“Οι κάμερες ασφαλείας σε σχολεία του Δήμου Σπάτων – Αρτέμιδος τελικά θα κριθούν νόμιμες και θα παραμείνουν στα σχολεία. Αυτό υποδεικνύει η σχετική εμπειρία από τα σχολεία των Χανίων. Μπορείτε να ενημερώσετε σχετικά τους αναγνώστες σας δημοσιοποιώντας το κείμενο που σας επισυνάπτω.Ευχαριστώ” μας έγραψε σε μηνυμά του ο κ. Νικόλαος Στεργιάδης και ακολουθούν τα κείμενα που μας έστειλε.
Με Εισαγγελικό πραξικόπημα και αυτοκατάργηση της ανεξάρτητης Αρχής Προσωπικών Δεδομένων:Νόμιμες όλες οι παράνομες κάμερες ασφαλείας στα σχολεία
Για πρώτη φορά στην Ελλάδα η Δικαιοσύνη κλήθηκε να κρίνει την ευθύνη της δημόσιας εκπαίδευσης και της τοπικής αυτοδιοίκησης για την καταγγελλόμενη ευρεία εγκατάσταση και λειτουργία εξωτερικών συστημάτων καμερών ασφαλείας σε δημόσια σχολεία του Δήμου Χανίων αλλά με την υπ’ αριθ. πρωτ. 3889/2019 Απόφαση των Εισαγγελικών Αρχών των Χανίων η υπόθεση τέθηκε στο Αρχείο, χωρίς να ασκηθούν Ποινικές Διώξεις και συνακόλουθα χωρίς να επιβληθούν από τη Διεύθυνση Εκπαίδευση Κρήτης Πειθαρχικές Κυρώσεις. Απολύτως τίποτα σχετικό με τη νομιμότητα της Αρχειοθέτησης της υπόθεσης δεν ελέγχθηκε από την ήδη ενήμερη Εισαγγελία Αρείου Πάγου.
Για πρώτη φορά στην Ελλάδα μετά την έναρξη ισχύος από τις 25 Μαΐου 2018 του νέου Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων (ΕΕ) 2016/679 – GDPR (ΓΚΠΔ), η ανεξάρτητη “Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα” (Α.Π.Δ.Π.Χ) αφού διερεύνησε επί 2,5 έτη την καταγγελλόμενη ευρεία εγκατάσταση και λειτουργία εξωτερικών συστημάτων βιντεοεπιτήρησης σε δημόσια σχολεία του Δήμου Χανίων, με την υπ’ αρ. 21/2019 Απόφασή της, χωρίς να έχει αποφασίσει σχετικά με τη νομιμότητα ή όχι αυτών και χωρίς να λάβει τις αντίστοιχες τελικές Αποφάσεις για επιβολή Διοικητικών Κυρώσεων, έθεσε την υπόθεση στο Αρχείο με την αιτιολόγηση ότι ο πολίτης που υπέβαλε τις σχετικές Καταγγελίες προς την ανεξάρτητη Αρχή δεν είναι “υποκείμενο των δεδομένων” καιδιαβίβασε τους φακέλους με τις υποθέσεις στο Δήμο Χανίων όπου Δήμαρχος είναι ο Θεματικός Αντιπεριφερειάρχης Παιδείας Περιφέρειας Κρήτης της χρονικής περιόδου που εξελίχθηκε η καταγγελλόμενη υλοποίηση σε διψήφιου αριθμού σχολεία των Χανίων.
Κατά τη διερεύνηση της υπόθεσης από τις Εισαγγελικές Αρχές των Χανίων και την ανεξάρτητη Αρχή, ως Αιτιολόγηση αναφέρθηκαν κίνδυνοι που αντιμετωπίζονται όλοι με ηπιότερα μέσα προστασίας, όπως με εγκατάσταση συναγερμού ασφαλείας, ενίσχυση περίφραξης κ.α. Αναφερόμενοι κίνδυνοι είναι: κλοπές, διαρρήξεις, σπασίματα, βανδαλισμοί, γκράφιτι, ύπαρξη Ρομά στην περιοχή, φωτιές σε κάδους, σκουπίδια, ακαθαρσίες, προφυλακτικά κ.α. Ο μοναδικός αναφερόμενος κίνδυνος που θα μπορούσε να είναι επαρκής Αιτιολόγηση είναι τα γκράφιτι, δηλαδή η μοναδική φθορά επί κτηρίου που δεν ενεργοποιεί το συναγερμό ασφαλείας.
