Η Ελλάδα ξαναβρέθηκε στο ίδιο έργο. Δρόμοι που γίνονται ποτάμια, πόλεις που γονατίζουν, υποδομές που παραδίδονται με την πρώτη δυνατή βροχή. Η κακοκαιρία «Byron», από χθες μέχρι σήμερα, δεν έκανε κάτι πρωτοφανές. Απλώς αποκάλυψε, για ακόμη μία φορά, ότι η χώρα μας μένει γυμνή μπροστά σε φαινόμενα που άλλες χώρες θεωρούν διαχειρίσιμα. Τα πλάνα από το Φάληρο, τον Πειραιά, τη Μάνδρα, τη λεωφόρο Ποσειδώνος, δεν είναι εικόνες που σοκάρουν πλέον. Είναι εικόνες που κουράζουν, γιατί έχουν γίνει ρουτίνα.

Στη Μάνδρα, η τραγωδία του 2017 ξαναζωντάνεψε. Οι κάτοικοι έζησαν ώρες αγωνίας, βλέποντας δρόμους να πλημμυρίζουν, νερά να μπαίνουν ξανά σε σπίτια, τη μνήμη των 24 θυμάτων να πλανάται σαν βαριά ομίχλη πάνω από την πόλη. Οι άνθρωποι σώθηκαν επειδή ήξεραν τι να κάνουν, όχι επειδή το κράτος τους προστάτεψε. Το πρωί, η περιοχή αντιμετώπισε και το σπάσιμο του κεντρικού αγωγού ύδρευσης, που άφησε μεγάλα κομμάτια της Μάνδρας χωρίς νερό. Μια πόλη σε διαρκή κατάσταση άμυνας, επειδή η Πολιτεία δεν κατάφερε ποτέ να της εγγυηθεί ότι δεν θα ξαναζήσει τον ίδιο εφιάλτη.

Την ίδια στιγμή, στον Πειραιά και ειδικά στο Πασαλιμάνι, το νερό ανέβηκε σε ύψος 30–40 πόντων. Αυτοκίνητα εγκλωβίστηκαν, καταστήματα πλημμύρισαν, οι δρόμοι παραδόθηκαν. Δεν είναι η πρώτη φορά. Εικόνες από προηγούμενες νεροποντές είναι σχεδόν πανομοιότυπες, η Ακτή Μιαούλη, η Γούναρη, η Σκουζέ να μετατρέπονται σε λίμνες. Και επικουρικά σε αυτό το χάος, η πανάκριβη παραλιακή λεωφόρος αποδεικνύει ξανά ότι στερείται του βασικότερου: καθαρών φρεατίων. Όταν οι πιο δαπανηρές μας υποδομές δεν μπορούν να διαχειριστούν καν μια καταιγίδα μέτριας διάρκειας, δεν υπάρχει καμία δικαιολογία που να στέκει. Η αστοχία είναι δομική και είναι δική μας.

Στα νότια προάστια – Καλλιθέα, Μοσχάτο, Παλαιό Φάληρο – η κατάσταση ήταν εξίσου ασφυκτική. Η λεωφόρος Ποσειδώνος μετατράπηκε ξανά σε κανάλι, η κυκλοφορία παρέλυσε, σπίτια και επιχειρήσεις βρέθηκαν μέσα στα νερά. Είναι μια εικόνα που έχει επαναληφθεί τόσες φορές, που πλέον θεωρείται αυτονόητη. Οι τοπικές υπηρεσίες προειδοποιούν συνεχώς για κορεσμό του αποχετευτικού δικτύου και για περιοχές που παραμένουν σε υψηλό κίνδυνο πλημμύρας, όχι λόγω της βροχής, αλλά λόγω της πλήρους αδυναμίας του συστήματος να την απορροφήσει.

Και σε όλο αυτό το σκηνικό, το πιο εξοργιστικό είναι πως η συζήτηση κάθε φορά ξεκινά από το μηδέν, «Έβρεξε πολύ», «ήταν έντονο φαινόμενο», «η κλιματική κρίση». Όμως οι επιστημονικές μετρήσεις δείχνουν ξεκάθαρα ότι η Αττική δεν μπλοκάρει επειδή η βροχή είναι πρωτοφανής. Μπλοκάρει επειδή η Αττική είναι μπαζωμένη, τσιμεντωμένη, ασφυκτικά χτισμένη. Ρέματα κλειστά, κοίτες εξαφανισμένες, φρεάτια βουλωμένα, υδρορροές κορεσμένες. Η φύση δεν εκδικείται. Απλώς ακολουθεί πορεία που εμείς της αφαιρέσαμε. Και τότε οι πόλεις πληρώνουν.

