Από την 1η Ιανουαρίου μέχρι και την 31η Οκτωβρίου 2025, το “Χαμόγελο του Παιδιού” δέχτηκε κατά μέσο όρο 460 κλήσεις ημερησίως, καταγράφοντας δραματική αύξηση 65% στις αναφορές για κακοποίηση παιδιών, όπως έγινε γνωστό στη Συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε ο Οργανισμός νωρίτερα σήμερα, Τετάρτη (19/11), με αφορμή την Ευρωπαϊκή Ημέρα ενάντια στη σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών (18η Νοεμβρίου) και την Παγκόσμια Ημέρα ενάντια στην Κακοποίηση των παιδιών (19η Νοεμβρίου).

“Στέκομαι στην τεράστια αύξηση 65%, που έχουμε καταγράψει στις επώνυμες και ανώνυμες αναφορές για κακοποίηση παιδιών, τις οποίες λάβαμε στην πλατφόρμα CyberTipline Hellas, στην αύξηση των παιδιών που μας καλούν καθημερινά ή μας στέλνουν μήνυμα στο Chat 1056, ζητώντας βοήθεια και τονίζω ότι παρά την αύξηση σε όσα προανέφερα, η σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών παραμένει ένα καλά κρυμμένο μυστικό“, τόνισε κατά την ομιλία του ο πρόεδρος του ΔΣ του Οργανισμού “Το Χαμόγελο του Παιδιού”, Κώστας Γιαννόπουλος, παρουσιάζοντας τις δράσεις του Οργανισμού για την πρόληψη και αντιμετώπιση του φαινομένου και παραθέτοντας στατιστικά στοιχεία, που σκιαγραφούν τη θλιβερή πραγματικότητα που βιώνουν χιλιάδες παιδιά και οικογένειες στη χώρα μας.

Οι Γραμμές Βοήθειας

Το Χαμόγελο του Παιδιού για να ανταποκρίνεται αποτελεσματικά σε κάθε περιστατικό και “με στόχο την πρόληψη, άμεση διαχείριση και παροχή θεραπευτικών υπηρεσιών” έχει συστήσει το Εθνικό Κέντρο για την Κακοποίηση και Εκμετάλλευση, λειτουργεί 13 τηλεφωνικά κέντρα πανελλαδικά και παρέχει υποστήριξη μέσω των παρακάτω υπηρεσιών:

• Γραμμή υποστήριξης – SOS 1056 – Σύμφωνα με τον Οργανισμό, ο χρόνος αναμονής στη γραμμή δεν ξεπερνά τα 14 δευτερόλεπτα. “Όταν σε παίρνει ένα παιδί και σου λέει ‘έχω πάρει ένα κουτί χάπια, δεν υπάρχει το αναμείνατε στο ακουστικό σας”, τόνισε ο κ. Γιαννόπουλος. Λειτουργεί 24 ώρες το 24ωρο, 365 ημέρες τον χρόνο
• Ευρωπαϊκή Γραμμή Υποστήριξης Παιδιών και Εφήβων 116111 – Διαθέτει 24ωρη λειτουργία, 365 ημέρες τον χρόνο
• Chat 1056 – Πρόκειται για μια νέα υπηρεσία που άνθρωποι κάθε ηλικίας μπορούν να επικοινωνήσουν με “Το Χαμόγελο του Παιδιού” μέσω μηνυμάτων – “Βοήθησε πολύ, μας απευθύνονται πολλά παιδιά από εκεί, μας μιλούν κάτω απ’ τα σκεπάσματα”, ανέφερε συγκεκριμένα ο κ. Γιαννόπουλος.
• Cyber Tipline – Πρόκειται για μια διαδικτυακή πλατφόρμα ανώνυμων και επώνυμων αναφορών που εδρεύει στις ΗΠΑ. Το 2024 δημιουργήθηκε το ελληνικό τμήμα Cyber Tipline Hellas. Σύμφωνα με επίσημα δεδομένα από τον Οργανισμό, το 2022 το CT στις ΗΠΑ δέχτηκε 43.000 αναφορές για διαδικασίες εκμετάλλευσης και κακοποίησης στην Ελλάδα, δηλαδή 43.000 άτομα από την χώρα μας κατήγγειλαν κάποιο περιστατικό κακοποίησης ή/και εκμετάλλευσης.

Παράλληλα, σήμερα εγκαινιάστηκε η Ευρωπαϊκή Γραμμή για την ενδοοικογενειακή Βία 116016, που θα λειτουργεί στη χώρα μας από «Το Χαμόγελο του Παιδιού».