Στα Χανιά όμως με την εφαρμογή του πρότυπου “Μοντέλου αντιμετώπισης του προβλήματος των γκράφιτι” το πρόβλημα των γκράφιτι έχει σταματήσει εδώ και τρία έτη και πλέον τα Χανιά είναι η πρώτη και μοναδική πόλη της Ελλάδος όπου το γκράφιτι είναι υπό έλεγχο. Μάλιστα, τα γκράφιτι έχουν σταματήσει σε όλα τα σχολεία και όχι μόνο σε αυτά που εγκατέστησαν τα εξωτερικά συστήματα καμερών ασφαλείας. Ως συνέπεια, στα Χανιά δεν ισχύει η απαραίτητη μοναδική υπάρχουσα Αιτιολόγησημε βάση πραγματικά στοιχεία, δηλαδή η Αιτιολόγηση των φθορών από γκράφιτι, για την εγκατάσταση των συστημάτων αυτών στα σχολεία.
Όσον αφορά την αρχική “Γνωστοποίηση” στην Α.Π.Δ.Π.Χ. που είναι η αναγκαία συνθήκη για την αποφυγή Ποινικών Κυρώσεων, 2 από τα καταγγελλόμενα δημόσια σχολεία των Χανίων δεν την είχαν υποβάλλει, 6 την είχαν υποβάλλει ετεροχρονισμένα-εκπρόθεσμα μετά τις καταγγελίες και μόνο 3 την υπέβαλλαν πρόωρα. Ανεξάρτητα όμως από το χρόνο υποβολής τους είναι άκυρες όλες οι αρχικές “Γνωστοποιήσεις”, αφού δεν πληρούνταν οι προϋποθέσεις νομιμοποίησης της επεξεργασίας, διότι αγνοήθηκε η απαραίτητη προϋπόθεση νομιμοποίησης, που είναι η Απόφαση εγκατάστασης του συστήματος βιντεοεπιτήρησης να έχει τη σύμφωνη γνώμη όλης της σχολικής κοινότητας πριν την εγκατάστασή του. Σε όσα Σχολεία δηλώθηκε σύμφωνη γνώμη του “Συλλόγου Διδασκόντων” και του “Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων” ακόμη και στα πλαίσια έκτακτης συνεδρίασης Σχολικού Συμβουλίου, δεν αποδεικνύεται από επίσημα τεκμηριωμένα Πρακτικά, παράλειψη που αποτελεί παραβίαση του θεσμικού σκοπού λειτουργίας τους. Σε κανένα σχολείο δεν υπήρξε σύμφωνη γνώμη “Μαθητικού Συλλόγου”, των γνωστών 5μελών/15μελών Μαθητικών Συμβουλίων, η οποία να δηλώθηκε μέσω Απόφασης της Γενικής Συνέλευσης της μαθητικής κοινότητας του σχολείου. Όλα υλοποιήθηκαν ερήμην των μαθητών/τριών των σχολείων.
Όσον αφορά τις υποχρεωτικές ενημερωτικές πινακίδες για τις ώρες της εκτελούμενης βιντεοεπιτήρησης, αυτές είχαν τοποθετηθεί μόνο σε 3 από τα καταγγελλόμενα δημόσια σχολεία των Χανίων. Στα άλλα ενδεχομένως εκτελούνταν βιντεοεπιτήρηση και σε ώρες λειτουργίας των σχολείων.