Μέσα σε αυτό το τοπίο, η στάση της Πολιτείας μοιάζει κάθε φορά η ίδια, προειδοποιήσεις μέσω 112, ανακοινώσεις, χάρτες επικινδυνότητας, δηλώσεις για έργα που «τρέχουν». Αλλά την ώρα που όλα αυτά αναρτώνται και ανακοινώνονται, οι δρόμοι πνίγονται, οι πολίτες εγκλωβίζονται και τα έργα που υποτίθεται ότι προστατεύουν την πόλη αποδεικνύονται ανεπαρκή. Η Ελλάδα 2.0 δεν φαίνεται στα πλημμυρισμένα στενά της Μάνδρας ούτε στους βουλιαγμένους δρόμους του Πειραιά. Έχει γίνει ειρωνικό σλόγκαν, τεχνολογική πρόοδος από τη μία, λάσπη μέχρι τον αστράγαλο από την άλλη.

Και μέσα σε όλη αυτή την πραγματικότητα, αναδύεται και η πιο καυστική ατάκα που ακούστηκε αυτές τις μέρες, «Με αυτούς τους ρυθμούς, δεν θα πληρώνουμε μόνο τέλη κυκλοφορίας, θα μας βάλουν και τέλη πλεύσης. Αφού οι δρόμοι έγιναν κανάλια, ας το ζήσουμε ολοκληρωμένα». Μια φράση που δεν ειπώθηκε για να προκαλέσει γέλιο, αλλά γιατί αποτυπώνει ακριβώς το σημείο στο οποίο έχουμε φτάσει. Όταν σε μεγάλους οδικούς άξονες κυκλοφορούν πιο άνετα… βάρκες από αυτοκίνητα, τότε δεν υπάρχει καμιά ωραιοποίηση που να σώζει το αφήγημα.

Η αλήθεια είναι σκληρή, η Ελλάδα δεν πνίγεται από τη βροχή. Πνίγεται από τις επιλογές της. Από τη διαχρονική αμέλεια, από έργα που μένουν στη μέση, από συντήρηση που δεν γίνεται, από υποδομές που δεν σχεδιάστηκαν για να αντέξουν το σήμερα. Από μια Πολιτεία που προτιμά να εξηγεί αντί να προλαμβάνει. Από μια χώρα που κάθε φορά ξαφνιάζεται από κάτι που ξέρει ότι θα συμβεί.

Και όσο αυτό το μοτίβο συνεχίζεται, το ερώτημα βαραίνει, μέχρι πότε; Πόσες φορές θα ξαναζήσουμε τις ίδιες εικόνες, τις ίδιες ζημιές, την ίδια αγωνία; Πόσες φορές θα επαναλαμβάνουμε τα ίδια ρεπορτάζ, τις ίδιες δηλώσεις, τις ίδιες διαπιστώσεις; Η Ελλάδα 2.0 δεν μπορεί να συνεχίσει να είναι μια χώρα που βουλιάζει. Όχι επειδή έβρεξε. Αλλά επειδή δεν έμαθε ποτέ να προστατεύει τον εαυτό της.

ΜΑΡΚΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ

Κάθε χρόνο σε όλον τον κόσμο σκοτώνονται περίπου 24.000 άνθρωποι, από κεραυνούς. Τραυματίζονται περίπου 240.000.

Τα νούμερα αυτά προκύπτουν γιατί πολλοί αγνοούν τους βασικούς κανόνες επιβίωσης, όταν υπάρχει καταιγίδα και κεραυνοί. Συνηθέστερα, από ένστικτο, όταν είμαστε σε ανοιχτό χώρο και ακούμε κεραυνό, τρέχουμε να καλυφθούμε.

Πολύ συχνά επιλέγουμε ένα ψηλό δέντρο, να κρυφτούμε από κάτω. Αυτή είναι η δεύτερη κύρια αιτία των ατυχημάτων.

Η πρώτη είναι η παραμονή σε σημεία, όπως ψηλά υψώματα, μοναχικά δέντρα, πυλώνες, συρματοπλέγματα ή νερό, που προσελκύουν τους κεραυνούς, λόγω ύψους και αγωγιμότητας.

Όπως τρέχουμε να κρυφτούμε, δεν μπορούν να μας προστατεύσουν τα πάντα. Ο μετεωρολόγος, Θοδωρής Κολυδάς έχει εξηγήσει ότι «οφείλουμε να επιλέγουμε κτίριο που έχει οπλισμένο σκυρόδεμα, δίκτυο ύδρευσης ή αποχέτευσης ή άλλο χαρακτηριστικό που μπορεί να γειώσει την τεράστια ενέργεια του κεραυνού».

