστερα από σχεδόν τέσσερα χρόνια επιστράτευσης ή φυγής ατόμων από τις πιο παραγωγικές ομάδες και μια άνευ προηγουμένου κρίση καυσίμων από τη μείωση της παραγωγής, ένεκα των κλιμακούμενων ουκρανικών επιθέσεων με drones στις ενεργειακές υποδομές.

Στο φόντο είναι ένα πρακτικά στατικό μέτωπο στην Ουκρανία, καθώς και ένα διπλά χαμένο διπλωματικό άνοιγμα με τον Τραμπ.

Τα μηνύματα για τις προοπτικές της εθνικής οικονομίας γίνονται όλο και πιο ανησυχητικά.

Ο ρυθμός ανάπτυξης στο τρίτο τρίμηνο του έτους ήταν μόλις 0,6% σε ετήσια βάση -πολύ κάτω από το 1,1% του δεύτερου τριμήνου και το 1,4% του πρώτου.

Η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας χτυπά τώρα «καμπανάκι».

Μετά από μια παρατεταμένη περίοδο επιβράδυνσης, προειδοποιεί στην τελευταία την επικαιροποιημένη πρόβλεψή της, η οικονομία μπορεί να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο ύφεσης έως το τέλος του 2025.

Παρά δε τις επίμονες πληθωριστικές πιέσεις, προχώρησε πρόσφατα σε νέα μείωση του βασικού επιτοκίου.

Παραμένει ωστόσο σε υψηλά επίπεδα, στο 16,5%, καθιστώντας τον δανεισμό ακριβό και «πνίγοντας» τις επενδύσεις.

Από την αρχή του νέου έτους, δε, αναμένεται να τεθούν σε εφαρμογή τα νέα μέτρα αύξησης του ΦΠΑ στο 22%, παρά τις περί του αντιθέτου υποσχέσεις.

Ζητούμενο είναι ένα αντιστάθμισμα στη μείωση των εσόδων από τις εξαγωγές πετρελαίου, που ασκεί πιέσεις στον προϋπολογισμό

Με το δημοσιονομικό έλλειμμα να προβλέπεται ότι θα αγγίζει τα 5,7 τρισεκατομμύρια ρούβλια μέχρι το τέλος του έτους, μπαίνει «ψαλίδι» στις δαπάνες που δεν σχετίζονται με την άμυνα, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών.

Με τον ετήσιο πληθωρισμό να προβλέπεται  εν τω μεταξύ ότι θα κυμανθεί μεταξύ 6,5-7,0% μέχρι το τέλος του έτους, το κόστος ζωής ολοένα και αυξάνεται και η λαϊκή δυσαρέσκεια μεγαλώνει.

Θυμίζοντας κάτι από «ημέρες της δεκαετίας του 1990»

Ακόμη και ο φιλοπουτινικός Αλεξέι Τσαντάγιεφ, γενικός διευθυντής του Κέντρου Έρευνας και Παραγωγής Ushkuynik, το οποίο κατασκευάζει ρωσικά drones, δεν κρύβει την απογοήτευσή του.

«Ο πραγματικός τομέας της οικονομίας, με εξαίρεση όσους εργάζονται στην αμυντική βιομηχανία με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, βρίσκεται σε μια πολύ ζοφερή κατάσταση επειδή το χρήμα έχει γίνει ακριβό», δηλώνει σε συνέντευξη με Ρώσο στρατιωτικό blogger.

«Η υποτίμηση αυξάνεται, το κόστος αυξάνεται και δεν υπάρχει πρόσβαση σε προσιτή πίστωση. Όλοι αντιμετωπίζουν κενά ταμειακών ροών και βλέπουμε την επιστροφή των συμφωνιών ανταλλαγής, όπως ακριβώς στις ξεχασμένες μέρες της δεκαετίας του 1990».

Για την Ουκρανία, αυτά είναι χαρμόσυνα νέα, καθώς η αποδυνάμωση της οικονομίας της Ρωσίας θα σήμαινε ταυτόχρονα και αποδυνάμωση της στρατιωτικής της εμπλοκής.

