Θυμόμαστε άραγε πώς ήταν η ζωή μας πριν τα κινητά; Μπορούμε, πλέον, να τη φανταστούμε χωρίς αυτά; Δύσκολο, αν όχι αδύνατο. Η σύζευξη ανθρώπων και συσκευών έγινε τόσο γρήγορα και με τόσο απόλυτο και μη αναστρέψιμο τρόπο που πλέον τα κινητά μοιάζουν σαν μέλος του σώματός μας. Κι όταν αφαιρούνται, παραμένουν ένα μέλος-φάντασμα.
Τα κινητά έκαναν τις ζωές μας πιο εύκολες. Αναμφίβολα. Έφεραν τους ανθρώπους πιο κοντά, μείωσαν το χρόνο που χρειαζόμαστε για πολλά πράγματα, μας ξεκούρασαν. «Όμως, παρά τα προφανή οφέλη που έφεραν οι τεχνολογικές εξελίξεις στην κοινωνία, οι επιπτώσεις στην κοινωνία αυτή αλλά κα στον άνθρωπο αποκαλύπτονται σιγά-σιγά», λέει ο Έρικ Πίκερσγκιλ, ο Αμερικανός φωτογράφος που εμπνεύστηκε και δημιούργησε το πρότζεκτ Removed. Το Removed, είναι αυτό ακριβώς που λέει: Ο Πίκερσγκιλ αφαίρεσε τα κινητά από τα χέρια των ανθρώπων χωρίς όμως να αλλάξει αυτό που έκαναν με αυτά. Είναι μια μαγική εικόνα. Μια κοινωνία που δείχνει να της λείπει κάτι. Το μέλος φάντασμα που λέγαμε…
@Eric Pickersgill
«Όπως η φωτογραφία μεταμόρφωσε τη ζωντανή εμπειρία σε εικόνα, τα κινητά αλλάζουν τις συμπεριφορές μας, ενώ ταυτόχρονα αναμειγνύονται με το τοπίο, γίνονται ένα με το σώμα μας. Γίνονται ένα μέσο να δείχνεις απασχολημένος, απροσπέλαστος σε τρίτους, ενώ ταυτόχρονα διασπούν την προσοχή σου ανάμεσα σε εκείνους που είναι δίπλα σου και σε εκείνους που δεν είναι», λέει.
Η ιδέα είναι απλή και του ήρθε με εξίσου απλό τρόπο, προφανή, μια σκέψη που έχουμε κάνει όλοι:
Ένα μέλος-φάντασμα
«Καθόμουν ένα πρωί σε ένα καφέ και παρατηρούσα. Και έγραψα αυτό για τις παρατηρήσεις μου: ‘Η οικογένεια που κάθεται δίπλα μου στο καφέ Illium στην Τροία της Νέας Υόρκης είναι τόσο αποσυνδεδεμένοι ο ένας από τον άλλον. Δεν μιλούν σχεδόν καθόλου. Ο πατέρας και οι δύο κόρες έχουν βγάλει τα κινητά τους. Η μητέρα δεν έχει κινητό, ή έχει επιλέξει να μην το βγάλει. Κοιτάει έξω από το παράθυρο, λυπημένη και μόνη παρότι είναι μαζί με την οικογένειά της. Ο πατέρας σηκώνει τα μάτια του που και που από τη συσκευή για να ανακοινώσει στην οικογένεια κάποια παράξενη πληροφορία που είδε online. Δύο φορές μιλάει για κάποιο γιγαντιαίο ψάρι που πιάστηκε κάπου. Κανείς δεν του απαντάει. Με λυπεί αυτή η χρήση της τεχνολογίας: Αντί για διάδραση, γίνεται μέσο μη-διάδρασης. Δεν έχει ξανασυμβεί αυτό και φοβάμαι ότι ακόμα δεν έχουμε ιδέα για τις πλήρης συνέπειες αυτού του φαινομένου. Η μητέρα έβγαλε κι αυτή το κινητό της’».
@Eric Pickersgill
Η εικόνα αυτής της οικογένειας, το πρόσωπο της μητέρας, η στάση των εφήβων και του πατέρα τους και η εστίαση στην παλάμη των χεριών τους, εντυπώθηκαν στο μυαλό του. Όλοι έχουμε δει μια τέτοια εικόνα, όλοι την έχουμε παρατηρήσει και σχολιάσει, είναι παντού. «Βλέπω αυτήν την οικογένεια στο παντοπωλείο, στις αίθουσες διδασκαλίας, στον παράδρομο της εθνικής οδού και στο δικό μου κρεβάτι καθώς κοιμάμαι δίπλα στη γυναίκα μου. Γυρνάει ο ένας την πλάτη στον άλλον το βράδυ και αγκαλιάζουμε τις συσκευές μας…», λέει.
Ο Πίκερσγκιλ δεν περιορίστηκε στην παρατήρηση. Αποφάσισε να κάνει κάτι γι’ αυτό: Να φωτογραφίσει τους ανθρώπους χωρίς το μέλος-φάντασμα: Οι φωτογραφίες δεν έχουν υποστεί καμία επεξεργασία και τα κινητά δεν έχουν αφαιρεθεί με Photoshop. Είναι στην πραγματικότητα μια περφόρμανς: Ζήτησε από τους ανθρώπους να κρατήσουν ίδια τη στάση και το βλέμμα τους, καθώς τους έπαιρνε από το χέρι τα κινητά. Και μετά τούς φωτογράφισε.
@Eric Pickersgill
«Είναι μια αναπαράσταση σκηνών που βλέπουμε καθημερινά», λέει: «Έχουμε μάθει να διαβάζουμε την έκφραση κάποιου όπως είναι συγκεντρωμένος στο κινητό του. Οπότε, ακόμα κι όταν το ίδιο το κινητό απουσιάζει, είναι σαν να το βλέπουμε να παίρνει μορφή στα χέρια του».
Είναι μια προσέγγιση που δείχνει πώς οι άνθρωποι μάθαμε να βλέπουμε και να ερμηνεύουμε ο ένας τον άλλον, με τρόπους που εξαρτώνται από τη συσκευή που κρατάει στα χέρια του. Το πρότζεκτ του Πίκερσγκιλ δεν είναι μόνο για την αποξένωση. Είναι για το νέο τρόπο αντίληψης, ερμηνείας, ακόμα και φυσικής υπόστασης που έχουμε οι άνθρωποι στην εποχή των κινητών.
Κάποιοι ίσως όλα αυτά τα βρίσκουν φυσιολογικά. Κάποιοι τρομακτικά.
Σε κάθε περίπτωση, είναι η πραγματικότητα.
* Ο Έρικ Πίκερσγκιλ είναι Αμερικανός φωτογράφος και καλλιτέχνης που ζει και εργάζεται στη Βόρεια Καρολίνα. Το πρότζεκτ Removed υπάρχει στο webite www.removed.social, στο Instagram και το Twitter @eripickersgill και στο Facebook @ericpickersgil