Εκτός από τις παραπάνω γραμμές υποστήριξης το “Χαμόγελο” προσφέρει:

• Επιτόπια παρέμβαση για άμεση απομάκρυνση θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας, μεταφορά σε ασφαλές περιβάλλον, ενημέρωση Αστυνομικών και Εισαγγελικών Αρχών
• Φιλοξενία γυναικών θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας και των παιδιών τους σε προστατευμένα διαμερίσματα του Οργανισμού
• “Το Σπίτι του Παιδιού”, στο οποίο παρέχονται εξατομικευμένες υπηρεσίες ψυχικής υγείας σε παιδιά και εφήβους, θύματα ενδοοικογενειακής βίας
• Φιλοξενία παιδιών θυμάτων βίας σε σπίτια μόνιμης φιλοξενίας και σε διαμερίσματα ημιαυτόνομης διαμονής

Η θλιβερή πραγματικότητα σε αριθμούς

Κατά τη σημερινή συνέντευξη Τύπου που πραγματοποιήθηκε στο Επιχειρησιακό Κέντρο του Οργανισμού, παρουσιάστηκαν αναλυτικά τα στατιστικά στοιχεία που αφορούν το διάστημα από 01.01.2025 έως 31.10.2025

•  Στις Γραμμές Βοήθειας και Υποστήριξης το “Χαμόγελο” δέχτηκε συνολικά 139.757 τηλεφωνικές κλήσεις (460 κλήσεις την ημέρα).

“Το 40-45% των κλήσεων που δεχόμαστε είναι από παιδιά [..] είναι μεγάλη μας τιμή και ευθύνη”

Σύμφωνα, μάλιστα, με τον κ. Γιαννόπουλο το 40-45% των κλήσεων πραγματοποιείται από παιδιά, που εμπιστεύονται τον Οργανισμό. “Είναι μεγάλη μας τιμή και ευθύνη” σημείωσε, εξηγώντας πως στα 30 χρόνια λειτουργίας του “Χαμόγελου”, ο Οργανισμός έχει επενδύσει στην ανάπτυξη ουσιαστικών σχέσεων με τα παιδιά της χώρας, με ποικίλες δράσεις.

iStock

“Η αύξηση στις κλήσεις που δεχόμαστε οφείλεται, θεωρώ, και στις παρεμβάσεις που κάνουμε στα σχολεία, δηλαδή στο ότι οι ψυχολόγοι μας είναι καθημερινά μέσα στα σχολεία και μιλάνε για το πρόβλημα, ενημερώνουν τα παιδιά για τα δικαιώματά τους, τους γονείς, τους εκπαιδευτικούς. Είναι ένας τρόπος να προσεγγίσεις τα παιδιά και νομίζω ότι αυτό είναι και το πιο σημαντικό” τόνισε από την πλευρά της στο NEWS 24/7 η κ. Σπυροπούλου Σταυρούλα, ψυχολόγος και συντονίστρια του Κέντρου για την Κακοποίηση και Εκμετάλλευση Παιδιών, συμπληρώνοντας πως έχει αυξηθεί σημαντικά και ο αριθμός των ανθρώπων που καταγγέλλουν ένα περιστατικό εκμετάλλευσης ή/και κακοποίησης, που είτε έχουν γίνει μάρτυρες είτε υποψιάζονται.

• Αναφορικά με τις παρεμβάσεις για παιδιά σε άμεσο κίνδυνο, πραγματοποιήθηκαν 129 επιτόπιες παρεμβάσεις για συνολικά 229 παιδιά, εκ των                 οποίων τα 20 παιδιά αφορούσαν σωματική κακοποίηση, τα 72 παραμέληση και εγκατάλειψη και 3 παιδιά, σεξουαλική κακοποίηση.
• Ο οργανισμός παρείχε συμβουλευτική υποστήριξη σε 3.202 άτομα, εκ των οποίων 413 για θέματα βίας και 1.059 για θέματα ψυχικής υγείας

Στην Εθνική Γραμμή για τα Παιδιά SOS 1056, ο οργανισμός έλαβε και διαχειρίστηκε 1.215 αναφορές και 2.310 παιδιά, εκ των οποίων η αιτιολογία ήταν:

1. η σωματική κακοποίση για 858 παιδιά
2. η παραμέληση και η εγκατάλειψη για 1.096 παιδιά
3. η οικονομική εκμετάλλευση για 70 παιδιά
4. η ψυχολογική και συναισθηματική κακοποίηση για 236 παιδιά
5. η σεξουαλική κακοποίηση για 50 παιδιά

Στην εφαρμογή Cybertipline Hellas ο οργανισμός έλαβε και διαχειρίστηκε 634 αναφορές, εκ των οποίων:

1. 183 αφορούσαν σε ψυχολογική κακοποίηση παιδιών
2. 139  σε σωματική κακοποίηση παιδιών
3. 109 για παραμέληση και εγκατάλειψη παιδιών
4. 73 για επαιτεία
5. 21 για σεξουαλική εκμετάλλεση

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι αναφορές το πρώτο 10μηνο του 2025 στο Cybertipline Hellas αυξήθηκαν κατά 65% σε σχέση με το 10μηνο του 2024.

• Στο Κέντρο Ημέρας “Το Σπίτι του Παιδιού” ο οργανισμός παρείχε υπηρεσίες ψυχικής υγείας σε 109 παιδιά θύματα κακοποίησης ενώ υποστήριχθηκαν επίσης 233 μητέρες και τα 321 παιδιά τους

“Ο αριθμός που βλέπουμε είναι πολύ μικρότερος σε σχέση με αυτό που πραγματικά συμβαίνει στα παιδιά. Ειδικά για την περίπτωση της σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών, το ξέρουμε και από τα διεθνή επιστημονικά δομένα, ότι αυτό που καταλήγει να αναφέρεται είναι πολύ λιγότερο σε σχέση με αυτό που πραγματικά συμβαίνει” τόνσε στο NEWS 24/7 η κ, Σπυροπούλου .

