Την Κυριακή 9 Αυγούστου 2020, στην κορυφογραμμή του όρους Βαρνούς, κάτω από τη σκιά των ψηλών ανεμογεννητριών βρέθηκαν ακέραιοι ή διαμελισμένοι τρεις νεκροί Ροδοπελεκάνοι. Τα μεγάλα αυτά πουλιά, που έχουν άνοιγμα φτερών σχεδόν 3 μέτρα, φωλιάζουν μαζί με τους Αργυροπελεκάνους στον υγρότοπο της Μικρής Πρέσπας και αποτελούν εμβληματικά είδη της περιοχής, προστατευόμενα σε διεθνές επίπεδο. Το Εθνικό Πάρκο Πρεσπών φιλοξενεί πληθώρα σπάνιων ζώων, φυτών και οικοσυστημάτων αλλά προστατεύεται από την δεκαετία του ’70 κυρίως χάρη στην παρουσία της μεγαλύτερης αναπαραγωγικής αποικίας πελεκάνων στον κόσμο.
Ο Αιολικός Σταθμός Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΣΠΗΕ) στον Βαρνούντα κατασκευάστηκε πριν από περίπου μια δεκαετία, μετά από πολυετή διαμάχη των επενδυτών με την Εταιρία Προστασίας Πρεσπών και τις Περιβαλλοντικές Οργανώσεις που αποτελούν μέλη της, ακόμα και ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας. Οι Περιβαλλοντικές Οργανώσεις διαμαρτύρονταν τότε διότι οι Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αυτού του ΑΣΠΗΕ, καθώς και η περιβαλλοντική του αδειοδότηση, έπασχαν από πολύ σοβαρά ελαττώματα στον τύπο και στην ουσία. Το έργο άλλαξε πολλές φορές χωροθέτηση σε μια προσπάθεια του επενδυτή να το απομακρύνει όσο γίνεται περισσότερο από την προστατευόμενη περιοχή των Πρεσπών και από το στόχαστρο των Περιβαλλοντικών Οργανώσεων. Τελικά κατασκευάστηκε στην υφιστάμενη θέση, σε υψόμετρο 2100 μ., σε έκταση που σήμερα εντάσσεται σε δύο περιοχές Natura 2000, με περιβαλλοντικούς όρους που περιλάμβαναν και την εγκατάσταση ενός συστήματος ραντάρ, ως μέτρου αποτροπής των συγκρούσεων μεγάλων πουλιών, θεωρητικά και νυχτερίδων, με τις φτερωτές των ανεμογεννητριών.
Παρά ταύτα, το περασμένο Σαββατοκύριακο, μέσα στην πυκνή ομίχλη που επικρατούσε στην περιοχή, όπως δείχνουν τα στοιχεία, ένα σμήνος πελεκάνων πέταξε χαμηλά πάνω από το βουνό, δεν μπόρεσε να διακρίνει εγκαίρως τις ανεμογεννήτριες και τελικά συγκρούστηκε με αυτές. Οι ευρέως προβαλλόμενες ως τεχνικές λύσεις για την προστασία της ορνιθοπανίδας αποδεικνύεται έτσι με τον πιο δραματικό τρόπο ότι δεν μπορούν να θεωρούνται λύση. Ο ΑΣΠΗΕ Βαρνούντα, όπως και πολλοί άλλοι ΑΣΠΗΕ που έχουν κατασκευαστεί ή σχεδιάζονται μέσα, δίπλα ή κοντά σε οικολογικά σημαντικές περιοχές της Ελλάδας, αποτελούν δυνητικά παγίδες θανάτου για τα σπάνια πουλιά που επιβιώνουν σε πείσμα των καιρών σε αυτές τις περιοχές και οι βιότοποί τους πρέπει να αποφεύγονται όταν εξετάζεται η χωροθέτηση ΑΣΠΗΕ.
Γενικότερα, η ορθή χωροθέτηση μακριά από αυτούς τους τόπους, ή με άλλα λόγια ο ορθός χωροταξικός σχεδιασμός, είναι η μόνη λογική και βιώσιμη επιλογή που οφείλει να κάνει η Πολιτεία για την ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας στη χώρα. Η Ελλάδα οφείλει να αποτρέψει τη θανάτωση και τον εκτοπισμό σπάνιων ειδών άγριας ζωής και την απώλεια σπάνιων τύπων οικοτόπων από αυτές τις δραστηριότητες. Εκτός από την πιθανότητα επιδείνωσης της κατάστασης διατήρησης σημαντικών ειδών πρέπει να σημειωθεί ακόμα ότι η κακή χωροθέτηση ΑΣΠΗΕ που έχει ως αποτέλεσμα την επιβάρυνση ευαίσθητων περιοχών για τη βιοποικιλότητα αμαυρώνει την εικόνα των αιολικών πάρκων ως τεχνολογικών εφαρμογών αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Η αναθεώρηση του ειδικού χωροταξικού σχεδίου για τις ΑΠΕ είναι για όλους αυτούς τους λόγους αδήριτη ανάγκη να επισπευσθεί και να ολοκληρωθεί πολύ γρηγορότερα απ΄ότι προγραμματίζει το ΥΠΕΝ.
Η Εταιρία Προστασίας Πρεσπών και οι συνυπογράφουσες Οργανώσεις μέλη της επαναφέρουν επίσης το δυστυχώς επίκαιρο αίτημα Περιβαλλοντικών Οργανώσεων όπως διατυπώθηκε τον περασμένο Μάρτιο, να ανασταλεί οριζοντίως η αδειοδότηση όλων των έργων κατηγορίας Α, στα οποία περιλαμβάνονται και οι ΑΣΠΗΕ, στις περιοχές του δικτύου Natura 2000 της χώρας μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας θεσμοθέτησης μέτρων προστασίας στις περιοχές αυτές προκειμένου να αποφευχθούν μη αναστρέψιμες επεμβάσεις.
Όσο για την περίπτωση του ΑΣΠΗΕ Βαρνούντα και των τριών Ροδοπελεκάνων, αναμένουμε οι αρμόδιες αρχές να ασχοληθούν σοβαρά με το ζήτημα, να προχωρήσουν στους απαιτούμενους ελέγχους και να αποδώσουν όσες ευθύνες προκύψουν εκεί που πρέπει.
Για περισσότερες πληροφορίες:
Βιβή Ρουμελιώτου, Συντονίστρια Δράσεων Πολιτικής Εταιρίας Προστασίας Πρεσπών | Tηλ.: 23850 51211 | v.roumeliotou[at]spp.gr
Ρούλα Τρίγκου, Συντονίστρια Επικοινωνίας Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρείας | Tηλ.: 210 8227937 & 210 8228704 εσωτ. 118 | rtrigou[at]ornithologiki.gr