Σε δημόσια σχολεία των Χανίων εγκατεστημένες εξωτερικές κάμερες ασφαλείας κατέγραφαν και καταγράφουν ακόμη και σήμερα παράνομα την κίνηση πεζών και οχημάτων στα παράπλευρα πεζοδρόμια και δρόμους καθώς και σε όμορους κοινόχρηστους χώρους, όπως ασφαλώς και του καταγγέλλοντα πολίτη και δημότη Χανίων. Αυτό αποδεικνύεται από τα έγγραφα συμμόρφωσης που απέστειλε η Α.Π.Δ.Π.Χ. προς όλα τα καταγγελλόμενα σχολεία, με τα οποία απαιτούσε να τροποποιήσουν το πεδίο λήψης ή διαφορετικά να απεγκαταστήσουν τις κάμερες ασφαλείας. Δηλαδή, είχε ήδη διαπιστωθεί από την Αρχή η τελούμενη κατά συρροή παρανομία. Υπάρχουν ακόμη και σχολεία όπου οι κάμερες ασφαλείας τους εκτελούν παράνομη επιτήρηση όμορων χώρων ιδιαίτερης σημασίας (Λεωφόρο & κόμβους προς Ναύσταθμο Σούδας, ραδιομέγαρο ΕΡΤ, Βενιζέλειο Ωδείο). Συμπέρασμα, ο καταγγέλλων ήταν και πριν 2,5 έτη και είναι ακόμη και σήμερα “υποκείμενο των δεδομένων”, όπως ομοίως ήταν και για τα άλλα δύο καταγγελλόμενα κτήρια των Χανίων, το Δημοτικό Θέατρο “Δημήτρης Βλησίδης” και το “Ιστορικό Αρχείο Κρήτης”, για τα οποία όμως η Α.Π.Δ.Π.Χ. έλαβε τις αντίστοιχες τελικές Αποφάσεις της (Διοικητικές Κυρώσεις – απεγκατάσταση παράνομων καμερών ασφαλείας), χωρίς να θέσει κανένα θέμα ακυρότητας των αντίστοιχων καταγγελιών του ιδίου.
Η ανεξάρτητη Αρχή στην Απόφασή της αναφέρει ότι επειδή οι καταγγελίες “δεν υποβλήθηκαν παραδεκτώς” εξέτασε την υπόθεση “αυτεπαγγέλτως”, ενώ αντιθέτως κατά τη εξέταση της υπόθεσης προωθούσε ως “Σχετικά” στα σχολεία αντίγραφα των καταγγελιών με όλα τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα του καταγγέλλοντος, αναφέροντας εμφανώς ότι πρόκειται για καταγγελία πολίτη που υποβλήθηκε στην Αρχή και πως η Αρχή παρεμβαίνει στο πλαίσιο εξέτασης της σχετικής καταγγελίας,ενώ επίσης του κοινοποιούσε επίσημα όλα τα σχετικά απόρρητα έγγραφα. Μόνο στην Απόφαση της Αρχειοθέτησης αποκρύπτεται από την Αρχή ότι ο καταγγέλλων πολίτης είναι δημότης Χανίων.
Η ανεξάρτητη Αρχή επί 2,5 έτη σεβάστηκε την αυτονόητη επιλογή του καταγγέλλοντα πολίτη να μην δηλώσει δημόσια εάν είναι γονέας μαθητή σε κάποιο από τα καταγγελλόμενα σχολεία ή εάν σχετίζεται προσωπικά ή οικογενειακά με το χώρο της δημόσιας εκπαίδευσης. Τελικά όμως την επιλογή αυτή η Αρχή τη χρησιμοποίησε ως επιχείρημα για την Αρχειοθέτηση της υπόθεσης.
Οι Εισαγγελικές Αρχές των Χανίων διερεύνησαν την υπόθεση ανεξάρτητα από την Α.Π.Δ.Π.Χ. χωρίς να τη χρησιμοποιήσουν ως Τεχνικό Σύμβουλο ως όφειλαν. Επίσης, παρέβλεψαν την παραβίαση της σχετικής νομοθεσίας “Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς” που προκαλείται από τα εγκατεστημένα χωρίς Άδεια εξωτερικά συστήματα βιντεοεπιτήρησης σε κτήρια σχολείων που είναι χαρακτηρισμένα ως διατηρητέα ιστορικά κτήρια/μνημεία ή είναι νεοκλασικά κτήρια.
Η Αρχειοθέτηση της υπόθεσης από τις Εισαγγελικές Αρχές των Χανίων αφορά και τις εμπλεκόμενες στην υπόθεση Εταιρείες Συστημάτων Ασφαλείας που εγκαθιστούν, συντηρούν και ελέγχουν τα συστήματα αυτά στα σχολεία, παρέχοντας ακόμη και υπηρεσίες 24ωρου κέντρου λήψης σημάτων παρακολούθησης. Αντιθέτως, η άσκηση Ποινικών Διώξεων για άμεση συνέργεια εναντίον των Εταιρειών Συστημάτων Ασφαλείας έχει τη δυναμική να προκαλέσει ως αλυσιδωτή αντίδραση την υποχρέωση απεγκατάστασης/συμμόρφωσης όλων των παράνομων εξωτερικών καμερών ασφαλείας όχι μόνο από τα σχολεία αλλά και από όλα τα δημόσια, δημοτικά και ιδιωτικά κτήρια σε όλη την Ελλάδα.