“Χρειαζόμαστε θεσμικές λύσεις”

“30 χρόνια Χαμόγελο αλλά τα πράγματα δεν είναι καλύτερα” σημείωσε, μεταξύ άλλων, ο πρόεδρος του ΔΣ του Οργανισμού κατά τη διάρκεια της ομιλίας του, επισημαίνοντας την ανάγκη για στελέχωση των δημόσιων υπηρεσιών που βρίσκονται στην “πρώτη γραμμή” του αγώνα κατά της παιδικής κακοποίησης.

“Δεν υπάρχουν στρατιώτες, εξειδικευμένο προσωπικό στην πρώτη γραμμή, όχι στο γραφείο αλλά στο πεδίο, να κάνουν τη λάντζα που λέμε. Να πάνε, για παράδειγμα, pumpers σε μια μητέρα που έχει καταφύγει με το παιδί της στο ΑΤ της περιοχής της [..] Πρέπει να ταρακουνήσουμε την ελληνική κοινωνία, ότι μπορούμε να γλιτώσουμε τα παιδιά μας από το μπούλινγκ και τη φρίκη [..] Χρειαζόμαστε λύσεις θεσμικές, δεν μπορούμε να υποκαθιστούμε τους θεσμούς” τόνισε, εκτιμώντας πως το μεγαλύτερο βάρος πρέπει να δοθεί στην πρόληψη του φαινομένου αλλά και στην εκπαίδευση των αρμόδιων Αρχών.

ISTOCK

“Μέσα από την 30ετή εμπειρία μας, οι συνέργειες, η ένωση δυνάμεων, η ενδυνάμωση των θεσμών είναι μονόδρομος, γι’ αυτό και προτείνουμε ως μία βιώσιμη και πρακτική λύση για την πρόληψη αλλά και αντιμετώπιση όλων των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν τα παιδιά, οι νέοι και οι οικογένειες στη χώρα μας, την ίδρυση Περιφερειακών Δικτύων Φορέων, όπως αυτό που ήδη συστάθηκε στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης και το επόμενο διάστημα και στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας”, ανέφερε.

30 χρόνια “Χαμόγελο του Παιδιού”

“Το Χαμόγελο Του Παιδιού”, είναι Σύλλογος εθελοντικός, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Κύριο μέλημά του είναι να προασπίσει τα δικαιώματα των παιδιών καθημερινά, 24 ώρες την ημέρα, 365 ημέρες το χρόνο. Να εξασφαλίσει τα απαραίτητα για τη σωματική, ψυχική και πνευματική ισορροπία τους. Ειδικότερα παρέχει:

• Υπηρεσίες για όλα τα παιδιά στην Ελλάδα ανεξάρτητα από εθνικότητα και θρήσκευμα
• Δράσεις πρόληψης για όλα τα παιδιά στην Ελλάδα για την αποφυγή των φαινομένων Βίας, των περιστατικών Εξαφάνισης καθώς και την παροχή ιατρικών προληπτικών εξετάσεων
• Δράσεις παρέμβασης για παιδιά θύματα κάθε μορφής Βίας, Παιδιά που εξαφανίζονται, Παιδιά με προβλήματα Υγείας, Παιδιά που ζουν ή απειλούνται να βρεθούν σε κατάσταση Φτώχειας
• Δράσεις θεραπείας για παιδιά θύματα κάθε μορφής Βίας

Το όραμα του 10χρονου Ανδρέα, που έγινε πραγματικότητα

Ο Ανδρέας, γιος του ιδρυτή του Συλλόγου, γεννήθηκε στις 21 Απριλίου 1985 και το 1994, σε ηλικία μόλις 9 ετών, αρρώστησε.

Την επόμενη χρονιά, το 1995, στο προσωπικό του ημερολόγιο, αποτύπωσε το όραμά του για έναν σύλλογο που θα χαρίσει χαμόγελα σε όλα τα παιδιά, και μοιράστηκε την επιθυμία του δημόσια στην εκπομπή “Κόκκινη Κάρτα”.

Παρά την πρόωρη απώλειά του, την ίδια χρονιά, το όνειρό του έγινε πραγματικότητα με την ίδρυση του Συλλόγου “Το Χαμόγελο του Παιδιού”, που προσφέρει καθημερινή στήριξη και προστασία σε παιδιά σε ανάγκη.

 Αντιγράφουμε από το ημερολόγιο του Ανδρέα:

“Όλοι ξέρουμε, συζητάμε για κάτι παιδιά στους δρόμους που τους λείπει το χαμόγελο. Τους λείπει το χαμόγελο γιατί δεν έχουν λεφτά, δεν έχουν παιχνίδια, δεν έχουν φα:ι και μερικά δεν έχουν καν γονείς. Σκεφτήτε λοιπόν κι αφήστε τα λόγια ας ενωθούμε κι ας δώσουμε ότι μπορούμε στα φτωχά: αλβανάκια, άσπρα και μαύρα, όλα παιδιά είναι και αξίζουν ένα χαμόγελο. Αυτός ο σύλλογος θα λέγετε: ΤΟ ΧΑΜΟΓΕΛΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ”.