Σε δική της ανάλυση για την πορεία της ρωσικής οικονομίας κατά το τρίτο τρίμηνο, η ουκρανική υπηρεσία πληροφοριών υποστηρίζει ότι σχεδόν το 39% των ρωσικών εταιρειών ανέφεραν καθυστερήσεις πληρωμών, από 25% το 2024.

Το 32% αντιμετωπίζει προβλήματα ρευστότητας. Η ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες έχει μειωθεί για το 34% των εταιρειών στη Ρωσία του Πούτιν.

Ένα 15% ανέφερε διακοπές λειτουργίας.

Σε ποσοστό 68% έχουν αρχίσει να μειώνουν δραστικά τα έξοδα.

Ακόμη κι αν οι προαναφερθείσες εκτιμήσεις του Κιέβου θεωρηθούν «παραφουσκωμένες», τα προβλήματα για πολλές επιχειρήσεις στη Ρωσία αναμένεται να αυξηθούν από την αρχή του νέου έτους, με την αύξηση των φόρων.

Η κρίση αγγίζει πλέον και μέρος του στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος της Ρωσίας.

Ο ρωσικός κατασκευαστής αρμάτων μάχης και σιδηροδρομικών βαγονιών μεταφοράς εμπορευμάτων Uralvagonzavod (UVZ) ανακοίνωσε σχέδια αναδιάρθρωσης για μείωση του κόστους, μετά από δημοσιεύματα για σχέδια για απολύσεις μέχρι τον Φεβρουάριο έως του 10% του εργατικού δυναμικού της, από διάφορους τομείς, με παράλληλο «πάγωμα» των προσλήψεων.

Παρά την άνοδο που εξακολουθούν να καταγράφουν οι τιμές πώλησης των ακινήτων, το κύμα στις μεταβιβάσεις συνεχίζεται, με τις αγοραπωλησίες να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Τα συμβόλαια που έχουν αναρτηθεί στο Μητρώο Αξιών Μεταβιβάσεων Ακινήτων δείχνουν ότι από την αρχή του έτους περισσότερα από 32.000 ακίνητα άλλαξαν χέρια, με τη συνολική αξία τους να υπερβαίνει τα 3,2 δισ. ευρώ.

Όσοι απέκτησαν ακίνητο φέτος θα πρέπει να πάρουν χαρτί, μολύβι και κομπιουτεράκι για να υπολογίσουν τα ποσά που έχουν δαπανήσει. Αν τα χρήματα που έχουν διαθέσει για την αγορά του ακινήτου δεν καλύπτονται από τα εισοδήματά τους, θα πρέπει να λάβουν εγκαίρως τα μέτρα τους προκειμένου να αποφύγουν τις περιπέτειες με την Εφορία και την πληρωμή έξτρα φόρου.

Στις αγοραπωλησίες ακινήτων η μεγαλύτερη φοροπαγίδα κρύβεται στα τεκμήρια. Μπορεί το τεκμήριο διαβίωσης για τις κατοικίες να μειώθηκε έως 35% φέτος, αλλά το 2026 με την υποβολή των νέων φορολογικών δηλώσεων θα έρθει να προστεθεί στο τεκμήριο απόκτησης περιουσιακών στοιχείων, το λεγόμενο πόθεν έσχες, για να ανεβάσει τον λογαριασμό για τους φορολογουμένους. Αν τα τεκμαρτά ποσά δεν καλύπτονται από τα εισοδήματα, οι φορολογούμενοι θα βρεθούν αντιμέτωποι με την πληρωμή έξτρα φόρου, τον οποίο όμως έχουν τη δυνατότητα να σβήσουν εάν επικαλεστούν εισοδήματα από το παρελθόν, δανεικά από τράπεζες ή συγγενείς, χρηματικές γονικές παροχές ή έσοδα από πώληση περιουσιακών στοιχείων.

