Τρία έργα συνεχίζουν να… στοιχειώνουν την Αθήνα και να δημιουργούν προβλήματα στους δρόμους αλλά και στην καθημερινότητα των πολιτών. Η υπογειοποίηση του σιδηροδρομικού δικτύου στα Σεπόλια αλλά και η αναβάθμιση των 14 συρμών των πρώην ΗΣΑΠ τα τελευταία χρόνια πάνε από αναβολή σε αναβολή και από καθυστέρηση σε καθυστέρηση, αφήνοντας ανοιχτά εργοτάξια και τις ελπίδες για ολοκλήρωση να εξανεμίζονται. Την ίδια στιγμή, η παράδοση της Βασιλίσσης Όλγας, της πολύπαθης λεωφόρου, μόλις μισού χιλιομέτρου, μετατίθεται από μήνα σε μήνα. Ο νέος στόχος; Η Βασιλίσσης Ολγας θα ανοίξει στα τέλη Ιανουαρίου.

Εργοτάξια μέχρι το 2028 στα Σεπόλια

Σε σύγχρονα… γεφύρια της Αρτας έχουν μεταβληθεί δύο κρίσιμα συγκοινωνιακά έργα για τους κατοίκους της Αττικής, τα οποία έχουν ως κοινά χαρακτηριστικά τις μεγάλες καθυστερήσεις στην ολοκλήρωσή τους και το «φούσκωμα» του τιμήματος υλοποίησής τους.

Το πρώτο έργο αφορά την υπογειοποίηση του σιδηροδρομικού δικτύου στα Σεπόλια και το δεύτερο την πολυαναμενόμενη αναβάθμιση των 14 συρμών των πρώην ΗΣΑΠ, που βαδίζουν από καθυστέρηση σε καθυστέρηση.

Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τα Σεπόλια, οι κάτοικοι της περιοχής θα πρέπει πλέον να κάνουν υπομονή τουλάχιστον ως τον Φεβρουάριο του 2028 (!) για την ολοκλήρωση της υπογειοποίησης του σιδηροδρόμου, που αναμένεται να δώσει ανάσα στην πυκνοκατοικημένη γειτονιά του κέντρου.

Αυτό σημαίνει πως η ελληνική πολιτεία θα έχει χρειαστεί 24 ολόκληρα χρόνια (!) για να συμμορφωθεί με την απόφαση του ΣτΕ για την υπογειοποίηση των γραμμών στα Σεπόλια και σχεδόν 10 χρόνια για να υλοποιήσει το έργο που έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί στις αρχές του 2023!

Το έργο που μοιάζει με σύγχρονο γεφύρι της Αρτας ταλαιπωρεί μια ολόκληρη περιοχή, η οποία παραμένει έρμαιο των εργοταξίων και των έργων που εξελίσσονται με ρυθμούς χελώνας.

Επειτα από τη νέα οικονομική διαφορά ύψους 8,5 εκατ. ευρώ που ανέκυψε με τον ανάδοχο του έργου [κοινοπραξία Intrakat (νυν Aktor) – Σιδηροδρομικά Εργα ΑΤΕ], η διοίκηση του ΟΣΕ προτείνει την προσφυγή στο Διαιτητικό Δικαστήριο (διαιτησία), καθώς η επιλογή των αστικών δικαστηρίων θα οδηγούσε σε νέο εκτροχιασμό του κόστους και των χρονοδιαγραμμάτων. Εκτιμήσεις αναφέρουν πως ήδη το κόστος ολοκλήρωσης του έργου θα επιβαρυνθεί με περίπου 46 εκατ. ευρώ.

Εχοντας επίσημο ορίζοντα ολοκλήρωσης τον Φεβρουάριο του 2028, έπειτα από σειρά παρατάσεων, καθώς έπρεπε να έχει τελειώσει στις αρχές του 2023, το έργο μπαίνει σε νέες περιπέτειες. Στη δύσκολη εξίσωση των εμποδίων που ταλαιπωρούν το έργο – κακός σχεδιασμός, τεχνικές προκλήσεις, αρχαιολογικά – προστίθεται και το κόστος.

Αυτό έχει ήδη ανέβει σημαντικά, αφού στα 66,58 εκατ. ευρώ της αρχικής σύμβασης έχουν προστεθεί άλλα 32,86 εκατ. ευρώ από τις δύο συμπληρωματικές συμβάσεις (2021 και 2023), αγγίζοντας δηλαδή την επιτρεπόμενη αύξηση του 50%.

Ωστόσο, για να ολοκληρωθεί, εκτιμάται ότι θα χρειαστεί ένα επιπλέον ποσό ως και 46 εκατ. ευρώ, μέρος του οποίου αποτελεί και η νέα διαφορά των 8,5 εκατ. ευρώ. Αυτή αφορά προβλήματα που οφείλονται κυρίως σε τρίτους παράγοντες, όπως π.χ. η ύπαρξη στη διαδρομή του έργου κεντρικού αποχετευτικού αγωγού της ΕΥΔΑΠ, που δεν είχε ληφθεί υπόψη, αλλά και αρχαιολογικά ευρήματα.

Οι επακόλουθες καθυστερήσεις, όμως, εκτινάσσουν και το πραγματικό κόστος, αφού οι τιμές των υλικών έχουν πάρει την ανιούσα σε σχέση με το 2018, οπότε υπεγράφη η σύμβαση με έκπτωση 45,71%.

Η κατασκευή του τετραπλού σιδηροδρομικού διαδρόμου από την έξοδο του σιδηροδρομικού σταθμού Αθηνών έως τις Τρεις Γέφυρες, με υπογειοποίηση στην περιοχή των Σεπολίων, έχει σκοντάψει εξαρχής σε ντόμινο προβλημάτων.

Σήμερα, βασικό εμπόδιο αποτελεί η διαμάχη μεταξύ της πρώην ΕΡΓΟΣΕ, που πλέον αποτελεί κομμάτι της εταιρείας Σιδηρόδρομοι Ελλάδος, και της Ελληνικό Μετρό, καθώς η δεύτερη θα πρέπει να δώσει το πράσινο φως ώστε η σιδηροδρομική σήραγγα να περάσει κάτω από εκείνη του μετρό.

Σημαντικές τρικλοποδιές έβαλε και η λανθασμένη χαρτογράφηση των δικτύων κοινής ωφέλειας (ΕΥΔΑΠ κ.λπ.), που προκάλεσε από την πρώτη ημέρα του έργου τετράμηνη καθυστέρηση.

Οι 14 συρμοί των ΗΣΑΠ

Σε «γεφύρι της Αρτας νούμερο 2» εξελίσσεται και το έργο της πολυαναμενόμενης αναβάθμισης των 14 συρμών της γραμμής 1 του μετρό (πρώην ΗΣΑΠ), που θα παραδίδονταν τμηματικά στην κυκλοφορία τον Ιούλιο του 2024, ενώ χθες ανακοινώθηκε ότι η παράδοση των συρμών μετατίθεται για το 2027!