Το μήνυμα του Ανδρέα:

 

 

Μπορείτε να δείτε εδώ τη Συνέντευξη Τύπου:

Η 20η Νοεμβρίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Η συγκεκριμένη ημερομηνία επιλέχθηκε, γιατί η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στις 20 Νοεμβρίου 1989. Η εν λόγω Σύμβαση περιλαμβάνει το πλήρες φάσμα των δικαιωμάτων – οικονομικών, κοινωνικών, πολιτιστικών, ατομικών και πολιτικών – τα οποία πρέπει να απολαμβάνουν τα παιδιά. Χαίρει, διεθνώς, της μεγαλύτερης αποδοχής και μέχρι στιγμής δεσμεύει 196 Κράτη, ένα εκ των οποίων είναι και η Ελλάδα.

Τη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού συνήθως «κάπου την έχουμε ακούσει», χαιρόμαστε που υπάρχει, αλλά δεν ξέρουμε ακριβώς τι λέει και πώς θα μπορούσαν μικροί και μεγάλοι να επωφεληθούν πρακτικά από αυτή. Δεν υπάρχει συστηματική και συνεχής προσπάθεια διάδοσης του περιεχομένου της στα παιδιά, σε όσους εργάζονται με αυτά και για αυτά, στους γονείς αλλά και στο ευρύ κοινό, με μεθόδους που θα μπορούσαν να την καταστήσουν κατανοητή σε όλους.

Κατά συνέπεια, ένα άκρως δυναμικό νομικό κείμενο, το οποίο, πάνω από όλα, θα μπορούσε να αποτελέσει σημείο αναφοράς οποιασδήποτε θετικής απόφασης και δράσης για τα παιδιά, καταλήγει πολύ συχνά αντικείμενο πανηγυρικών αλλά μη ουσιαστικών και βεβιασμένων αναφορών. Με άλλα λόγια, παρά την ύπαρξη της συγκεκριμένης Σύμβασης, η αποτελεσματική προώθηση και προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών στην πράξη δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Μάλιστα, η τεχνολογική πρόοδος που δίνει (και) στις ζωές των παιδιών ψηφιακή διάσταση την κάνει ακόμα δυσκολότερη.

Η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού εφαρμόζεται και στα δικαιώματα που έχουν τα παιδιά στο ψηφιακό περιβάλλον. Η Επιτροπή Δικαιωμάτων του Παιδιού, που είναι το όργανο που επιβλέπει την εφαρμογή της Σύμβασης από τα Κράτη που δεσμεύονται από αυτή, το έχει καταστήσει σαφές αυτό. Το ζήτημα είναι ότι οι ιλιγγιώδεις εξελίξεις στον ψηφιακό κόσμο μεταλλάσσουν συνεχώς το πλαίσιο άσκησης των δικαιωμάτων του παιδιού μέσα σε αυτόν, δημιουργώντας νέες ευκαιρίες αλλά και νέες προκλήσεις για την ουσιαστική πραγμάτωση των δικαιωμάτων αυτών.

Έτσι, από την μια πλευρά, το ψηφιακό περιβάλλον παρέχει πρόσφορο έδαφος για την αποτελεσματική άσκηση, για παράδειγμα, του δικαιώματος των παιδιών στην εκπαίδευση και στο παιχνίδι, του δικαιώματός τους να ενημερώνονται για τα θέματα που τα αφορούν, του δικαιώματός τους να εκφράζουν ελεύθερα την άποψή τους για τα θέματα αυτά, του δικαιώματός τους να συνεταιρίζονται, δημιουργώντας διαδικτυακές ομάδες με στόχο την επίτευξη ενός σκοπού που τα ενδιαφέρει.

Από την άλλη πλευρά, όμως, η ψηφιακή πραγματικότητα εγκυμονεί πολλούς κινδύνους για τα παιδιά. Κάποιοι από αυτούς τους κινδύνους είναι ήδη γνωστοί, καθώς υπάρχουν ήδη offline και έχουν «μεταναστεύσει» πλέον και online. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το online bullying, η online σεξουαλική κακοποίηση παιδιών μέσω live video streaming ή η online προώθηση στα παιδιά αυτοβλαπτικών συμπεριφορών όπως είναι ο αυτοτραυματισμός ή η αυτοκτονική συμπεριφορά. Κάποιοι άλλοι κίνδυνοι, όμως, είναι νέοι, καθώς έχουν προκύψει από τον ίδιο τον ψηφιακό κόσμο, όπως είναι, για παράδειγμα, η εκτεταμένη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών από τα παιδιά και οι επιπτώσεις που αυτή έχει στη σωματική και ψυχική τους υγεία, ιδιαίτερα κατά την εφηβεία ή την πρώιμη παιδική ηλικία που αποτελούν κρίσιμες περιόδους για την ανάπτυξη του νευρολογικού τους συστήματος.