Τι πρέπει να γνωρίζουν οι φορολογούμενοι
Για να αποφύγουν τις φοροπαγίδες όσοι έχουν αποκτήσει ή θα αποκτήσουν ακίνητο μέχρι το τέλος του έτους θα πρέπει να γνωρίζουν τα εξής:

Στο ποσό που καταβλήθηκε για την αγορά του ακινήτου ή των ακινήτων συμπεριλαμβάνεται το άθροισμα του τιμήματος, του φόρου μεταβίβασης ακινήτων, των συμβολαιογραφικών εξόδων, καθώς και λοιπών εξόδων και φόρων που καταβλήθηκαν για την αγορά ακινήτων.
Στην αγορά ακινήτων ως ποσό τεκμαρτής δαπάνης λαμβάνεται το ποσό της συνολικής επιβάρυνσης, όπως προκύπτει από τα οικεία πωλητήρια συμβόλαια, εκτός εάν από έλεγχο προκύπτει μεγαλύτερο ποσό, οπότε λαμβάνεται υπόψη αυτό.
Κρίσιμος χρόνος για να υπολογιστεί το ποσό της τεκμαρτής δαπάνης είναι ο χρόνος σύνταξης του συμβολαίου μεταβίβασης του ακινήτου εφόσον καταβληθεί ολόκληρο το τίμημα και παραδοθούν η χρήση και η κυριότητα του ακινήτου, διαφορετικά, το ποσό της δαπάνης θα κατανέμεται στα φορολογικά έτη που καταβάλλονται οι δόσεις, όπως αυτό προκύπτει από σχετικά παραστατικά πληρωμής. Το ίδιο ισχύει και σε περίπτωση σύνταξης προσυμφώνου αγοράς.
Σε ανέγερση οικοδομής, εφόσον η ανέγερση διαρκέσει περισσότερο του ενός έτους, σε κάθε έτος σαν ποσό δαπάνης θα ληφθεί το αντίστοιχο του κόστους ανέγερσης στο ίδιο έτος, εκτός εάν χρόνος καταβολής έχει οριστεί διαφορετικά (π.χ. ο χρόνος αποπεράτωσης της οικοδομής).
Τα χρηματικά ποσά που καταβάλλονται για επισκευή και συντήρηση κατοικίας δεν υπολογίζονται ως δαπάνη απόκτησης περιουσιακού στοιχείου.
Αν όμως πρόκειται για προσθήκες, επεκτάσεις, τότε τίθεται θέμα δαπάνης απόκτησης.

Σε περίπτωση αγοράς ακινήτου με συνιδιοκτησία ή σε περίπτωση που περισσότεροι από κοινού ανεγείρουν οικοδομή, σε καθέναν αναλογεί ποσό δαπάνης όσο το ποσοστό συμμετοχής του.
Σε περίπτωση που από διαφορετικό πρόσωπο αγοράζεται η ψιλή κυριότητα και από άλλο η επικαρπία ακινήτου, σε καθέναν θα υπολογιστεί ποσό δαπάνης απόκτησης που του αναλογεί επιμεριστικά κατά το ποσοστό που προβλέπεται από τη φορολογία κληρονομιών. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση που ανεγείρεται οικοδομή σε οικόπεδο στο οποίο άλλο πρόσωπο είναι ψιλός κύριος και άλλο επικαρπωτής, δηλαδή η δαπάνη ανέγερσης επιμερίζεται στους δύο κατά τα ποσοστά που προβλέπονται από τη φορολογία κληρονομιών, ανεξάρτητα σε ποιου το όνομα εκδίδεται η άδεια ανέγερσης οικοδομής.
Σε περίπτωση ανέγερσης οικοδομής από μισθωτή με δικές του δαπάνες σε έδαφος του εκμισθωτή, η δαπάνη ανέγερσης βαρύνει τον μισθωτή, ο οποίος αναλαμβάνει την ανέγερση και πραγματικά καταβάλλει τα χρηματικά ποσά της εν λόγω δαπάνης.
Η αξία αγοράς ακινήτου που λαμβάνεται υπόψη για τον υπολογισμό της δαπάνης απόκτησης, όταν το ακίνητο αποκτάται με αναγκαστικό πλειστηριασμό, είναι το ποσό του εκπλειστηριάσματος και κάθε άλλο ποσό (π.χ. φόρος μεταβίβασης, συμβολαιογραφικά) που πραγματικά κατέβαλε ο υπερθεματιστής, εκτός βέβαια εάν από κάποιο άλλο στοιχείο προκύψει εικονικότητα του πλειστηριασμού ή συμφωνία για καταβολή ενός επιπλέον ποσού. Σε ιδιωτικό πλειστηριασμό για τον προσδιορισμό της δαπάνης λαμβάνεται το τίμημα που πραγματικά καταβλήθηκε.