Έτσι, αποφεύγουμε σκέπαστρα, δέντρα και στάσεις λεωφορείων, που κάποιες φορές έλκουν τους κεραυνούς.

Έχουμε και πρόχειρη την πληροφορία ότι τα λαστιχένια υποδήματα ή/και τα λάστιχα των οχημάτων, δεν μας προστατεύουν -λόγω μόνωσης- από τους κεραυνούς.

Στην ιστοσελίδα του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, υπάρχει ειδικό link για τις καταιγίδες και όσα μπορούμε να κάνουμε για να προφυλαχθούμε.

Η βασική γνώση για τους κεραυνούς, που μας βοηθά να καταλάβουμε αν κινδυνεύουμε, είναι πως δεν “χτυπούν” πάντα άμεσα πάνω από το κεφάλι μας. Τουναντίον, μπορεί να είναι σε απόσταση 10 με 16 χιλιόμετρα μακριά.

Τι κάνουμε αν η καταιγίδα μας βρίσκει στο σπίτι

Το πρώτο tip της Πολιτικής Προστασίας αναφέρει πως για να εκτιμήσουμε την απόσταση μας από μια καταιγίδα, μετράμε τα δευτερόλεπτα που μεσολαβούν μεταξύ της αστραπής και της βροντής και διαιρούμε με το 3. Το νούμερο που θα δούμε μπροστά μας, είναι η απόσταση μας από την καταιγίδα, σε χιλιόμετρα.

Αν η καταιγίδα μας βρίσκει σπίτι, δεν κρατάμε ηλεκτρικές συσκευές ή το τηλέφωνο, διότι ο κεραυνός μπορεί να περάσει μέσα από τα καλώδια, αποσυνδέουμε τις συσκευές τηλεόρασης από την κεραία και την παροχή του ηλεκτρικού ρεύματος και αποφεύγουμε να αγγίξουμε τις σωληνώσεις των υδραυλικών (κουζίνα, μπάνιο) καθώς συνιστούν καλούς αγωγούς του ηλεκτρισμού. Για παν ενδεχόμενο, ασφαλίζουμε πόρτες και παράδθυρα.

Τι κάνουμε αν η καταιγίδα μας βρίσκει στο αυτοκίνητο

Πιθανόν η καταιγίδα να σας βρει στο αυτοκίνητο, όπως συνέβη σε πολλούς ανθρώπους χθες το βράδυ και σήμερα το πρωί. Σε αυτήν την περίπτωση, θυμόμαστε ότι η προστασία μας από τους κεραυνούς έρχεται από το μεταλλικό σασί του οχήματος και όχι από τα λάστιχα.​

Ανάβουμε τα αλάρμ (φώτα έκτακτης ανάγκης) και ακινητοποιούμε το όχημα στην άκρη του δρόμου, μακριά από δέντρα -που μπορεί να πέσουν πάνω-, μέχρι να κοπάσει η βροχόπτωση.

Κλείνουμε τα τζάμια και δεν ακουμπάμε σε μεταλλικά αντικείμενα.

Η Πολιτική Προστασία επισημαίνει πως πρέπει να αποφεύγουμε τους πλημμυρισμένους δρόμους -κάτι που όπως πείθουν οι εικόνες από τους δρόμους, δεν είναι αυτονόητο για όλους.

Τι κάνουμε αν η καταιγίδα μας βρίσκει σε εξωτερικό χώρο

Αποφεύγουμε μεν, τις περιττές μετακινήσεις, όταν βρέχει πολύ, αλλά αν χρειάζεται να βγείτε από το σπίτι (πχ για βόλτα κατοικίδιου) και σας πιάσει καταιγίδα, καταφεύγετε σε κτίριο ή σε αυτοκίνητο. Διαφορετικά, κάθεστε στο έδαφος, δίχως να ξαπλώσετε.

Δεν πάμε ποτέ κάτω από ψηλό δέντρο, σε ανοιχτό χώρο και δεν στεκόμαστε πλάι σε πυλώνες, γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος, τηλεφωνικές γραμμές και φράκτες. Επιπροσθέτως, δεν πλησιάζουμε μεταλλικά αντικείμενα (π.χ. αυτοκίνητα, ποδήλατα, σύνεργα κατασκήνωσης κλπ.).

Αν είστε σε δάσος, προστατεύεστε από τα συμπαγή κλαδιά χαμηλών δέντρων, αν είστε σε ποτάμι απομακρύνεστε αμέσως και αν είστε σε θάλασσα, βγαίνετε δίχως δεύτερη σκέψη.