Η μεγαλύτερη, λοιπόν, πρόκληση είναι η εξής: πώς τα παιδιά κάθε ηλικίας θα μπορούν να ασκούν με ασφάλεια τα δικαιώματά τους στον ψηφιακό κόσμο και, ταυτόχρονα, να έχουν τη δυνατότητα να επωφελούνται στο έπακρο από τις δυνατότητες που αυτός τους παρέχει; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν είναι καθόλου απλή και απαιτεί συνεχή κινητοποίηση και εγρήγορση από όλους μας. Το εν λόγω ερώτημα μπορεί να αναλυθεί σε πολλαπλά επιμέρους ερωτήματα που έχουν να κάνουν με τη σχέση των παιδιών με το ψηφιακό περιβάλλον, όπως για παράδειγμα, πόσο χρόνο πρέπει κάθε μέρα τα παιδιά να περνάνε μπροστά σε μια οθόνη, εάν όντως το ψηφιακό παιχνίδι έχει κάτι να τους προσφέρει, σε ποια ηλικία είναι ενδεδειγμένο να αποκτούν τα δικά τους ηλεκτρονικά gadgets, ποια είναι τα όρια της παρέμβασης των γονιών στην ψηφιακή ζωή των παιδιών τους.

Γίνεται, λοιπόν, εύκολα κατανοητό ότι η αποτελεσματική αντιμετώπιση της συγκεκριμένης πρόκλησης απαιτεί δράση τόσο σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο όσο και μέσα σε κάθε οικογένεια.

Συνεπώς, πρώτον, η πολιτεία θα πρέπει να διασφαλίζει τη θέσπιση του κατάλληλου νομικού πλαισίου για τη διαφύλαξη των δικαιωμάτων των παιδιών στον ψηφιακό κόσμο, την ορθή εφαρμογή του, καθώς και τη συνεχή επικαιροποίηση του ανάλογα με τις τεχνολογικές εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα. Θα πρέπει, επίσης, η ίδια να ξεκινά ή τουλάχιστον να στηρίζει τη δημιουργία εκστρατειών ενημέρωσης για τα δικαιώματα του παιδιού στον ψηφιακό κόσμο για παιδιά, γονείς, εκπαιδευτικούς, επιχειρήσεις που σχεδιάζουν και πωλούν ψηφιακά προϊόντα για παιδιά, επαγγελματίες IT.

Δεύτερον, πολύ σημαντικός είναι ο ρόλος των γονιών και η καθοδήγηση που παρέχουν στο παιδί τους σε σχέση με την άσκηση των δικαιωμάτων του στο ψηφιακό περιβάλλον. Για να κατορθώσουν επιτυχώς να κάνουν κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει πρώτα να διαθέτουν την κατάλληλη ψηφιακή παιδεία (digital literacy), ώστε να γνωρίζουν πώς να διαχειρίζονται σωστά τον ψηφιακό κόσμο και τις δυνατότητές του οι ίδιοι, ξεκινώντας από τον τρόπο με τον οποίο προστατεύουν και καθοδηγούν τον ίδιο τους τον εαυτό. Για παράδειγμα, ένας γονιός που σκρολάρει όλη μέρα, είναι πολύ δύσκολο να πείσει το παιδί του να μην κάνει το ίδιο. Έχοντας λάβει την ψηφιακή παιδεία που απαιτείται, οι γονείς θα είναι σε θέση να σέβονται την ψηφιακή αυτονομία του παιδιού τους σε συνάρτηση με την ηλικία και την ωριμότητά του και όχι να προβαίνουν σε απαγορεύσεις χωρίς λόγο ή να αμελούν να το προστατεύσουν, όταν πρέπει να το κάνουν.

Η προάσπιση των δικαιωμάτων του παιδιού offline είναι ήδη ιδιαίτερα απαιτητική αποστολή. Η ψηφιακή της διάσταση φαίνεται ακόμα πιο περίπλοκη. Και είμαστε ακόμα στην αρχή.

*Η Κίρκη Πατσιαντά είναι δικηγόρος, Διδάκτωρ Νομικής

“Όταν μαλώνουν τα βουβάλια, την πληρώνουν τα βατράχια”. Η ρήση αυτή υπάρχει κίνδυνος να έρθει γάντι στην περίπτωση της κόντρας ΗΠΑ – Κίνας για το λιμάνι του Πειραιά, με την ελληνική κυβέρνηση στη μέση.

Από τη μία το Μαξίμου προσπαθεί απεγνωσμένα να βελτιώσει τις σχέσεις του με τη διακυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ. Αλλά και να δίνουν οι ΗΠΑ προτεραιότητα στην Ελλάδα έναντι της Τουρκίας στους οικονομικούς και άρα και διπλωματικούς σχεδιασμούς τους στην ανατολική Μεσόγειο.

Οι συμφωνίες για το αμερικανικό υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) και η παρουσία της Chevron νοτίως της Κρήτης για έρευνες υδρογονανθράκων έφεραν Αθήνα- Ουάσινγκτον πιο κοντά. Όμως οι ΗΠΑ πιέζουν για έξοδο της Cosco από το λιμάνι του Πειραιά.

Οι αμερικανικές πιέσεις έχουν ενταθεί, λόγω του εμπορικού πολέμου που έχει ανοίξει ο Τραμπ, στο πλαίσιο του οποίου η Ουάσινγκτον θέλει να αποδυναμώσει το παγκόσμιο δίκτυο λιμένων της Κίνας. Αλλά εδώ και χρόνια όχι μόνο οι ΗΠΑ, αλλά και Ευρωπαίοι εταίροι όπως η Γερμανία, έθεταν το ζήτημα της κινέζικης παρουσίας στο λιμάνι του Πειραιά σε διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις.