Η στέγαση μετατρέπεται πλέον σε μία από τις μεγαλύτερες κοινωνικές προκλήσεις της Ευρώπης. Για πρώτη φορά, οι ηγέτες της ΕΕ συζήτησαν τον Οκτώβριο σε Ευρωπαϊκό Συμβούλιο το θέμα των τιμών κατοικίας και της πρόσβασης σε στέγη, αναγνωρίζοντας ότι πρόκειται για πρόβλημα που δεν περιορίζεται σε λίγες πόλεις, αλλά χτυπά οριζόντια ολόκληρη την Ένωση. Σε αυτό το περιβάλλον, η Κομισιόν ετοιμάζεται να παρουσιάσει στις 16 Δεκεμβρίου το πρώτο συνολικό ευρωπαϊκό σχέδιο για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης.

Ο επίτροπος Οικονομίας, Μάρος Σέφκοβιτς, επιβεβαίωσε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ότι το σχέδιο θα παρουσιάσει συγκεκριμένες παρεμβάσεις σε ευρωπαϊκό, εθνικό και τοπικό επίπεδο. Υπογράμμισε ότι η στέγη είναι πλέον «ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια για τους νέους που θέλουν να δημιουργήσουν οικογένεια» και ότι η πίεση έχει γίνει δυσβάσταχτη σε πολλές πρωτεύουσες.

Τον συντονιστικό ρόλο έχει αναλάβει η αντιπρόεδρος της Κομισιόν Τερέσα Ριβέρα, η οποία διοργάνωσε στις Βρυξέλλες τον πρώτο «Implementation Dialogue on Public Support for Affordable Housing», με συμμετοχή όλων των κρατών-μελών.

Η Ελλάδα στην κορυφή της ευρωπαϊκής ανησυχίας
Η Αθήνα βρίσκεται μαζί με την Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ιρλανδία, τις Κάτω Χώρες και το Λουξεμβούργο ανάμεσα στις χώρες με τη μεγαλύτερη ανισορροπία προσφοράς και ζήτησης. Σύμφωνα με την έκθεση της Κομισιόν Housing in the European Union: Market Developments, Underlying Drivers and Policies:

• οι τιμές κατοικίας στην Ελλάδα έχουν αυξηθεί άνω του 60% από το 2017,
• η προσφορά κοινωνικής κατοικίας είναι από τις χαμηλότερες στην ΕΕ,
• η άνοδος των ενοικίων ξεπερνά κατά πολύ την άνοδο των μισθών,
• μεγάλες πόλεις όπως η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη βιώνουν έντονη πίεση από τις βραχυχρόνιες μισθώσεις.

Η κυβέρνηση έχει ήδη τοποθετηθεί στο ευρωπαϊκό επίπεδο υπέρ ενός πιο σφιχτού πλαισίου για το Airbnb και τις πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης, καθώς θεωρεί ότι αποτελούν βασικό παράγοντα εκτόξευσης των τιμών στα μεγάλα αστικά κέντρα.

Στο 60% η αύξηση τιμών σε μία δεκαετία – μια κρίση που βαθαίνει

Οι τιμές κατοικίας αυξήθηκαν στην Ελλάδα με ρυθμούς ανάλογους με αυτούς της Ισπανίας – πάνω από 60% σε λιγότερο από μια δεκαετία. Σε αντίθεση όμως με άλλες χώρες, η Ελλάδα είχε ήδη πολύ μικρή βάση κοινωνικής στέγης και μεγάλα ελλείμματα σε ρυθμιστικές πολιτικές.