Η Αρχειοθέτηση της υπόθεσης από τις Εισαγγελικές Αρχές των Χανίων που συνιστά Εισαγγελικό πραξικόπημα και η Απόφαση της Α.Π.Δ.Π.Χ που συνιστά αυτοκατάργηση της ανεξάρτητης Αρχής, δημιουργούν “δεδικασμένο” και καθιστούν νόμιμες όλες τις παράνομες κάμερες ασφαλείας στα σχολεία της Ελλάδος. Διασφαλίζουν τη συνέχιση της παράνομης ευρείας εγκατάστασης και λειτουργίας εξωτερικών συστημάτων καμερών ασφαλείας σε δημόσια, δημοτικά και ιδιωτικά κτήρια όπως και στα σχολεία σε όλη την Ελλάδα, που επιτρέπει την ευρεία οπτική ψηφιακή επιτήρηση των Ελλήνων πολιτών σε όλη τη χώρα, σε πραγματικό χρόνο και διαδικτυακά, ακόμη και με δυνατότητα εφαρμογής αλγόριθμων αναγνώρισης προσώπου. Παρέχουν ασυλία σε όλους τους εμπλεκόμενους σε υπόθεση μαζικής παραβίασης προσωπικών δεδομένωνκαι θέτουν σε αδράνεια τον Έλληνα πολίτη που ζήτησε την τήρηση της νομιμότητας.
Νικόλαος Σ. Στεργιάδης
ΑΡΧΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ
Αθήνα, 10-09-2019
Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/6122/10-09-2019
A Π Ο Φ Α Σ Η ΑΡ. 21/2019
Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα συνήλθε στην έδρα της την Τρίτη 04.07.2019 και ώρα 09:30, μετά από πρόσκληση του Προέδρου της, προκειμένου να εξετάσει την υπόθεση που αναφέρεται στο ιστορικό της παρούσας. Παρέστησαν ο Πρόεδρος της Αρχής, Κ. Μενουδάκος και τα τακτικά μέλη της Αρχής Σ. Βλαχόπουλος, ως εισηγητής, Χ. Ανθόπουλος, Κ. Λαμπρινουδάκης, καθώς επίσης και το αναπληρωματικό μέλος της Αρχής Ε. Δημογεροντάκης σε αντικατάσταση του τακτικού μέλους Ε. Μαρτσούκου, οι οποίοι, εάν και εκλήθησαν νομίμως και εγγράφως, δεν προσήλθαν λόγω κωλύματος. Δεν προσήλθαν, λόγω κωλύματος, αν και εκλήθησαν νομίμως και εγγράφως τα τακτικά μέλη της Αρχής Κ. Χριστοδούλου και Α. Συμβώνης και τα αναπληρωματικά μέλη Γ. Νούσκαλης και Π. Ροντογιάννης. Στη συνεδρίαση παρέστησαν, επίσης, με εντολή του Προέδρου, οι Λ. Ρούσσος και Γ. Ρουσόπουλος, ΕΕΠ-Πληροφορικοί ως βοηθοί εισηγητή, οι οποίοι παρέσχαν διευκρινίσεις και αποχώρησαν πριν από τη διάσκεψη και τη λήψη απόφασης, και η Ειρήνη Παπαγεωργοπούλου, υπάλληλος του Τμήματος Διοικητικών Υποθέσεων της Αρχής, ως γραμματέας.
Η Αρχή έλαβε υπόψη της τα ακόλουθα:
Υποβλήθηκαν στην Αρχή οι υπ’ αριθμ. πρωτ. Γ/ΕΙΣ/{1580/27-02-2017, 1582/27-02-2017, 1064/07-02-2018, 1092/07-02-2018, 1096/07-02-2018, 2318/22- 03-2018, 3006/19-04-2018, 3009/20-04-2018, 3011/20-04-2018} καταγγελίες, όπως συμπληρώθηκαν (βλ. παράρτημα) από τον Α, σχετικά με την εγκατάσταση συστημάτων βιντεοεπιτήρησης σε σχολικές μονάδες εντός του δήμου …. Κύριο σημείο των καταγγελιών είναι ότι οι διευθυντές των σχολείων τοποθετούν κάμερες για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα των γκράφιτι στα σχολικά κτίρια. Επομένως, 2 σύμφωνα με τον καταγγέλλοντα, σκοπός των εν λόγω εγκαταστάσεων ήταν η προστασία τους από τα γκράφιτι. Κατά την εξέταση των καταγγελιών, η Αρχή απέστειλε έγγραφα στις διευθύνσεις των σχολικών μονάδων, με τα οποία ζήτησε διευκρινίσεις σχετικά με τα εν λόγω συστήματα βιντεοεπιτήρησης. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων οι διευθύνσεις των μονάδων απάντησαν στην Αρχή, αποστέλλοντας διάφορα στοιχεία, όπως στιγμιότυπα από τις λαμβανόμενες εικόνες και ενημέρωση σχετικά με την διαδικασία που ακολουθήθηκε για την εγκατάσταση των συστημάτων.