Όμως ακόμη και στα χρόνια του μνημονίου, η Αθήνα αντιστεκόταν στις πιέσεις αυτές. Και όχι μόνο διότι η χώρα έχει υπογράψει συμφωνίες, τις οποίες δεν μπορεί να παραβεί, αλλά και γιατί η παρουσία της COSCO στον Πειραιά “προσφέρει” το 1,5% του ΑΕΠ της Ελλάδας.

Το ιστορικό της παρουσίας της COSCO στον Πειραιά
Την πρώτη συμφωνία με την COSCO για την παραχώρηση του σταθμού εμπορευματοκιβωτίων του ΟΛΠ είχε υπογράψει η κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή στα τέλη του 2008. Πραγματοποιήθηκε διεθνής διαγωνισμός, στον οποίο δεν υπήρξε ενδιαφέρον από άλλους σοβαρούς επενδυτές, και η Cosco πλειοδότησε για τον Πειραιά προσφέροντας 4,3 δισ. ευρώ σε βάθος 35ετίας.

Η συμφωνία αυτή ήταν βέβαια το αποτέλεσμα μακρόχρονων συζητήσεων, που είχαν ξεκινήσει με την επίσκεψη του κ.Καραμανλή στο Πεκίνο το 2006. Ο τότε πρωθυπουργός αναζητούσε άλλωστε επενδύσεις και πέραν των παραδοσιακών δυτικών “συμμάχων”, για οικονομικούς αλλά και γεωπολιτικούς λόγους.

Η συμφωνία με την COSCO και η διπλωματία των αγωγών με τη Ρωσία ήταν οι δύο βασικές πολιτικές σε αυτό το πλαίσιο και προκάλεσαν και οι δύο δυσαρέσκεια στις ΗΠΑ. Αλλά ενώ η ενεργειακή συνεργασία με τη Ρωσία ατόνησε, όλες οι επόμενες κυβερνήσεις “αγκάλιασαν” τη συμφωνία με την COSCO, καθώς απέφερε σημαντικά έσοδα στη χώρα. Ακόμη και η κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου, ο οποίος συμμετείχε στις διαδηλώσεις κατά της υπογραφής της συμφωνίας στο λιμάνι του Πειραιά και είχε μάλιστα δεχθεί δακρυγόνα μαζί με τους υπόλοιπους διαδηλωτές.

Μετά την υπαγωγή της χώρας στο μνημόνιο, η κυβέρνηση Σαμαρά- Βενιζέλου αγνόησε τις πιέσεις και της τρόικας να διώξει τους Κινέζους (ούτε μπορούσε νομικά, ούτε της περίσσευαν άλλωστε τα χρήματα) και το 2014 επέκτεινε τη συμφωνία με την COSCO. Ο κ. Σαμαράς δήλωνε άλλωστε το 2013 ότι η Ελλάδα “μπορεί να γίνει πύλη εμπορίου της Κίνας προς την Ευρώπη”, καθώς και ότι η απάντηση στην οικονομική κρίση ήταν οι επενδύσεις.

Ενώ επί κυβέρνησης Αλέξη Τσίπρα το 2016 υπεγράφη και η παραχώρηση του 67% του ΟΛΠ στην COSCO. Η συνολική αξία της συμφωνίας εκείνης ανήλθε στα 1,5 δισ ευρώ και οι εγκαταστάσεις του λιμανιού παραχωρήθηκαν στους Κινέζους για 35 + 5 χρόνια.

Δεσμευμένη η Αθήνα μέχρι το 2052
Με άλλα λόγια, μέχρι το 2052 η όποια ελληνική κυβέρνηση και να ήθελε, δεν μπορεί να διώξει την COSCO από τον Πειραιά, εκτός αν πληρώσει δυσθεώρητες ρήτρες και ρισκάρει όχι απλά έναν εμπορικό πόλεμο, αλλά απόλυτη ρήξη με μία ανερχόμενη υπερδύναμη.

Και ο Κυριάκος Μητσοτάκης, όπως και οι προκάτοχοι του από το 2009 και μετά, είχε συνεχίσει τη συνεργασία με την κινέζικη εταιρεία. Ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης είχε υποσχεθεί στους Κινέζους τη γρήγορη έγκριση του master plan για τη συνέχιση των κινεζικών επενδύσεων, όπερ και εγένετο.

Το Νοέμβριο του 2019 ως πρωθυπουργός ο κ.Μητσοτάκης είχε επισκεφθεί μάλιστα την έδρα της COSCO στη Σαγκάη, από όπου δήλωνε ότι στόχος είναι να γίνει ο Πειραιάς το μεγαλύτερο λιμάνι της Ευρώπης. Σημειωτέον ότι πράγματι με την COSCO το λιμάνι του Πειραιά έχει γίνει πρώτο στην Ευρώπη στην κρουαζιέρα και τρίτο στη διακίνηση εμπορευμάτων.