«Αν βρίσκεστε απομονωμένοι σε μια επίπεδη έκταση και νιώσετε να σηκώνονται τα μαλλιά σας (γεγονός που δηλώνει ότι σύντομα θα εκδηλωθεί κεραυνός), κάντε βαθύ κάθισμα με το κεφάλι ανάμεσα στα πόδια (ώστε να ελαχιστοποιήσετε την επιφάνεια του σώματός σας και την επαφή σας με το έδαφος) πετώντας τα μεταλλικά αντικείμενα που έχετε επάνω σας».

Μύθοι και αλήθειες για τους κεραυνούς

Οι κεραυνοί και οι αστραπές είναι θέματα που πρωταγωνιστούν σε μύθους. Αν τους πιστέψουμε, κινδυνεύουμε. Θέλετε παράδειγμα; Ο κεραυνός δεν χτυπάει ποτέ στο ίδιο σημείο, δυο φορές.

Και όμως, χτυπάει και δυο και τρεις φορές στο ίδιο σημείο, και δη όταν πρόκειται για ψηλά, μυτερά ή απομονωμένα αντικείμενα. Για παράδειγμα, “χτυπάει” το Empire State Building 100 φορές, ετησίως.​

Αν ακούμε βροντές, αλλά δεν έχει σύννεφα πάνω από το κεφάλι μας, μπορεί να νιώθουμε ασφαλείς, αλλά δεν είμαστε. Ο κεραυνός μπορεί να χτυπήσει 5-15 χλμ. μακριά από την καταιγίδα, ακόμα και ως “κεραυνός εν αιθρία”.​

Δεν ισχύει ότι δεν χτυπούν δύο φορές το ίδιο σημείο ή ότι μέταλλα τα έλκουν πάντα – είναι καλοί αγωγοί, γι’ αυτό αποφεύγουμε επαφή. Τα λάστιχα οχημάτων ή υποδημάτων δεν προστατεύουν, ούτε δέντρα, στάσεις λεωφορείου ή ανοιχτές βάρκες.

Τα όσα είδε με τα ίδια του τα μάτια γύρω από τον θάνατο του υπουργού του ΠΑΣΟΚ Σήφη Βαλυράκη κατέθεσε ο αυτόπτης μάρτυρας Ευάγγελος Ασμάνης ενώπιον του Μικτού Ορκωτού Δικαστηρίου της Αθήνα.

Ο μάρτυρας περιέγραψε πως οι κατηγορούμενοι χτύπησαν τον Σήφη Βαλυράκη κατά τη διάρκεια λογομαχίας τους, με ένα κουπί και στη συνέχεια αφού έπεσε στη θάλασσα τον άφησαν και αποχώρησαν.

«Του κατάφερε 2-3 χτυπήματα. Τώρα που τον βρήκε; Στο κεφάλι; Στον ώμο; Πάντως στο πάνω μέρος. Αφού τον χτύπησαν τον έφεραν δύο βόλτες με το σκάφος γκαζωμένοι. Δεν έπεσε στη θάλασσα, ούτε με το κούνημα. Μετά το καΐκι ξεκίνησε προς τα εμπρός, έγειρε κι έπεσε στη θάλασσα. Έκαναν αυτοί στροφή και λέω πάνε να τον σηκώσουν, ο ένας ήταν σκυμμένος και λέω θα τον μαζέψουν, αλλά αυτοί έφυγαν. Φαινόταν ότι έπεσε στη θάλασσα γιατί φορούσε τη φόρμα που σε κρατάει στον αφρό» είπε χαρακτηριστικά.

Πρόεδρος: Τι κάνατε εσείς μετά;

Μάρτυρας: Έφυγα, φοβήθηκα θα έλεγαν ότι έκανα ζημιά. Όπως και οι άλλοι, δεν ήμουν μόνος.

Στη συνέχεια ο μάρτυρας ανέφερε ότι δεν μίλησε σε επίσημη Αρχή, αλλά προτίμησε να βγει σε τηλεοπτική εκπομπή με αλλοιωμένη φωνή, ενώ υποστήριξε πως έχει δεχθεί και πρόταση να αλλάξει την κατάθεση του στην αστυνομία έναντι χρηματικού αντιτίμου.

Πρόεδρος: Εσείς ήσασταν πολύ επιφυλακτικός. Πώς καταλήγετε να μιλήσετε στην τηλεόραση;

Μάρτυρας: Μου είπαν ότι δε θα φαίνομαι, θα είμαι πλάτη, θα είναι αλλοιωμένη η φωνή. Ήθελα να βγει από μέσα μου.