Η Αρχή με το υπ. αρ. πρωτ. Γ/ΕΞ/1013/07-02-2019 έγγραφό της ζήτησε τις απόψεις του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων σχετικά με τον ορισμό του υπευθύνου επεξεργασίας τέτοιων συστημάτων εγκατεστημένων σε σχολικές μονάδες. Το Υπουργείο απάντησε με το υπ. αρ. πρωτ. … (αρ. πρωτ. Αρχής Γ/ΕΙΣ/1976/13-03-2019) έγγραφό του, προσδιορίζοντας τις αρμοδιότητες των εμπλεκομένων φορέων, όπως προβλέπονται στη νομοθεσία. Σύμφωνα με το έγγραφο αυτό, η διαχείριση των σχολικών χώρων κατά τον χρόνο μη λειτουργίας των σχολικών μονάδων ανήκει στην αρμοδιότητα των Δήμων, στους οποίους έχει περιέλθει η κυριότητα των σχολικών κτιρίων, καθώς και εν γένει της κινητής και ακίνητης σχολικής περιουσίας, σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 5 του ν. 1894/1990 (ΦΕΚ Α΄110), όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει. Περαιτέρω, η αρμοδιότητα της συντήρησης, καθαριότητας και φύλαξης των σχολικών κτιρίων, καθώς και κάθε άλλη αρμοδιότητα που αφορά τα σχολικά κτίρια ανήκει, επίσης, στους Δήμους σύμφωνα με το άρθρο 75 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν.3463/2006, ΦΕΚ Α΄114), όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει), το οποίο, ορίζει μεταξύ άλλων τα εξής: «Ι. Οι δημοτικές και οι κοινοτικές αρχές διευθύνουν και ρυθμίζουν όλες τις τοπικές υποθέσεις, σύμφωνα με τις αρχές της επικουρικότητας και της εγγύτητας, με στόχο την προστασία, την ανάπτυξη και τη συνεχή βελτίωση των συμφερόντων και της ποιότητας ζωής της τοπικής κοινωνίας. Οι αρμοδιότητες των Δήμων και Κοινοτήτων αφορούν, κυρίως, τους τομείς: (…) στ) Παιδείας, πολιτισμού και αθλητισμού, στον οποίο περιλαμβάνεται, ιδίως: (…) 1. Η κατασκευή, διαχείριση και βελτίωση των υλικοτεχνικών υποδομών του εθνικού συστήματος της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας Παιδείας και ιδιαίτερα η συντήρηση, η καθαριότητα και η φύλαξη των σχολικών κτιρίων. (…) 14. Η συγκρότηση επιτροπής καταλληλότητας και επιλογής οικοπέδου για την ανέγερση διδακτηρίου, καθώς και επιλογής οικοπέδου μετά κτιρίου κατάλληλου να χαρακτηρισθεί ως διδακτήριο. (…) 15. Η απαλλοτρίωση οικοπέδων για τις ανάγκες της σχολικής στέγης, καθώς και η ανέγερση σχολικών κτιρίων. 16. Η 3 μίσθωση ακινήτων για τη στέγαση δημόσιων σχολικών μονάδων, η στέγαση και συστέγαση αυτών και σε περίπτωση συστέγασης ο καθορισμός της αποκλειστικής χρήσης ορισμένων χώρων του διδακτηρίου, από κάθε σχολική μονάδα, καθώς και της κοινής χρήσης των υπολοίπων χώρων και των ωρών λειτουργίας της κάθε συστεγαζόμενης σχολικής μονάδας. 17. Η διάθεση διδακτηρίου για άλλες χρήσεις κοινής ωφέλειας ή για την πραγματοποίηση εκδηλώσεων, κοινού ενδιαφέροντος, σε συνεργασία με τη Σχολική Επιτροπή. (…) 25. Η κατανομή πιστώσεων στις Σχολικές Επιτροπές για την επισκευή και συντήρηση των σχολικών κτιρίων. (..)».