“Είμαστε μία κυβέρνηση που σέβεται τις συμφωνίες”
Οι αμερικανικές πιέσεις προς την Αθήνα για το θέμα της COSCO δεν είχαν βέβαια ποτέ σταματήσει, αλλά μετά την επανεκλογή Τραμπ εντάθηκαν και τους τελευταιους τρεις μήνες έχουν κορυφωθεί. “Είμαστε μια κυβέρνηση που σέβεται τις συμφωνίες που έχουν συνάψει προηγούμενες κυβερνήσεις”, δήλωσε πάντως ο κ.Μητσοτάκης σε συζήτηση που είχε με την αρχισυντάκτρια της Wall Street Journal, Έμα Τάκερ, στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, στη Νέα Υόρκη, στις 24 Σεπτεμβρίου.

Επικαλέστηκε δε ότι ότι “η συμφωνία για το λιμάνι του Πειραιά με τους Κινέζους έγινε κατά τη διάρκεια της κρίσης και εκείνη την εποχή ήταν οι μόνοι που κατέθεσαν προσφορά στον διαγωνισμό.” Επισήμανε μάλιστα ότι δεν έχουν γίνει άλλες κινέζικες επενδύσεις στην Ελλάδα, προκειμένου να καθησυχάσει τους Αμερικανούς.

Το επιχείρημα ότι η επέκταση της αρχικής συμφωνίας με τους Κινέζους και η παραχώρηση του 67% του ΟΛΠ στην COSCO έγινε επί μνημονίων, σε μία περίοδο οικονομικής ύφεσης και πολιτικής αστάθειας όταν δεν υπήρχαν άλλοι πλειοδότες , φέρεται να επικαλέστηκε ο κ.Μητσοτάκης και στη νέα πρέσβη των ΗΠΑ στην Αθήνα, Κίμπερλι Γκιλφόιλ, σύμφωνα τουλάχιστον με την ίδια.

Οι δηλώσεις Γκιλφόιλ και η οργή της Κίνας
Η κ.Γκιλφόιλ έδειξε πάντως ότι η Ουάσιγκτον εξακολουθεί να προσδοκά πως με κάποιο τρόπο οι ΗΠΑ θα παραγκωνίσουν την Κίνα στον Πειραιά. “Είναι ατυχές, αλλά νομίζω πως υπάρχουν τρόποι να παρακαμφθεί, να βρεθεί λύση”, δήλωσε η πρέσβης των ΗΠΑ στον Ant1, επιμένοντας ότι πρέπει να αντισταθμιστεί η κινεζική επιρροή στον Πειραιά.

Αλλά πως να διώξει μία ελληνική κυβέρνηση την κινέζικη εταιρεία από τον Πειραιά όταν υπάρχουν συμφωνίες 40ετίας, όταν η επένδυση αποφέρει τεράστια έσοδα στα δημόσια ταμεία, αλλά και όταν έως και το 70% των μεταφορών ελληνικών εφοπλιστικών εταιρειών αφορά κινέζικα προϊόντα;

Η πρεσβεία της Κίνας αντέδρασε χθες με οργή στις δηλώσεις Γκιλφόιλ για το λιμάνι του Πειραιά, κάνοντας λόγο για “σοβαρή παρέμβαση στα εσωτερικά της Ελλάδας” και για “ψυχροπολεμική νοοτροπία και λογική ηγεμονισμού”. Ο εκπρόσωπος της κινεζικής πρεσβείας κατηγόρησε επίσης την Αμερική ότι “με ιδιοτελείς προθέσεις, υποκινεί την Ελλάδα να τερματίσει τις συμβατικές της υποχρεώσεις και να πουλήσει το λιμάνι”.

Επικαλέστηκε μάλιστα πως: “Όταν η Ελλάδα αντιμετώπιζε την κρίση χρέους, η Κίνα έτεινε χείρα βοηθείας”. Ενώ δήλωσε με νόημα ότι: “Το Λιμάνι του Πειραιά ανήκει για πάντα στον ελληνικό λαό· δεν είναι εργαλείο για την υπονόμευση της περιφερειακής ευημερίας και σταθερότητας, και δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να πέσει θύμα της γεωπολιτικής αντιπαράθεσης.”

“Δώρο” η Ελευσίνα στις ΗΠΑ και παρέμβαση Καραμανλή
Σημειωτέον ότι ο κ.Καραμανλής βραβεύεται σήμερα στις 6 το απόγευμα από το Ελληνοκινεζικό Επιμελητήριο και αναμένεται στο σύντομο χαιρετισμό του να αναφερθεί στην ανάπτυξη των σχέσεων Ελλάδας- Κίνας επί των κυβερνήσεων του και φυσικά και στην COSCO…

Από κυβερνητικής πλευράς φυσικά δεν έκαναν κανένα σχόλιο για την κόντρα αυτή των πρεσβειών ΗΠΑ- Κίνας στη χώρα μας. Και καθώς η Αθήνα δεν μπορεί, όσο και να θέλει να καλοπιάσει τον Τραμπ, να καταπατήσει μία διακρατική συμφωνία, φαίνεται ότι προσφέρει ως αντιστάθμισμα στους Αμερικανούς την Ελευσίνα και ενδεχομένως στη συνέχεια και άλλα ελληνικά λιμάνια.