Η Κομισιόν καταγράφει πως η Ελλάδα είναι από τις χώρες όπου:

• η αναλογία ενοικίου προς εισόδημα είναι από τις υψηλότερες στην Ευρωζώνη,
• το κόστος στέγασης υπερβαίνει το 40% του διαθέσιμου εισοδήματος για χιλιάδες νοικοκυριά,
• η έλλειψη εργατικών και φοιτητικών κατοικιών είναι εντεινόμενη.

Τι εξετάζει η Κομισιόν – Τρία βασικά εργαλεία
Το σχέδιο που αναμένεται να παρουσιαστεί στις 16 Δεκεμβρίου προβλέπει:

1. Αύξηση ευρωπαϊκών πόρων για προσιτή στέγη

Η πολιτική συνοχής μπορεί να χρηματοδοτήσει διπλάσιο αριθμό έργων σε:
• κοινωνική κατοικία,
• φοιτητικές και εργατικές κατοικίες,
• ανακαινίσεις παλαιών κτηρίων,
• προγράμματα ενεργειακής φτώχειας.

Για χώρες όπως η Ελλάδα, όπου η κοινωνική κατοικία είναι σχεδόν μηδενική, αυτό θα αποτελέσει καταλύτη.

2. Πιο ευέλικτοι δημοσιονομικοί κανόνες

Η Κομισιόν εξετάζει να μην «μετρά» πλήρως η αύξηση των δημόσιων επενδύσεων στη στέγη στο έλλειμμα των χωρών. Έτσι η Αθήνα θα μπορεί να επενδύει περισσότερα χωρίς δημοσιονομικά αντικίνητρα.

3. Ρυθμίσεις στις βραχυχρόνιες μισθώσεις

Η ραγδαία εξάπλωση των πλατφορμών τύπου Airbnb έχει περιορίσει τη μακροχρόνια μίσθωση και έχει συμβάλει στην εκτίναξη των τιμών. Η ΕΕ εξετάζει:

• υποχρεωτική καταγραφή ακινήτων,
• όρια ανά περιοχή,
• ενιαία διαφάνεια δεδομένων,
• δυνατότητα ρυθμιστικών παρεμβάσεων από τις πόλεις.

Για την Ελλάδα, όπου η αγορά αυτή λειτουργεί συχνά χωρίς επαρκή εποπτεία, η ευρωπαϊκή στήριξη σε ένα κοινό πλαίσιο είναι κρίσιμη.

Προς μια νέα ευρωπαϊκή πολιτική για τη στέγη;
Το σχέδιο του Δεκεμβρίου θα αποτελέσει το πρώτο μεγάλο βήμα για μια συνεκτική ευρωπαϊκή στρατηγική. Η Κομισιόν δεν θέλει να αντικαταστήσει τις εθνικές πολιτικές, αλλά να δώσει στα κράτη-μέλη εργαλεία χρηματοδότησης και ρύθμισης.

Για την Ελλάδα, που βρίσκεται εδώ και χρόνια στο επίκεντρο της στεγαστικής πίεσης, το ευρωπαϊκό σχέδιο μπορεί να αποτελέσει:

• ανάσα για τη μεσαία τάξη,
• στήριξη για τους νέους,
• κρίσιμο μοχλό για τη δημιουργία μιας πραγματικής πολιτικής κοινωνικής κατοικίας.

Η Ευρώπη δείχνει έτοιμη να αντιμετωπίσει τη στέγη όχι απλώς ως αγορά, αλλά ως δικαίωμα. Και η Ελλάδα έχει πολλά να κερδίσει από αυτή την ιστορική στροφή.
Θα προλάβει;

Το παρόν κείμενο γράφεται, είναι η αλήθεια, με κάποια δυσκολία. Συναισθηματικού τύπου. Προφανώς αυτό δεν αφορά τον αναγνώστη, αναφέρεται όμως μόνο και μόνο ως μία μορφή εξομολόγησης και ίσως ως μία προσπάθεια να ανοίξει μία επίπονη, αλλά απαραίτητη συζήτηση.