Η Αρχή, μετά από εξέταση των στοιχείων του φακέλου, αφού άκουσε τον εισηγητή και τις διευκρινίσεις από τους βοηθούς εισηγητή, οι οποίοι αποχώρησαν μετά τη συζήτηση της υπόθεσης και πριν από τη διάσκεψη και τη λήψη απόφασης, μετά από διεξοδική συζήτηση
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΝ ΝΟΜΟ
1. Στο άρθρο 4 παρ. 1 του ΓΚΠΔ ορίζονται ως «δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα»: κάθε πληροφορία που αφορά ταυτοποιημένο ή ταυτοποιήσιμο φυσικό πρόσωπο («υποκείμενο των δεδομένων»)· το ταυτοποιήσιμο φυσικό πρόσωπο είναι εκείνο του οποίου η ταυτότητα μπορεί να εξακριβωθεί, άμεσα ή έμμεσα, ιδίως μέσω αναφοράς σε αναγνωριστικό στοιχείο ταυτότητας, όπως όνομα, σε αριθμό ταυτότητας, σε δεδομένα θέσης, σε επιγραμμικό αναγνωριστικό ταυτότητας ή σε έναν ή περισσότερους παράγοντες που προσιδιάζουν στη σωματική, φυσιολογική, γενετική, ψυχολογική, οικονομική, πολιτιστική ή κοινωνική ταυτότητα του εν λόγω φυσικού προσώπου. Περαιτέρω, στο άρθρο 77 παρ. 1 του Κανονισμού ορίζεται ότι «Με την επιφύλαξη τυχόν άλλων διοικητικών ή δικαστικών προσφυγών, κάθε υποκείμενο των δεδομένων έχει το δικαίωμα να υποβάλει καταγγελία σε εποπτική αρχή, ιδίως στο κράτος μέλος στο οποίο έχει τη συνήθη διαμονή του ή τον τόπο εργασίας του ή τον τόπο της εικαζόμενης παράβασης, εάν το υποκείμενο των δεδομένων θεωρεί ότι η επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που το αφορά παραβαίνει τον παρόντα κανονισμό.» Παρόμοια διάταξη για τον ορισμό του υποκειμένου των δεδομένων απαντάται στον ν. 2472/1997 (βλέπε άρ. 2 παρ. α’). Σύμφωνα δε με το άρθρο 19 παρ. 1 εδαφ. ιγ’ του νόμου αυτού, η Αρχή 4 εξετάζει τα παράπονα των υποκειμένων των δεδομένων σχετικά με την εφαρμογή του νόμου και την προστασία των δικαιωμάτων τους, όταν αυτά θίγονται από την επεξεργασία δεδομένων που τους αφορούν.
2. Στις εξεταζόμενες περιπτώσεις ο καταγγέλλων με τα έγγραφά του δεν διευκρινίζει αν αποτελεί υποκείμενο των δεδομένων. Όπως προκύπτει δε από τα περιεχόμενο των εγγράφων αυτών, οι καταγγελίες υποβλήθηκαν από γενικότερο ενδιαφέρον για την τήρηση της νομιμότητας της επεξεργασίας, ιδίως εν όψει του φαινομένου των γκραφίτι, ενώ από κανένα στοιχείο δεν προκύπτει ότι η επεξεργασία επηρεάζει τον καταγγέλλοντα, όπως με τη λήψη της δικής του εικόνας. Συνεπώς, ο ίδιος δεν αποτελεί υποκείμενο των δεδομένων και, σύμφωνα με όσα αναφέρονται στην προηγούμενη σκέψη, οι καταγγελίες του δεν υποβάλλονται παραδεκτώς. Εξάλλου, δεν έχει υποβληθεί στην Αρχή σχετική καταγγελία από υποκείμενα των δεδομένων (π.χ. μαθητές, δασκάλους, γονείς). Η Αρχή όμως αποφασίζει να εξετάσει την υπόθεση αυτεπαγγέλτως, στον βαθμό που κρίνεται απαραίτητος.