Μεσολάβησαν διάφορες παρατάσεις για την ολοκλήρωση του έργου, με τα σχετικά χρονοδιαγράμματα να μετατίθενται συνεχώς προς το… μέλλον (!), με αντίστοιχη αναθεώρηση προς τα πάνω και του τιμήματος της σχετικής σύμβασης, ενώ το επιβατικό κοινό για συρμούς ακούει και συρμούς δεν βλέπει!

Μόλις χθες η διοίκηση της εταιρείας Σταθερές Συγκοινωνίες (ΣΤΑΣΥ) αναγκάστηκε να προχωρήσει στην επιβολή του πρώτου ουσιαστικού προστίμου ύψους 3,8 εκατ. ευρώ χωρίς ΦΠΑ (5% επί του αντικειμένου της σύμβασης) στην ισπανική εταιρεία CAF SA που είναι η ανάδοχος του έργου, λόγω νέας αδικαιολόγητης καθυστέρησης στην αναβάθμιση των 14 συρμών των ΗΣΑΠ.

Αυτό είναι το δεύτερο πρόστιμο που επιβάλλεται στην ισπανική εταιρεία για τον ίδιο λόγο, αφού νωρίτερα φέτος είχε επιβληθεί πρόστιμο – χάδι ύψους 45.377 ευρώ, και πάλι λόγω καθυστερήσεων και συνεχών αιτημάτων για παρατάσεις με διάφορες αιτιολογίες.

Το έργο της αναβάθμισης των 14 συρμών των ΗΣΑΠ αντιμετωπίζει προβλήματα από το ξεκίνημά του, ενώ μέχρι σήμερα έχει ολοκληρωθεί η ανακατασκευή (στην Ισπανία και έχει μεταφερθεί στην Ελλάδα) μόνο ενός πρότυπου βαγονιού που θα χρησιμοποιηθεί ως πιλότος και για τα υπόλοιπα!

Σημειώνεται ότι ΣΤΑΣΥ και CAF υπέγραψαν συμπληρωματική σύμβαση μέσω της οποίας το κόστος του έργου αυξήθηκε κατά 9,5%, αγγίζοντας τα 72 εκατ. ευρώ (η αρχική σύμβαση ύψους 65,5 εκατ. ευρώ χωρίς ΦΠΑ είχε υπογραφεί τον Δεκέμβριο του 2022), με την αιτιολογία της αύξησης του κόστους των υλικών λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού και του πολέμου στην Ουκρανία!

Χθες, το ΔΣ της ΣΤΑΣΥ απέρριψε νέο αίτημα της CAF για μετάθεση του χρόνου παράδοσης του συνόλου του έργου τον Σεπτέμβριο του 2027, κρίνοντας ως αβάσιμους τους λόγους που επικαλέστηκε η εταιρεία.

Ωστόσο, η ΣΤΑΣΥ αποφάσισε να δοθεί παράταση στους τμηματικούς χρόνους παράδοσης της σύμβασης. Παράλληλα, δίνεται παράταση για την παράδοση των συρμών, με τον πρώτο να αναμένεται να μπει στην κυκλοφορία την ερχόμενη άνοιξη (χωρίς να προσδιορίζεται ο μήνας), ενώ η παράδοση των υπολοίπων θα γίνει σταδιακά έως τους πρώτους μήνες του 2027!

Το χρονοδιάγραμμα – λάστιχο της αναβάθμισης των 14 συρμών των ΗΣΑΠ

• Η αρχική σύμβαση με την ισπανική CAF S.A., ύψους 65,5 εκατ. ευρώ (χωρίς ΦΠΑ), για την αναβάθμιση των 14 συρμών, υπεγράφη τον Δεκέμβριο του 2022
• Προέβλεπε την παράδοση του πρώτου ανακατασκευασμένου συρμού στις εγκαταστάσεις των ΗΣΑΠ τον Ιούλιο του 2024
• Τον Δεκέμβριο του 2023, η ΣΤΑΣΥ αποδέχτηκε αίτημα της CAF S.A. για αναπροσαρμογή του συνολικού συμβατικού τιμήματος κατά 9,5%, δηλαδή κατά 6,2 εκατ. ευρώ πλέον ΦΠΑ, καθώς και την παράταση των χρόνων τμηματικής παράδοσης των συρμών
• Το τίμημα ανέβηκε στα 71,7 εκατ. ευρώ (πλέον ΦΠΑ), ενώ η παραλαβή του πρώτου αναβαθμισμένου συρμού τοποθετήθηκε για τον Φεβρουάριο του 2025
• Ωστόσο, την άνοιξη του 2025,  αποφασίστηκε η παράταση του χρονοδιαγράμματος για την παράδοση του πρώτου ανακατασκευασμένου συρμού κατά 216 μέρες (περίπου 7 μήνες). Η νέα προθεσμία έληξε στις 5 Σεπτεμβρίου 2025
• Τελικά, μόλις τον περασμένο μήνα παραδόθηκε το πρώτο ανακατασκευασμένο βαγόνι! Ο πρώτος συρμός αναμένεται να παραδοθεί την άνοιξη του 2026

Premium έκδοση ΤΑ ΝΕΑ

Ο σάλος που ξέσπασε με το αλαλούμ στην επιστροφή ενοικίου είναι άλλη μια απόδειξη ότι το οξύ στεγαστικό πρόβλημα στην Ελλάδα δεν λύνεται με ημίμετρα και επιδόματα «ψίχουλα».

Το θέμα της προσιτής κατοικίας έχει μπει στην ατζέντα της Κομισιόν, έστω με καθυστέρηση. Εν όψει της επίσημης παρουσίασης του «Αffordable Housing Plan» στις 16 Δεκεμβρίου, έχουν πυκνώσει οι δηλώσεις, οι ημερίδες και οι έρευνες για το στεγαστικό ζήτημα.

Σε αυτο το κλίμα, η νέα αναθεωρημένη διαδραστική έκδοση «Ηοusing in Europe 2025» της Eurostat ήρθε να μας θυμίσει  – για πολλοστή φορά – τη δεινή θέση της Ελλάδας.

Η χώρα μας καταγράφει για ακόμη μία χρονιά τις χειρότερες επιδόσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση στην υπερβολική στεγαστική επιβάρυνση, την ενεργειακή φτώχεια (αδυναμία για επαρκή θέρμανση τον χειμώνα), το κόστος στέγασης σε σχέση με το εισόδημα. Όπως ήταν αναμενόμενο τα νέα στοιχεία της Eurostat δεν έμειναν ασχολίαστα απο την αντιπολίτευση.   Όπως ήταν επίσης αναμενόμενο, έμειναν ασχολίαστα από την κυβέρνηση, η οποία ήταν απασχολημένη στο να «συμμαζέψει» το φιάσκο με την επιστροφή ενοικίου.

Το στεγαστικό πρόβλημα στην Ελλάδα οφείλεται σε έναν συνδυασμό παραγόντων, που έχουν στον πυρήνα τους τη λεγόμενη «χρηματιστικοποίηση της κατοικίας»,  τη μετατροπή της από ανθρώπινο δικαίωμα σε προϊόν κερδοσκοπίας.