Η νέα (πολλοστή) εσωτερική κρίση που αντιμετωπίζει ο χώρος της ριζοσπαστικής, ανανεωτικής Αριστεράς, αυτή τη φορά με την πορεία σύγκρουσης εντός της Νέας Αριστεράς, προκαλεί αισθήματα κόπωσης, ίσως και ματαίωσης. Πόσες, αλήθεια, κρίσεις πρέπει να βιώσει η Αριστερά για να καταφέρει να βρει μία κοινή περπατησιά μακριά από εγωισμούς, μεγάλα θέλω και (ίσως, θα μου το επιτρέψετε) ιδεολογικούς βερμπαλισμούς;

Η απάντηση είναι άγνωστη. Και δεν έχει νόημα και να αναζητηθεί, αν θέλετε τη γνώμη μας. Στην Αριστερά τα θέλω παραμένουν μεγάλα, δυσανάλογα της εκλογικής επιρροής του χώρου (διαχρονικά), όπως μεγάλες παραμένουν και οι εμμονές. Για την αγανάκτηση για την άλλη άποψη παραπέμπουμε απλά στον τρόπο με τον οποίο έλαβε χώρα το τελευταίο διαζύγιο του ΣΥΡΙΖΑ πριν από δύο χρόνια. Υπάρχει η λέξη αλλά σεβόμενοι την ιστορία του χώρου, δεν θα την χρησιμοποιήσουμε.

Θα πούμε όμως ότι η παλιά γενιά στελεχών της ανανεωτικής, ριζοσπαστικής Αριστεράς έχει πια κουράσει. Το ζήτημα δεν έχει να κάνει, προφανώς, με την ηλικία των ανθρώπων (αν και κριτική για ηλικιακό ρατσισμό πάντως διατυπώνεται όταν ανοίγει, άτολμα, η σχετική κουβέντα). Κούρασαν, λοιπόν, οι παλιοί γιατί δεν παράγουν νέες, συναρπαστικές ιδέες που θα δώσουν φρεσκάδα και γιατί πιστεύουν ότι τα εργαλεία του παρελθόντος, της δεκαετίας του 80 και του 90, μπορούν να και σήμερα να αποδειχθούν αποτελεσματικά.

Οι περισσότεροι της παλιάς φρουράς υποστηρίζουν τώρα ότι η Νέα Αριστερά θα πρέπει να εγκαταλείψει την ιδέα της συγκρότησης λαϊκού μετώπου που θα έχει ως πρώτο στόχο τον τερματισμό της πολιτικής κυριαρχίας του Κυριάκου Μητσοτάκη και το σχηματισμό μίας προοδευτικής, όσο το δυνατόν περισσότερο, κυβέρνησης, έτσι ώστε να ανακουφιστούν τα λαϊκά στρώματα που υποφέρουν από την ταξική μεροληψία της Νέας Δημοκρατίας.

Αντ’ αυτού προτείνουν (αν το καταλαβαίνουμε σωστά) ανασυγκρότηση του χώρου, ενίσχυση του ριζοσπαστικού και κινηματικού χαρακτήρα του και εκλογικές συνεργασίες με την εξοκοινοβουλευτική Αριστερά και σχηματισμούς όπως για παράδειγμα, το ΜέΡΑ 25.

Η επιδίωξη αυτή καταδεικνύει ότι όσοι την υποστηρίζουν, ουσιαστικά δεν ενδιαφέρονται για το κεντρικό πολιτικό επίδικο της εποχής, που είναι το σταμάτημα της δράσης μίας επιεικώς αντιλαϊκής κυβέρνησης, την ώρα που μάλιστα οι κυβερνητικές πολιτικές αποδοκιμάζονται από την πλειοψηφία των πολιτών (σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις).