3. Ως υπεύθυνος επεξεργασίας ορίζεται, στο άρθρο 4 παρ. 7 του ΓΚΠΔ, «…το φυσικό ή νομικό πρόσωπο, η δημόσια αρχή, η υπηρεσία ή άλλος φορέας που, μόνα ή από κοινού με άλλα, καθορίζουν τους σκοπούς και τον τρόπο της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα· όταν οι σκοποί και ο τρόπος της επεξεργασίας αυτής καθορίζονται από το δίκαιο της Ένωσης ή το δίκαιο κράτους μέλους, ο υπεύθυνος επεξεργασίας ή τα ειδικά κριτήρια για τον διορισμό του μπορούν να προβλέπονται από το δίκαιο της Ένωσης ή το δίκαιο κράτους μέλους». Περαιτέρω, ως εκτελών την επεξεργασία ορίζεται στην επόμενη παράγραφο «το φυσικό ή νομικό πρόσωπο, η δημόσια αρχή, η υπηρεσία ή άλλος φορέας που επεξεργάζεται δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα για λογαριασμό του υπευθύνου της επεξεργασίας». Εξάλλου, το υποκειμενικό πεδίο εφαρμογής, σε σχέση με τον δημόσιο τομέα, της έννοιας του υπευθύνου επεξεργασίας, η οποία αποτελεί αυτόνομη έννοια του ενωσιακού δικαίου, και, ειδικότερα, σε σχέση με το περιεχόμενο των όρων δημόσια αρχή και δημόσια υπηρεσία, συναρτάται με τη διοικητική οργάνωση των εθνικών εννόμων τάξεων, στο πλαίσιο της οποίας προέχον για τον προσδιορισμό του υπευθύνου επεξεργασίας είναι το λειτουργικό κριτήριο. Δηλαδή, υπεύθυνος επεξεργασίας είναι αυτός που καθορίζει τον σκοπό ή/και τα ουσιώδη, τουλάχιστον, στοιχεία του τρόπου της επεξεργασίας (πρβλ. για την έννοια του υπευθύνου και εκτελούντος την 5 επεξεργασία τη Γνώμη 1/2010 της ΟΕ του Άρθρου 29, στην οποία και αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι ο καθορισμός των στόχων και του τρόπου ισοδυναμεί με τον καθορισμό, αντίστοιχα, του «γιατί» και του «πώς» ορισμένων δραστηριοτήτων επεξεργασίας). Στη Δημόσια Διοίκηση το λειτουργικό κριτήριο συνάπτεται κατ’ αρχήν με τις αρμοδιότητες συγκεκριμένης αρχής, υπηρεσίας ή νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου, οι οποίες, επιπλέον, πρέπει στην πράξη να ασκούνται από τους φορείς τους, δεδομένου ότι η επεξεργασία προσωπικών δεδομένων από δημόσια υπηρεσία πρέπει να λειτουργεί και να αναπτύσσει τις συνέπειές της στο πλαίσιο του κράτους δικαίου και της αρχής της νομιμότητας. Όπως δε παγίως γίνεται δεκτό, σύμφωνα με την αρχή της νομιμότητας, που λειτουργεί ως περιοριστικό όριο της διοικητικής δράσης, η διοικητική ενέργεια πρέπει να είναι σύμφωνη προς τον κανόνα δικαίου που διέπει τη δράση της.
4. Περαιτέρω, η εγκατάσταση και λειτουργία συστήματος βιντεοεπιτήρησης από, μεταξύ άλλων, δημόσιες αρχές, για τον σκοπό της προστασίας προσώπων και αγαθών, επιτρέπεται μόνο στους χώρους τους οποίους διαχειρίζονται (άρθρο 14 παρ. 5 του ν. 3917/2011) και σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της Αρχής. Όπως έχει ήδη ορίσει η Αρχή στο άρθρο 2 της οδηγίας 1/2011, ο σκοπός αυτός δικαιολογείται από το έννομο συμφέρον ή τη νομική υποχρέωση του ιδιοκτήτη ή του διαχειριστή ενός χώρου να προστατεύσει από παράνομες πράξεις τον χώρο καθώς και τα αγαθά που ευρίσκονται εκεί και μπορεί να επιδιώκεται, μεταξύ άλλων, από την οικεία δημόσια αρχή που διαχειρίζεται ή έχει κατά την κείμενη νομοθεσία σχετική αρμοδιότητα σε κάποιον συγκεκριμένο χώρο. Ειδικότερα, η προστασία προσώπων ή/και αγαθών με συστήματα βιντεοεπιτήρησης μπορεί να επιδιώκεται από την οικεία δημόσια ή δημοτική αρχή ή νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου (ΝΠΔΔ) που διαχειρίζεται ή έχει κατά την κείμενη νομοθεσία σχετική αρμοδιότητα σε κάποιον συγκεκριμένο χώρο.