Πρόεδρος: Γιατί δεν πήγατε σε κάποια Αρχή;

Μάρτυρας: Στο λιμεναρχείο; Μόνο λιμενική αρχή δεν είναι! Μια φορά είχα βρει ένα αρχαίο κράνος και το παρέδωσα. Μετά με έβαλαν να τους δείξω που το βρήκα…

Η λογομαχία που οδήγησε στον θάνατο του Σήφη Βαλυράκη
Όπως εξήγησε, ο ίδιος κατέβηκε στην παραλία για να δει αν υπήρχαν δύτες που παρανόμως αλίευαν αγγούρια της θάλασσας την 24η Ιανουαρίου του 2021. Από τη στεριά είδε τους δύο κατηγορούμενους να διαπληκτίζονται με έναν άνδρα που αργότερα έμαθε ότι ήταν ο Σήφης Βαλυράκης.

«Μπήκε το καΐκι μπροστά από το κρις κραφτ και του έκλεισε το δρόμο. Τυχαία; Σύμπτωση; Δεν το ξέρω. Εγώ αυτό είδα. Πλώρη ο ένας, πλώρη και ο άλλος και το αλιευτικό προσπέρασε και η πρύμνη του ήταν στην πλώρη του άλλου. Το κρις κραφτ προχωρούσε πολύ αργά. Το καΐκι ήταν ανάποδα και πήγαιναν παράλληλα. Τα έβλεπα αυτά περίπου από 150 μέτρα απόσταση» περιέγραψε ο μάρτυρας.

Όπως, εξήγησε άκουσε τους ανθρώπους από τα σκάφη να λογοφέρνουν. «Από το καΐκι του έλεγαν «που πας; Δεν ξέρεις ότι απαγορεύεται; Που πας ρε κωλόγερε; Θα πάρουμε το λιμεναρχείο. Αυτός που το κρις κραφτ έλεγε «να πάρετε το λιμεναρχείο, είναι απόφαση, δεν είναι νόμος». Μετα του έλεγαν «φύγε, γαμώ τη γυναίκα σου» και τέτοια».

Ο μάρτυρας περιέγραψε λεπτό προς λεπτό όσα υποστηρίζει πως είδε από την ακτή να συμβαίνουν στη θάλασσα. «Τραβάει το κοντάρι ο ένας, ακούμπησε στην τέντα πρώτα και μετά τον χτύπησε στο κεφάλι. Ήταν το κοντάρι γιατί το είχαν στην τέντα, δεν ήταν γάντζος. Το κοντάρι αυτό ήταν 3,5-4 μέτρα, το έχουμε στα σκάφη για να σπρώχνουμε. Του κατάφερε 2-3 χτυπήματα. Τώρα που τον βρήκε; Στο κεφάλι; Στον ώμο; Πάντως στο πάνω μέρος. Αφού τον χτύπησαν τον έφεραν δύο βόλτες με το σκάφος γκαζωμένοι. Δεν έπεσε στη θάλασσα, ούτε με το κούνημα. Μετά το καΐκι ξεκίνησε προς τα εμπρός, έγειρε κι έπεσε στη θάλασσα. Έκαναν αυτοί στροφή και λέω πάνε να τον σηκώσουν, ο ένας ήταν σκυμμένος και λέω θα τον μαζέψουν, αλλά αυτοί έφυγαν. Φαινόταν ότι έπεσε στη θάλασσα γιατί φορούσε τη φόρμα που σε κρατεί στον αφρό».

“Θεωρώ ότι το έδαφος είναι ώριμο για το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας- Τουρκίας το πρώτο τρίμηνο του 2026”, δήλωσε ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, στο συνέδριο Athens Policy Dialogue, που διοργανώνει το “Βήμα”.

“Δεν χρειάζεται μία τέτοια συνάντηση να συνοδεύεται από κάποια θεαματική εξαγγελία”, ξεκαθάρισε όμως ο πρωθυπουργός. Έδειξε αντίθετα προς την κατεύθυνση της συνεργασίας σε θέματα “χαμηλής πολιτικής” και θετικής ατζέντας.

“Το να συνομιλούμε σε διάφορα επίπεδα με την Τουρκία το θεωρώ θετικό”, δήλωσε άλλωστε και πρόσθεσε: “Είμαστε ξεκάθαροι στις θέσεις μας και είναι χρήσιμο να έχουμε διαύλους επικοινωνίας. Εάν συμβεί κάτι απρόοπτο πρέπει κάποιοι άνθρωποι να μπορούν να σηκώσουν ένα τηλέφωνο και να ξεκαθαρίσουν την κατάσταση”.