Τους ενδιαφέρει περισσότερο η ιδεολογική τους ενδυνάμωση, η καταγραφή της όποιας δύναμής τους και η καταγγελία όσων, από το ίδιο στρατόπεδο, επιθυμούν μία άλλη προοπτική. Είναι σεβαστή ως επιλογή, απλώς δεν θα παράξει κανένα πολιτικό αποτέλεσμα για τους ανθρώπους που η Αριστερά υποτίθεται ότι θέλει να εκπροσωπήσει. Το σχέδιο αυτό, με μαθηματική ακρίβεια, προσφέρει μία ακόμη τετραετία διακυβέρνησης σε μία αντιδραστική Δεξιά η οποία, αφού τα νούμερα δεν θα βγαίνουν, μπορεί να έχει πλέον μαζί της και την ακροδεξιά (ή τους ακροκεντρώους του ΠΑΣΟΚ).

Θα πει κάποιος ότι οκ αλλά ο Χαρίτσης και οι υπόλοιποι φαίνεται ότι δεν ενοχλούνται από μία πιθανή συνεργασία με το νέο μόρφωμα Τσίπρα. Γιατί θα πρέπει όμως να ενοχλούνται όπως και να έχει; Η πολιτική στροφή του πρώην Πρωθυπουργού θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη, ως πολιτικός ο Τσίπρας ανήκει πλέον στη σοσιαλδημοκρατία αλλά αυτό δεν είναι υποχρεωτικά αρνητικό. Στην Ισπανία οι σοσιαλδημοκράτες συνεργάζονται μία χαρά με την Αριστερά τα τελευταία επτά χρόνια και η Δεξιά βγάζει καπνούς από το στόμα.

Η παλιά φρουρά λοιπόν προχωρά σε αναγνώσεις για τις οποίες οι πολλοί, σε τελική ανάλυση, δεν ενδιαφέρονται. Η περιχαράκωση γύρω από τις γραμμές επιλέγεται, θα έλεγε κανείς, με έναν τρόπο εμπειρικό. Αυτό έχουν συνηθίσει να κάνουν, αυτό πράττουν και τώρα. Και, για να μην παρεξηγηθούμε, η άποψη τους είναι πλειοψηφική στην Κεντρική Επιτροπή της Νέας Αριστεράς. Καμία αντίρρηση, αλλά η πλειοψηφία δεν έχει πάντα δίκιο.

Είναι, πάντως, στενάχωρο. Άνθρωποι με μεγάλη παράδοση αγώνων, με χιλιάδες πολιτικά ένσημα, με οξυδέρκεια και παραστάσεις πολύτιμες, δεν δείχνουν να διαθέτουν το θάρρος να παραδώσουν τη σκυτάλη στις επόμενες γενιές. Να πουν το πολύ απλό ότι “είναι πλέον η σειρά σας, να πάρετε το καράβι στα χέρια σας και να έχετε την πρωτοβουλία των κινήσεων μακριά από τη δική μας κηδεμονία. Και αν χρειαστείτε τις συμβουλές μας, εδώ είμαστε, δεν χανόμαστε”.

Ελάχιστοι στην Αριστερά είχαν αυτήν την οπτική. Μας έρχεται πρόχειρα στο μυαλό ο πρώην βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Σπύρος Λάππας ο οποίος προτίμησε να μην υποβάλλει υποψηφιότητα για τρίτη θητεία στις εκλογές του 2023. Ισως υπάρχουν κάποιοι ακόμα.

Οι περισσότεροι πάντως συνεχίζουν. Πιστεύοντας πάντα ότι διαβάζουν πολύ καλύτερα την πραγματικότητα, ότι διαθέτουν όλες τις απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα και ότι, σε τελική ανάλυση, έχουν δίκιο. Γι’ αυτό λοιπόν το πολιτικό προσωπικό της Αριστεράς δεν ανανεώνεται και γι’ αυτό οι πολιτικοί της οργανισμοί δίνουν τις όποιες μάχες του με χιλιοχρησιμοποιημένα όπλα που πια έχουν χάσει την αίγλη και την ισχύ του παρελθόντος.

Κρίμα…