Χαρακτηριστική είναι η τεράστια αναντιστοιχία της αύξησης των τιμών ακινήτων και των ενοικίων σε σύγκριση με το εισόδημα, γεγονός που έχει αναδείξει μεταξύ άλλων και η Τράπεζα της Ελλάδας. Ένα άλλο ζήτημα, που φωτίζει η έκθεση της Εurostat, είναι ότι η κατασκευή νέων κατοικιών στη χώρα μας παραμένει ανεπαρκής, με τις επενδύσεις στη στέγαση να είναι από τις χαμηλότερες στην ΕΕ.

Το γράφημα απεικονίζει τα ποσοστά νοικοκυριών με ληξιπρόθεσμες οφειλές, σε Ελλάδα (43%) και ΕΕ (9%). – πηγή: Eurostat

Ληξιπρόθεσμες οφειλές

Το πλέον ανησυχητικό καμπανάκι για την έκταση της στεγαστικής κρίσης στην Ελλάδα, είναι τα εξαιρετικά υψηλά ποσοστά νοικοκυριών με ληξιπρόθεσμες οφειλές σε στεγαστικά δάνεια, ενοίκια και πάγιους λογαριασμούς (ρεύμα, νερό, κοινόχρηστα κλπ). Το 43% του πληθυσμού στη χώρα μας ζει σε νοικοκυριά που αιμορραγούν οικονομικά για να έχουν «ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι τους» και δεν καταφέρνουν να εξοφλήσουν εγκαίρως τα βασικά στεγαστικά έξοδα. Το αντίστοιχο ποσοστό στην ΕΕ είναι μόλις 9%.

Η ψαλίδα που μας χωρίζει από τον μέσο όρο της ΕΕ αυξάνεται και σε ό,τι αφορά το βάρος των χρεών για το στεγαστικό. Ενώ σε ευρωπαϊκό επίπεδο τα νοικοκυριά με ληξιπρόθεσμες οφειλές για στεγαστικά έξοδα έχουν μειωθεί σημαντικά σε σύγκριση με την περίοδο της οικονομικής κρίσης, στην Ελλάδα η κατάσταση είναι ίδια και χειρότερη.

Μεταξύ 2021 και 2023, την περίοδο της ακραίας όξυνσης του πληθωρισμού, τα νοικοκυριά με ληξιπρόθεσμα χρέη στην Ελλάδα αυξήθηκαν πάνω από 10 ποσοστιαίες μονάδες (στο 47,3% από 36,4%).

Τα ποσοστά υπερβολικής στεγαστικής επιβάρυνσης στην Ελλάδα είναι μακράν τα υψηλότερα στην ΕΕ – πηγή: Eurostat

 Το μισό μου εισόδημα για ένα τριάρι

Όπως αναφέρεται στην έκθεση της Eurostat, με την αύξηση στις τιμές των κατοικιών και των ενοικίων, το βάρος του κόστους στέγασης μπορεί να γίνει ασήκωτο.

Αυτό μπορεί να μετρηθεί με το ποσοστό υπερβολικού κόστους στέγασης (housing cost overburden rate), δηλαδή με το μερίδιο του πληθυσμού που κατοικεί σε νοικοκυριά όπου το συνολικό κόστος στέγασης αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 40% του οικογενειακού εισοδήματος.

Στην ΕΕ το 2024, σχεδόν το 10% του πληθυσμού των πόλεων ζούσε σε τέτοια νοικοκυριά, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τις αγροτικές περιοχές ήταν 6 %.

Τα υψηλότερα ποσοστά υπερβολικού κόστους στέγασης στις πόλεις παρατηρήθηκαν στην Ελλάδα (29 %) και τη Δανία (23 %), και τα χαμηλότερα στην Κύπρο και την Κροατία (και στις δύο χώρες 3 %). Στις αγροτικές περιοχές, τα υψηλότερα ποσοστά παρατηρήθηκαν στην Ελλάδα (28 %) και στη Γερμανία (11 %), ενώ τα χαμηλότερα στην Κύπρο (1 %).

Το υψηλότερο στεγαστικό κόστος στην ΕΕ

Ακόμα και όσοι δεν θεωρούνται τυπικά «υπερβολικά επιβαρυμένοι» από το κόστος στέγασης, δεν παύουν να πιέζονται Κατά μέσο όρο οι Έλληνες ξοδεύουν το 35,5% του διαθέσιμου εισοδήματός στη στέγαση, ποσοστό μακράν υψηλότερο από όλες τις άλλες χώρες. Κατά μέσο όρο τα στεγαστικά έξοδα απορροφούν το 19,2% του εισοδήματος των ευρωπαίων πολιτών.

Ο πλέον διαδεδομένος κανόνας παγκοσμίως για το κόστος στέγασης είναι ότι δεν πρέπει να ξεπερνάει το 28% με 30% του διαθέσιμου εισοδήματος για να είναι ανεκτό. Από εκεί και πέρα ξεκινάνε τα ζόρια.

Αυτό σημαίνει ότι το μέσο νοικοκυριό στη χώρα μας, ζει στα «κόκκινα», γεγονός που εξηγεί και τα πολύ υψηλά ποοσοστά υποκειμενικής φτώχειας.

Ο γρίφος των ενοικίων

Στους πίνακες της Eurostat η Ελλάδα εμφανίζεται ως η μοναδική χώρα της ΕΕ όπου τα ενοίκια είναι συνολικά χαμηλότερα από τα επίπεδα του 2010, κατά -16%, ενώ πανευρωπαϊκά έχουν αυξηθεί κατά 25%.

Αυτή όμως είναι η μισή αλήθεια. Καταρχάς, σύμφωνα με τη Εurostat, το μέσο ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα σε πραγματικές τιμές στην Ελλάδα μειώθηκε κατά 28% μεταξύ 2010 και 2023, καθιστώντας τα ενοίκια πολύ πιο δυσπρόσιτα.

Δεύτερον, αν η σύγκριση γίνει σε βάθος εξαετίας, θα δούμε ότι οι τιμές έχουν αυξηθεί κατά μέσο όρο  σχεδόν 40% στην Αττική, ενώ σε περιοχές με υψηλή ζήτηση οι αυξήσεις ξεπερνάνε το 50%. Κατά μέσο όρο πανελλαδικά, τα ενοίκια έχουν αυξηθεί 24% σε σύγκριση με το 2019, δηλαδή τέσσερις φορές περισσότερο από ό,τι το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα.

Μειώνεται η ιδιοκατοίκηση

Παράλληλα, τα ποσοστά ιδιοκατοίκησης στην Ελλάδα μειώνονται, και έχουν πέσει κάτω από 70% κατά μέσο όρο σε όλη την επικράτεια – πολύ κοντά στον μέσο όρο της ΕΕ (68,4%). Στις πόλεις τα ποσοστά ιδιοκατοίκησης είναι ακόμα πιο χαμηλά. Για παράδειγμα στην Αθήνα, πάνω από ένας στους τρεις ζει στο ενοίκιο, αφού τα ποσοστά ιδιοκατοίκησης έχουν πέσει στο 64% – όπως αναφέρουν στελέχη της ΤτΕ.