5. Όπως προκύπτει από την εφαρμοστέα νομοθεσία, σύμφωνα και με όσα εκτίθεται στην απάντηση του ΥΠΠΕΘ, το Υπουργείο δια των σχολικών μονάδων και των λοιπών υπηρεσιών του, δεν θεωρείται υπεύθυνο επεξεργασίας για τα δεδομένα ήχου και εικόνας των συστημάτων βιντεοεπιτήρησης που εγκαθίστανται σε σχολικούς χώρους και λειτουργούν αποκλειστικά εκτός του χρόνου λειτουργίας των σχολείων διότι, σύμφωνα με τα ανωτέρω εκτεθέντα, 6 δεν έχει αρμοδιότητα καθορισμού του σκοπού και του τρόπου της επεξεργασίας των δεδομένων αυτών, ούτε και εν τοις πράγμασι λαμβάνει κάποια σχετική απόφαση ή προβαίνει σε σχετική επεξεργασία, δεδομένου ότι, κατά τις προαναφερόμενες διατάξεις του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, οι αρμοδιότητες συντήρησης, καθαριότητας και φύλαξης ανήκουν στους Δήμους. Εξάλλου, στο άρθρο 204 παρ. 8 του ν. 4610/2019 (ΦΕΚ Α΄ ), ορίζεται ότι: «Η καταγραφή ήχου ή εικόνας μέσω τέτοιων συστημάτων, εγκατεστημένων στους χώρους των ως άνω δημόσιων σχολικών μονάδων από τους Δήμους, επιτρέπεται στο πλαίσιο άσκησης της αρμοδιότητάς τους για φύλαξη των σχολικών κτιρίων, σύμφωνα με την υποπερίπτωση 1 της περίπτωσης Στ΄ του Κεφαλαίου Ι΄ του άρθρου 75 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006, Α΄ 114), μόνο κατά τον χρόνο μη λειτουργίας των σχολικών μονάδων.». Συνεπώς, ένα δημόσιο σχολείο δεν έχει δυνατότητα να χρησιμοποιεί σύστημα βιντεοεπιτήρησης κατά τις ώρες που αυτό λειτουργεί, ενώ κατά τις ώρες μη λειτουργίας της σχολικής μονάδας εκάστοτε Δήμος έχει αρμοδιότητα για την προστασία του χώρου και άρα μόνο αυτός μπορεί να αποτελεί τον υπεύθυνο επεξεργασίας.
6. Στις υπό εξέταση περιπτώσεις διαπιστώνεται ότι τα περισσότερα συστήματα βιντεοεπιτήρησης έχουν εγκατασταθεί χωρίς την άμεση εμπλοκή των υπηρεσιών του Δήμου …. Συνεπώς, και δεδομένου ότι, όπως εκτίθεται ανωτέρω, μόνο ο Δήμος στον οποίο βρίσκεται η δημόσια σχολική μονάδα αποτελεί τον υπεύθυνο επεξεργασίας, αυτός οφείλει να προβεί σε όλες εκείνες τις ενέργειες που διασφαλίζουν την τήρηση της νομοθεσίας για την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, ιδίως δε τις διατάξεις του ΓΚΠΔ και τα οριζόμενα στο άρθρο 18 της Οδηγίας 1/2011 της Αρχής.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Η Αρχή:
1. Κρίνει σκόπιμο να διαβιβάσει τους φακέλους με τις υποθέσεις στον Δήμο …, ο οποίος νομιμοποιείται να δρα ως υπεύθυνος επεξεργασίας για τα συστήματα βιντεοεπιτήρησης των εν λόγω δημόσιων σχολείων. Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι τα υποκείμενα των δεδομένων πρέπει να 7 ασκούν τα σχετικά προς τα συστήματα αυτά δικαιώματά τους προς τον Δήμο … και ότι ο Δήμος οφείλει να ικανοποιεί τα δικαιώματα των υποκειμένων που απορρέουν από τον ΓΚΠΔ.
2. Θέτει στο αρχείο τις καταγγελίες που αναφέρονται στο ιστορικό της παρούσης ως μη υποβληθείσες από υποκείμενο επεξεργασίας.
Ο Πρόεδρος Κωνσταντίνος Μενουδάκος
Η Γραμματέας Ειρήνη Παπαγεωργοπούλου