Αναιμικές επενδύσεις στη στέγαση

Ενώ η στεγαστική κρίση στην Ελλάδα εκδηλώνεται με τον πλέον οξύ τρόπο, οι επενδύσεις στη στέγαση είναι από τις πλέον χαμηλές στην Ευρώπη. Ενώ κατά μέσο όρο οι χώρες της ΕΕ επενδύουν το 5,3% του ΑΕΠ στη στέγαση, η Ελλάδα δεν επενδύει ούτε τα μισά, μόλις το 2,6% του ΑΕΠ. Πρόκειται για το τρίτο χαμηλότερο ποσοστό στην Ευρώπη, μετά τη Λετονία και την Πολωνία. Με τη διαφορά ότι σε αυτές τις δύο χώρες το κόστος στέγασης είναι το μισό από ό,τι στην Ελλάδα (16,7%).

Τέλος, η οικοδομική δραστηριότητα στη χώρα μας παραμένει αναντίστοιχη των εκρηκτικών αναγκών, αν όχι υποτονική. Η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία του κατασκευαστικού τομέα στην Ελλάδα αντιστοιχεί μόλις στο 2,2% της συνολικής ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας που παράγεται στη χώρα μας.  Πρόκειται επίσης για το χαμηλότερο ποσοστό στην Ευρώπη, όπου κατά μέσο όρο ο κατασκευαστικός κλάδος αποτελεί το 5,5% της συνολικής Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας.

Επισκιασμένο στην ειδησεογραφία και στα «ραντάρ» της διεθνούς κοινότητας από τους πολέμους στην Ουκρανία και στη Λωρίδα της Γάζας, το Σουδάν των 50,5 εκατομμυρίων κατοίκων βυθίζεται εδώ και σχεδόν 32 μήνες στη δίνη του εμφυλίου, με χαρακτηριστικά πολέμου «δια αντιπροσώπων» και μιας από τις μεγαλύτερες εν εξελίξει ανθρωπιστικές καταστροφές στον πλανήτη.

Είναι ήδη το επίκεντρο του μαζικότερου εκτοπισμού παιδιών στον κόσμο.

Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, περισσότερα από 6,5 εκατομμύρια ανήλικοι έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τις εστίες τους από τότε που ξέσπασαν οι πρώτες συγκρούσεις μεταξύ της στρατιωτικής χούντας και των παραστρατιωτικών (πρώην συμμάχων της) «Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης» (RSF) τον Απρίλιο του 2023.

Πολλά παιδιά έχουν χωριστεί από τις οικογένειές τους, έχουν μείνει ορφανά τουλάχιστον από έναν γονιό και, στην καλύτερη των περιπτώσεων, έχουν καταφέρει να βρουν καταφύγιο σε καταυλισμούς, εξαρτώμενα από την υποχρηματοδοτούμενη διεθνή ανθρωπιστική βοήθεια.

Άλλα, αρκετά τραυματισμένα, δεν φτάνουν τόσο μακριά, σύμφωνα με ανθρωπιστικές οργανώσεις και μαρτυρίες επιζώντων.

Ορισμένα λιμοκτονούν ή πεθαίνουν στο δρόμο από τη δίψα.

Ο εκτοπισμός καθιστά τους επιζώντες ανήλικους τα πιο ευάλωτα θύματα ενός αδυσώπητου πολέμου.

Και οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές κατηγορούνται για εγκλήματα πολέμου.

Ειδικά όμως μετά την πρόσφατη κατάληψη του δυτικού τμήματος του Σουδάν από τις RSF, χωρίζοντας έτσι τη βορειοανατολική αφρικανική χώρα στα δύο, οι αναφορές για φρικαλεότητες έχουν πάρει εφιαλτικές διαστάσεις.

Βασικό σημείο αναφοράς αποτελεί το πλούσιο σε χρυσό Νταρφούρ, στα δυτικά, όπου όλα δείχνουν ότι βρίσκεται σε εξέλιξη ακόμη μια -δεύτερη στην περιοχή μέσα στον 21ο αιώνα- γενοκτονία σε βάρος του μειονοτικού, μη αραβικού ντόπιου πληθυσμού.

Ανήλικοι, ακόμη και μικρά παιδιά, έχουν υποστεί σεξουαλική βία.

Παραμένει άγνωστος ο αριθμός όσων έχουν απαχθεί.

Τα μεν κορίτσια ως σκλάβες του σεξ -φήμες τώρα αναφέρουν ότι δυτικά του Ελ Φασέρ, πρωτεύουσας του Βόρειου Νταρφούρ, έχει ανοίξει μέχρι και σκλαβοπάζαρο.

Τα δε απαχθέντα αγόρια προορίζονται για στρατιώτες ή εργάτες στα ορυχεία χρυσού.

Εμπορία ανθρώπων, στρατολόγηση ανηλίκων

Προς επίρρωση του εφιάλτη στο Σουδάν, η τελευταία έκθεση εμπειρογνωμόνων των Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώματα περιγράφει με μελανά χρώματα την κρίση, που εκτυλίσσεται εδώ και δυόμισι χρόνια μπροστά στα μάτια όλου του κόσμου.

«Υπάρχουν συντριπτικά στοιχεία ότι γυναίκες και παιδιά που ανήκουν σε μη αραβικές κοινότητες στο Βόρειο Νταρφούρ, έχουν στοχοποιηθεί και βιαστεί με βάση εθνοτικά κριτήρια», τονίζουν.

Εκφράζουν βαθιά ανησυχία για τις αναφορές για εμπορία ανθρώπων μέσα και γύρω από το Ελ Φασέρ.

Κάνουν λόγο για «ένα μοτίβο αυθαίρετης κράτησης και αναγκαστικού γάμου γυναικών και παιδιών για σεξουαλική εκμετάλλευση».

«Η άσκηση ιδιοκτησίας επί των θυμάτων σε αυτά τα πλαίσια είναι ενδεικτική σεξουαλικής δουλείας», παρατηρούν.

Παραθέτουν πληροφορίες για διακίνηση γυναικών και κοριτσιών, όχι μόνο στα δυτικά.

Η σεξουαλική βία είναι ευρέως διαδεδομένη σε πολλά μέρη του Σουδάν, εξηγούν.

Προειδοποιούν για τους αυξανόμενους κινδύνους που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα οι γυναίκες και τα ασυνόδευτα παιδιά.

Πολλώ μάλλον όταν υπολογίζεται ότι το 27% των εκτοπισμένων ανηλίκων είναι κάτω των πέντε ετών. Ήδη πάνω από δύο εκατομμύρια μικρές αθώες ψυχές…

«Οι εσωτερικά εκτοπισμένες γυναίκες και κορίτσια είναι μεταξύ εκείνων που διακινούνται για σεξουαλική δουλεία και άλλες μορφές σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Η στρατολόγηση και η χρήση παιδιών από ένοπλες ομάδες βρίσκεται επίσης σε άνοδο», υπογραμμίζουν οι ειδικοί.

Από τον Οκτώβριο του 2023 ο ΟΗΕ ανέφερε ότι οι RSF στρατολογούσαν ευάλωτα παιδιά, ιδίως εκείνα που είναι φτωχά ή ασυνόδευτα.

Δύο χρόνια μετά, δρουν πια σε κοινή θέα.

Σε βίντεο που κυκλοφόρησαν στο διαδίκτυο τον περασμένο Οκτώβριο, κατά την κατάληψη της Ελ Φασέρ από τις παραστρατιωτικές δυνάμεις, παιδιά-στρατιώτες πανηγυρίζουν μπροστά στην κάμερα μέσα στον πανικό.

Καταδιώκουν χωρικούς σαν να είναι θηράματα.

Τουλάχιστον ένα από αυτά καταγράφεται καθαρά να εκτελεί εν ψυχρώ έναν άοπλο άνδρα.

Πόλεμος, πάτρωνες και πόροι

Ο πόλεμος στο Σουδάν υπολογίζεται ότι μετρά έως τώρα τουλάχιστον 150.000 νεκρούς -άμαχους και στρατιώτες- ενώ περίπου 25 εκατομμύρια άνθρωποι πλήττονται από λιμό, σχεδόν ο μισός πληθυσμός της χώρας.

Πάνω από 3,5 εκατομμύρια έχουν πάρει το δρόμο της προσφυγιάς, καθώς η προοπτική ειρήνης φαντάζει ακόμη μακρινή.

Αντίθετα, οι γραμμές του μετώπου επεκτείνονται, παρά την μονομερή τρίμηνη «ανθρωπιστική» κατάπαυση του πυρός που κήρυξαν προ ημερών οι RSF και τελικά έμεινε στα λόγια.

Στο στόχαστρό τους είναι τώρα η περιοχή του Κορντοφάν, που εκτείνεται σε τρεις πολιτείες στα κεντρικά και νότια, είναι πλούσια σε πετρέλαιο και σημαντικός κόμβος μεταφορών, στρατηγικής σημασίας για την επόμενη ημέρα στο Σουδάν.

Η δε προέλαση των RSF συντελείται με φόντο τις συνεχιζόμενες προσπάθειες διαμεσολάβησης από την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και προεξάρχουσες τις ΗΠΑ, καθώς ο «ειρηνοποιός» πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ πιέζει για συμφωνία κατάπαυσης του πυρός.

Όπως και άλλες χώρες, ωστόσο, έτσι και αυτές έχουν μερίδιο στον αυτόν τον πόλεμο, που μαίνεται στο ανατολικό άκρο της ζώνης του Σαχέλ, σε μια χώρα με σημαντικά αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, κρίσιμων ορυκτών και σπάνιων γαιών, αλλά και με πρόσβαση στην Ερυθρά Θάλασσα και σε κρίσιμες ναυτιλιακές οδούς.

Τούτων λεχθέντων, οι παραστρατιωτικές δυνάμεις RSF έχουν λάβει όπλα και μη επανδρωμένα αεροσκάφη από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, σύμφωνα με εμπειρογνώμονες του ΟΗΕ, ενώ ο σουδανικός στρατός υποστηρίζεται από την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία, το Ιράν και την Τουρκία, σύμφωνα με παρατηρητές.

Στη διάρκεια του πολέμου, η Ρωσία έχει παίξει κατά διαστήματα ρόλο «μπαλαντέρ», εποφθαλμιώντας την απόκτηση της πρώτης ναυτικής βάσης της στην Αφρική.

Όλοι αρνούνται οποιαδήποτε εμπλοκή.

Οι ειρηνευτικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης Τραμπ εν τω μεταξύ παγίως πια συνοδεύονται με όρους συναλλαγής.

Από κοντά παρακολουθεί τις εξελίξεις η Κίνα, καθώς ειδικά το Πορτ Σουδάν είναι κομβικό στην Πρωτοβουλία «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος».

Σημαντικές ανισότητες στην πρόσβαση και στο κόστος της υγειονομικής περίθαλψης στην Ελλάδα αναδεικνύει νέα, εκτενής έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ/Ευρώπη).

Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι άμεσες πληρωμές από την τσέπη, δηλαδή το κόστος που επιβαρύνει τον πολίτη χωρίς κάλυψη από το ΕΣΥ, οδηγούν σχεδόν το 10% των ελληνικών νοικοκυριών σε καταστροφικές δαπάνες, σε επίπεδα που απειλούν την κάλυψη βασικών αναγκών όπως τρόφιμα, στέγαση και ενέργεια.

Οι πιο φτωχοί πληρώνουν τα περισσότερα

Η νέα μελέτη δείχνει ότι το βάρος των άμεσων πληρωμών στην Ελλάδα δεν κατανέμεται ισότιμα: αντιθέτως, η οικονομική επιβάρυνση είναι συστηματικά και αυξανόμενα συγκεντρωμένη στο φτωχότερο 20% του πληθυσμού.

Για τα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος, οι δαπάνες που οδηγούν σε οικονομική κατάρρευση σχετίζονται κυρίως με:

• εξωνοσοκομειακά φάρμακα και

• εξωνοσοκομειακή ιατρική περίθαλψη.

Για τα νοικοκυριά υψηλότερου εισοδήματος, οι επιβαρύνσεις προκύπτουν συχνότερα από:

• νοσοκομειακή περίθαλψη,

• οδοντιατρική φροντίδα.

Η έκθεση επισημαίνει ότι, παρά τις βελτιώσεις των τελευταίων ετών, η Ελλάδα εξακολουθεί να εμφανίζει από τα υψηλότερα επίπεδα ανικανοποίητης ανάγκης για ιατρικές υπηρεσίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το κόστος παραμένει ο κυριότερος λόγος που οι πολίτες αναβάλλουν ή ακυρώνουν ιατρική φροντίδα, με τις ανισότητες εισοδήματος να επιδεινώνουν το πρόβλημα.

Συνεχείς ανεπάρκειες στην κάλυψη παρά τις μεταρρυθμίσεις

«Παρότι παρατηρείται βελτίωση στην οικονομική προστασία, παραμένει μεγάλος αριθμός ανθρώπων – ιδίως όσων έχουν τα χαμηλότερα εισοδήματα – που συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν οικονομική δυσκολία και ανικανοποίητη ανάγκη», δηλώνει η Dr Natasha Azzopardi-Muscat, διευθύντρια στο τμήμα Συστημάτων Υγείας του ΠΟΥ/Ευρώπη.

Η έκθεση αναγνωρίζει ότι τα τελευταία χρόνια έγιναν σημαντικά βήματα για τη βελτίωση της πρόσβασης, ωστόσο διαπιστώνει ότι:

1. Οι δημόσιες δαπάνες υγείας παραμένουν κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ ως ποσοστό του ΑΕΠ, γεγονός που αντανακλά τη σχετικά χαμηλή προτεραιότητα της υγείας στον κρατικό προϋπολογισμό.

2. Υπάρχουν κενά σε όλες τις διαστάσεις κάλυψης: ποιοι καλύπτονται, ποιες υπηρεσίες καλύπτονται και τι πληρώνουν οι πολίτες μέσω συμμετοχών.

Τα κενά αυτά λειτουργούν σωρευτικά και οδηγούν σε διεύρυνση των ανισοτήτων στην πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας.

Η «κληρονομιά» της κρίσης και η ανάγκη για ανθεκτικότητα

Η οικονομική κρίση του 2008 ανέδειξε τον κατακερματισμό και την πολυπλοκότητα του ελληνικού συστήματος κάλυψης υγείας. Οι περικοπές στις παροχές, η συρρίκνωση των δημόσιων δαπανών και τα υφιστάμενα δομικά προβλήματα προκάλεσαν αύξηση της οικονομικής δυσχέρειας και της ανικανοποίητης ανάγκης για φροντίδα.

Παρά την εν μέρει ανάκαμψη, ο ΠΟΥ τονίζει ότι απαιτούνται ισχυρότερες πολιτικές που να προστατεύουν τα ευάλωτα νοικοκυριά και να μειώνουν την εξάρτηση από ιδιωτικές πληρωμές.

Πού πρέπει να εστιάσουν οι μεταρρυθμίσεις – οι προτάσεις του ΠΟΥ

Η έκθεση παραθέτει μια δέσμη προτάσεων για τη βελτίωση της πρόσβασης και τη μείωση της οικονομικής επιβάρυνσης:

1. Μείωση και απλοποίηση των συμμετοχών

• Επέκταση των απαλλαγών για χαμηλά εισοδήματα.

• Θέσπιση εισοδηματικού ανώτατου ορίου για όλες τις συμμετοχές.

• Αντικατάσταση ποσοστιαίων συμμετοχών με μικρές, σταθερές χρεώσεις.

• Αυτόματη εφαρμογή της προστασίας μέσω ψηφιακών εργαλείων ώστε να αυξηθεί η πρόσβαση και η αξιοποίηση.

2. Προσιτή πρόσβαση σε φάρμακα

• Βελτίωση της συνταγογράφησης και της διάθεσης.

• Προώθηση της χρήσης γενοσήμων.

• Περαιτέρω μείωση των τιμών των φαρμάκων.

3. Ενίσχυση της δημόσιας οδοντιατρικής φροντίδας

Η Ελλάδα βρίσκεται στα υψηλότερα επίπεδα ανικανοποίητης οδοντιατρικής ανάγκης στην ΕΕ. Ο ΠΟΥ προτείνει:

• διεύρυνση των δημόσια χρηματοδοτούμενων οδοντιατρικών υπηρεσιών,
• στόχευση σε παιδιά και νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος.

4. Αντιμετώπιση άτυπων πληρωμών και μεγάλων αναμονών

Η έκθεση ζητεί συστηματική παρακολούθηση των φαινομένων αυτών, καθώς ενισχύουν τις ανισότητες και περιορίζουν τον ρόλο του δημόσιου συστήματος.

5. Καθολική κάλυψη για όλους τους κατοίκους

Ο ΠΟΥ προτείνει αλλαγή της βάσης δικαιώματος στις παροχές υγείας του ΕΟΠΥΥ από τις εισφορές στην κατοικία, ώστε όλοι οι κάτοικοι της χώρας να έχουν το ίδιο σύνολο παροχών, χωρίς να απαιτείται ριζική αλλαγή στη χρηματοδότηση.

6. Ενίσχυση της διοίκησης, της αγοράς και της διακυβέρνησης

Απαιτείται βελτίωση στη διαχείριση των δημόσιων πόρων για ενίσχυση της ισότητας και της αποδοτικότητας του συστήματος.

Η έκθεση υπογραμμίζει ότι η υλοποίηση αυτών των προτάσεων προϋποθέτει αύξηση της δημόσιας επένδυσης στην υγεία, με στόχευση στη μείωση της οικονομικής δυσκολίας των νοικοκυριών χαμηλού εισοδήματος.

Το πλαίσιο και το εύρος των δεδομένων

Η ανάλυση καλύπτει την περίοδο 2008–2025 και βασίζεται σε:

• στοιχεία οικογενειακών προϋπολογισμών (2008–2023),

• δεδομένα ανικανοποίητης ανάγκης έως το 2024,

• πληροφορίες για την πολιτική κάλυψης έως Μάιο 2025.

Η παρακολούθηση της οικονομικής προστασίας γίνεται μέσω του Γραφείου της Βαρκελώνης του ΠΟΥ, στο πλαίσιο των στόχων καθολικής κάλυψης υγείας (UHC) και των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης.

Πλήρη στοιχεία και συγκριτικές αναλύσεις για όλες τις χώρες διατίθενται στο UHC Watch, μια πλατφόρμα που καταγράφει την πρόοδο στην προσιτή πρόσβαση στην υγεία στην Ευρώπη και την Κεντρική Ασία. Η έκθεση και η πλατφόρμα υποστηρίχθηκαν χρηματοδοτικά από το πρόγραμμα EU4Health.

Σημαντική επιδείνωση θα παρουσιάσει ο καιρός από σήμερα, Πέμπτη (04/12) σύμφωνα με την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (ΕΜΥ), που επικαιροποίησε το βράδυ της Τετάρτης το Έκτακτο Δελτίο Επικίνδυνων Καιρικών. Για τον λόγο αυτό, ο κρατικός μηχανισμός έχει τεθεί σε κατάσταση συναγερμού, ιδίως σε 9 περιφέρειες της χώρας, συμπεριλαμβανομένης της Αττικής.

Σύμφωνα με την ΕΜΥ, ισχυρές βροχές και καταιγίδες προβλέπονται από την Πέμπτη και μέχρι τις πρωινές ώρες του Σαββάτου στις περισσότερες περιοχές της ανατολικής και νότιας κυρίως χώρας.

Επισημαίνεται πως οι βροχοπτώσεις εκτός της μεγάλης έντασης θα έχουν και μεγάλη διάρκεια. Τα ισχυρά φαινόμενα σε πολλές περιοχές θα συνοδεύονται από τοπικές χαλαζοπτώσεις και κατά διαστήματα από πολύ ισχυρούς ανέμους, η ένταση των οποίων την Παρασκευή στη νοτιοανατολική νησιωτική χώρα θα φτάσει τα 8 και πιθανώς πρόσκαιρα τα 9 μποφόρ.

Πιο συγκεκριμένα:

Α. Την Πέμπτη κατά τόπους ισχυρές βροχές και καταιγίδες προβλέπονται:

1. στα νησιά του Ιονίου (κυρίως ν. Κεφαλονιά και Ζάκυνθος)
2. στην κεντρική Μακεδονία (κυρίως περιφερειακή ενότητα Χαλκιδικής, Πιερίας, Ημαθίας)
3. στη Θεσσαλία (κυρίως στα ανατολικά τμήματα) και στις Σποράδες
4. στην ανατολική Στερεά (συμπεριλαμβανομένης της Αττικής, κυρίως στα νότια και ανατολικά τμήματα)
5. στην Εύβοια (κυρίως στα νότια τμήματα)
6. στην Πελοπόννησο (κυρίως νότια και ανατολικά τμήματα)
7. στις Κυκλάδες
8. στην Κρήτη (κυρίως στα νότια τμήματα)
9. στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου (από ν. Χίο και νοτιότερα) και στα Δωδεκάνησα

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα προγνωστικά στοιχεία του meteo.gr / Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, σήμερα ισχυρές βροχές και καταιγίδες θα εκδηλώνονται από τις πρωινές ώρες στα νοτιοδυτικά και στη συνέχεια στην Κρήτη, το Νότιο Ιόνιο, την Πελοπόννησο και τις Κυκλάδες. Από το μεσημέρι τα φαινόμενα θα επηρεάσουν και την Κεντρική και Ανατολική Στερεά (συμπεριλαμβανομένης της Αττικής), την Εύβοια, τις Σποράδες και σταδιακά τη Θεσσαλία.

Β. Το καιρικό σύστημα που λαμβάνει την ονομασία BYRON θα προκαλέσει την Παρασκευή κακοκαιρία στο μεγαλύτερο μέρος της ανατολικής χώρας

Ισχυρές βροχές και καταιγίδες προβλέπονται:

1. στην κεντρική Μακεδονία
2. στη Θεσσαλία και τις Σποράδες
3. στην ανατολική Στερεά (συμπεριλαμβανομένης της Αττικής) και την Εύβοια
4. στην ανατολική και νότια Πελοπόννησο
5. στις Κυκλάδες και την Κρήτη
6. στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου (από ν. Χίο και νοτιότερα) και στα Δωδεκάνησα.

Τα φαινόμενα θα είναι κατά διαστήματα ιδιαιτέρως ισχυρά και δυνητικά επικίνδυνα (κόκκινη προειδοποίηση) στις περιφερειακές ενότητες:

1. Πιερίας
2. Ημαθίας
3. Χαλκιδικής
4. Θεσσαλονίκης
5. στη Θεσσαλία
6. στις Σποράδες
7. στην Εύβοια
8. στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου
9. στα Δωδεκάνησα και
10. κατά τόπους στις Κυκλάδες και
11. την Κρήτη.

Το Σάββατο (06-12-2025) προβλέπεται από τις πρωινές ώρες τα ισχυρά φαινόμενα στις περισσότερες περιοχές να εξασθενήσουν και να περιοριστούν στα Δωδεκάνησα.

Έκτακτη διυπουργική σύσκεψη για την κακοκαιρία

Ενόψει της κακοκαιρίας, σήμερα στις 12:00 συνεδριάζει η Επιτροπή Εκτίμησης Κινδύνου και στις 13:30 θα πραγματοποιηθεί έκτακτη διυπουργική σύσκεψη, την οποία έχει συγκαλέσει ο υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, Γιάννης Κεφαλογιάννης, με τη συμμετοχή εκπροσώπων των ΟΤΑ και όλων των συναρμόδιων υπουργείων και φορέων της Πολιτικής Προστασίας.

Ο Αλέξης Τσίπρας έκανε αυτό που όλοι προέβλεπαν, με τον πιο απρόβλεπτο τρόπο: Στην παρουσίαση του βιβλίου «Ιθάκη» στο Θέατρο Παλλάς, χθες βράδυ (3/12), «έβαλε φωτιά στο φυτίλι» για να δημιουργήσει μια μεγάλη πολιτική έκρηξη («Big Bang», όπως το είπε) που θα δρομολογήσει την επανίδρυση της προοδευτικής παράταξης. Όρισε μάλιστα και τα χρονικά όρια, ως τις επόμενες εκλογές.

Από σήμερα – σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις – η χώρα έχει ένα νέο πολιτικό σκηνικό. Με τον Αλέξη Τσίπρα να εκκινεί την διαδικασία επιβεβαίωσης των δημοσκοπήσεων που τον θέλουν να φέρνει την ισορροπία. Πώς; Δημιουργώντας έναν πόλο ισότιμο της ΝΔ, φτιαγμένο από την κοινωνική βάση της κατακερματισμένης κεντροαριστεράς, δίχως κατ’ ανάγκη τις ηγεσίες της.

Άλλωστε, ο Αλέξης Τσίπρας δεν απεύθυνε κάλεσμα σε καμία πολιτική ηγεσία αλλά αποκλειστικά στους πολίτες. Ζητώντας τους να αυτό-οργανωθούν και να πάρουν πρωτοβουλίες για την επανίδρυση του προοδευτικού χώρου.

Το κόμμα

Οι φράσεις που χρησιμοποίησε δεν έχουν πολλές ερμηνείες. Τόνισε πως η  προοδευτική παράταξη πρέπει «να προχωρήσει σε διεργασίες Επανίδρυσης της πολιτικής και οργανωτικής της υπόστασης». Αποδίδοντας με περιγραφικό τρόπο τη δημιουργία κόμματος. Ήταν συγκεκριμένος λέγοντας πως πρέπει «να οργανώσουμε σε κάθε πόλη, γειτονιά, περιοχή, χώρο εργασίας ή φοίτησης, πρωτοβουλίες επανίδρυσης, δικαιοσύνης και αλλαγής».

Όπως τόνισε ο Αλέξης Τσίπρας, στόχος είναι: «Μια μεγάλη, πολύχρωμη, κινηματική, αλλά προγραμματικά συμπαγής και αποφασισμένη προοδευτική παράταξη, ικανή να αγκαλιάσει όλους τους αριστερούς, δημοκρατικούς, ευαίσθητους πολίτες. Ώστε να καταφέρει να διεκδικήσει με αξιώσεις την προοδευτική διακυβέρνηση του τόπου στις επόμενες εκλογές». Απευθυνόμενος μάλιστα στους χιλιάδες συγκεντρωμένους στο Θέατρο Παλλάς διεμήνυσε ότι μπορούν να αποτελέσουν την αρχή του εγχειρήματος.

Έτσι, λοιπόν, σε μια πολιτική περίοδο που -όπως εκτίμησε- η κυβέρνηση της Ν.Δ είναι έτοιμη να πέσει αλλά «δεν έχει αντίπαλο», ο Αλέξης Τσίπρας εμφανίστηκε να λέει το δικό του «Εδώ και Τώρα». Προϊδεάζοντας για άμεσες εξελίξεις όσον αφορά την ένταση της δικής του δραστηριότητας. Άλλωστε ξεκαθάρισε πως «θα είμαστε μαζί και σ’ αυτό το ταξίδι. Με τις εμπειρίες και τα τραύματά μας».

Πριν την εξαγγελία αυτή, στην ομιλία του ανέλυσε όλες τις πτυχές της πορείας της χώρας την τελευταία δεκαετία. Εξαπέλυσε επίθεση στην κυβέρνηση (δίχως να κατονομάσει σε κανένα σημείο τον Κυριάκο Μητσοτάκη) για το καθεστώς απαξίωσης της οικονομίας αλλά και της δημοκρατίας που έχει φέρει την χώρας. Το κυριότερο όμως ήταν πως αναφέρθηκε στην ύπαρξη εναλλακτικής πολιτικής πρότασης αρχών.

Όπως δήλωσε ο Αλέξης Τσίπρας, η Ελλάδα χρειάζεται: «Ένα ολιστικό Εθνικό Σχέδιο Αναγέννησης. Με τέσσερις πυλώνες: Την Ανάπτυξη, την Αναδιανομή, την Ασφάλεια και την Ανθεκτικότητα. Χρειαζόμαστε καταρχήν ένα κράτος δίκαιο και ισχυρό, που να λειτουργεί με κανόνες, αξιοκρατία, δικαιοσύνη και διαφάνεια. Κι ένα αποτελεσματικό κοινωνικό κράτος για να επουλώσει την τραυματισμένη συνοχή της κοινωνίας».

Ο Αλέξης Τσίπρας στην παρουσίαση της “Ιθάκης” SOOC

Αντιδράσεις… από πολλούς

Η αποφασιστική κίνηση του Αλέξη Τσίπρα προκάλεσε άμεσα την αντίδραση του Μεγάρου Μαξίμου. Με τον Κυριάκο Μητσοτάκη να καταφεύγει στο παρελθόν για την αντιμετωπίζει και μιλώντας για…πλοία που έπεσαν στα βράχια επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ.

Στο θέμα αυτό όμως είχε δώσει τις απαντήσεις του ο πρώην πρωθυπουργός, με την ομιλία του στο Θέατρο Παλλάς. Όπως είπε είναι «υπερήφανος γιατί εμείς οι άπειροι, που δεν κρατούσαμε από κανένα τζάκι, αλλά και δεν μας κρατούσε κανείς, τα καταφέραμε εκεί που απέτυχαν οι επαγγελματίες της εξουσίας. Υπερήφανος γιατί φτάσαμε τελικά στην Ιθάκη. Γιατί πολλά μπορούν να μου καταλογίσουν οι πολιτικοί μου αντίπαλοι, αλλά δυο πράγματα δεν μπορούν με τίποτα να αποδομήσουν: Ότι εμείς τελικά πετύχαμε εκεί όπου αυτοί αποτύχανε, και μάλιστα δις. Πήραμε το καράβι τσακισμένο, μια χώρα χρεοκοπημένη με άδεια ταμεία και ένα βουνό χρέους και παρά τις τρικυμίες τα καταφέραμε να φτάσουμε στην Ιθάκη. Να ρυθμίσουμε το χρέος, να αποκαταστήσουμε την αξιοπιστία της χώρας, να βγούμε οριστικά και χωρίς αστερίσκους από το καθεστώς της επιτροπείας των πιστωτών. Και το δεύτερο που δεν μπορούν να ξεγράψουν από τη συλλογική συνείδηση του ελληνικού λαού είναι ότι η δική μας κυβέρνηση ήταν η εντιμότερη κυβέρνηση στη σύγχρονη πολιτική ιστορία του τόπου. Και αυτό δε ξεγράφει».

Κριτική με βάση τα πεπραγμένα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ άσκησε και το ΠΑΣΟΚ. Όπως επισημαίνεται στην ανακοίνωσή του «ο κ.Τσίπρας είναι ταυτισμένος με το χθες» επισημαίνοντας πως «το rebranding αποδείχτηκε rewriting της μεγάλης εξαπάτησης του ελληνικού λαού». Αναφέρθηκε στις «μεγάλες περικοπές στις συντάξεις, τις αυξήσεις στα όρια ηλικίας, την κατάργηση του ΕΚΑΣ, την κατάργηση του ν . 3869/2010, τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς, την παράδοση των δανείων στα ξένα funds, την αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών, τη φοροεπιδρομή στη μεσαία τάξη, τα  παιχνίδια χειραγώγησης των θεσμών».

Όμως αντιδράσεις δεν φαίνεται να προκύπτουν μόνον από τον χώρο της Νέας Δημοκρατίας και του ΠΑΣΟΚ. Η χθεσινή ομιλία του Αλέξη Τσίπρα φαίνεται να αποτέλεσε ένα είδος «σοκ» τόσο για την ηγεσία και τις επιμέρους ομάδες του ΣΥΡΙΖΑ όσο και για τον χώρο της Νέας Αριστεράς.

Αμφότερων των κομμάτων οι επικεφαλής είχαν την θέση τους στις πρώτες σειρές του εξώστη. Κι εκεί έγιναν αποδέκτες μια αιχμηρής πολιτικής κριτικής. Ο Αλέξης Τσίπρας μίλησε για «κόμματα περίκλειστα στην αυταρέσκεια τους και ηγεσίες που δίνουν την αίσθηση ότι λίγο τους απασχολεί αν η σημερινή κυβέρνηση κερδίσει και μια τρίτη τετραετία. Αρκεί να  είναι στις θέσεις τους». Έκανε λόγο για «μια εικόνα κατακερματισμού και ιδιοτέλειας, που αναπαράγει και πολλαπλασιάζει την κοινωνική απογοήτευση. Και βοηθά την κυβέρνηση να συντηρεί το βάλτο».

Είναι βέβαιο πως η χθεσινή τοποθέτηση του Αλέξη Τσίπρα θα δρομολογήσει εξελίξεις και στους δύο χώρους. Πάντως τόσο στον ΣΥΡΙΖΑ όσο και στην Νέα Αριστερά, παρά τις όποιες αντιδράσεις υπάρξουν, έχουν ήδη καταγραφεί θέσεις που θεωρούν «θετική» τόσο την κριτική όσο και την προοπτική των θέσεων του Αλέξη Τσίπρα. Ακόμη και αν διαφωνούν με τρόπο και το ύφος που επέλεξε να την κάνει.

Ο Αλέξης Τσίπρας στην παρουσίαση της “Ιθάκης” SOOC

Πίσω από την κίνηση

Η χθεσινή πρωτοβουλία του Αλέξη Τσίπρα μοιάζει να έχει το στοιχείο του «υψηλού ρίσκου»: Άνοιξε ταυτόχρονα πολλά μέτωπα, επενδύοντας σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα στην σχέση αλληλεπίδρασής του με τους πολίτες.

Με βάση τα όσα αναφέρει στο βιβλίο του, «Ιθάκη», φαίνεται να ακολουθεί την ίδια μεθοδολογία που τον οδήγησε το 2012 να φέρει στον πολιτικό χώρο που εκπροσωπούσε το σύνθημα περί «κυβέρνησης της Αριστεράς»,.

Επίσης, το ίδιο σκεπτικό που τον οδήγησε -όπως περιγράφει- στην απόφαση για τη διενέργεια του δημοψηφίσματος της 5ης Ιουλίου του 2015. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις πάντως, δεν έχασε στην κάλπη…