Υπενθυμίζεται ότι προχθές ο υπουργός Ανάπτυξης, Τάκης Θεοδωρικάκος, συναντήθηκε με την κ. Γκιλφόιλ και ανακοίνωσε νομοθετική πρωτοβουλία, με την οποία η ΟΝΕΧ, που επιχειρεί στα ναυπηγεία Ελευσίνας και έχει χρηματοδοτηθεί από την Αμερικανική Κρατική Αναπτυξιακή Τράπεζα DFC, θα έχει τη δυνατότητα να επεκτείνει τις δραστηριότητες της εκτός από τη ναυπηγική βιομηχανία και στον εμπορικό, διαμετακομιστικό, λιμενικό, ενεργειακό και αμυντικό τομέα.

Η σχετική νομοθετική ρύθμιση θα ψηφιστεί στη Βουλή στις 27 Νοεμβρίου. Το σχέδιο αφορά όχι μόνο τις σημερινές εγκαταστάσεις των Ναυπηγείων Ελευσίνας, όπου ήδη εμπλέκεται η DFC, αλλά επιπλέον 400 στρέμματα προς την πλευρά του κυρίως λιμανιού της πόλης. Στόχος είναι να μετατραπεί η Ελευσίνα στο “αντίπαλον δέος” του Πειραιά προς ικανοποίηση των ΗΠΑ.

Μάλιστα η κυβέρνηση επικαλείται τη συμφωνία αυτή στο ακροατήριο της Νέας Δημοκρατίας. “Αυτή είναι η καλύτερη απάντησε σε όλους εκείνους που έλεγαν ότι η νίκη Τραμπ ήταν η στρατηγική ήττα του Μητσοτάκη και ότι ο Ερντογάν τα πήρε όλα”, δήλωσε χαρακτηριστικά ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης (ΣΚΑΪ).

Η υπόθεση των εικονικών εγγραφών στις τοπικές οργανώσεις της Νέας Δημοκρατίας έχει προκαλέσει έντονη αναστάτωση στον κομματικό μηχανισμό, αλλά και στα ίδια τα μέλη της βάσης. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, εντοπίστηκαν χιλιάδες «μαϊμού» εγγραφές σε ορισμένες οργανώσεις, με χρήση προπληρωμένων SIM, «φανταστικών» e-mail και στοιχείων που δεν αντιστοιχούσαν σε πραγματικούς ανθρώπους. Το φαινόμενο αυτό εκτόξευσε τεχνητά τον αριθμό των μελών λίγο πριν τις εσωκομματικές εκλογές, δημιουργώντας εικόνα κατευθυνόμενης αλλοίωσης του εκλογικού σώματος.

Οι εσωτερικοί έλεγχοι που ακολούθησαν οδήγησαν σε σιωπηρές παραιτήσεις στελεχών τοπικών οργανώσεων όπου εντοπίστηκαν τα σοβαρότερα περιστατικά. Παρότι η Ν.Δ. δεν δημοσιοποίησε επίσημα τα ονόματα, κομματικές πηγές επιβεβαιώνουν ότι ζητήθηκαν ευθύνες από ανθρώπους που θεωρήθηκαν ότι είχαν γνώση ή συμμετοχή στη διαδικασία των εικονικών εγγραφών.

Με στόχο να ελεγχθεί η κατάσταση και να μην υπάρξουν νέοι κλυδωνισμοί, το κόμμα προχώρησε σε επιπλέον μέτρα. Ανάμεσά τους, η απόφαση ότι σημαντικός αριθμός νέων μελών δεν θα μπορεί πλέον να ψηφίσει ηλεκτρονικά, αλλά μόνο με φυσική παρουσία στην κάλπη. Το μέτρο αυτό, που εφαρμόζεται χωρίς διάκριση, έχει προκαλέσει εντονότατες αντιδράσεις, αφού πλήττει άμεσα απολύτως υπαρκτά και νόμιμα μέλη που δεν έχουν καμία σχέση με την υπόθεση των εικονικών εγγραφών.

Πολλοί από αυτούς δεν μπορούν πρακτικά να προσέλθουν στις κάλπες, ζουν εκτός περιοχής, εργάζονται σε άλλους νομούς, έχουν προβλήματα υγείας ή βρίσκονται στο εξωτερικό. Πρόκειται για ανθρώπους που θα μπορούσαν να ψηφίσουν εύκολα και θεσμικά μέσω της ηλεκτρονικής διαδικασίας, η οποία εφαρμόστηκε ακριβώς για να διασφαλίζει τη συμμετοχή και τη διαφάνεια.

Αντί όμως να υπάρξει στοχευμένος έλεγχος για τα πραγματικά «μαϊμού» μέλη, επιλέχθηκε μια οριζόντια λύση που ουσιαστικά τιμωρεί τους ίδιους τους ψηφοφόρους του κόμματος. Η εικόνα που διαμορφώνεται είναι ότι, στην προσπάθειά της να κλείσει το θέμα γρήγορα και χωρίς διαρροές, η ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας δημιουργεί τελικά ένα νέο, μεγαλύτερο πρόβλημα αξιοπιστίας.

Η υπόθεση αποκαλύπτει σοβαρές αδυναμίες στη λειτουργία και την ασφάλεια της διαδικασίας εγγραφής μελών, ενώ ταυτόχρονα αφήνει εκτεθειμένη την παράταξη απέναντι στους ίδιους της τους υποστηρικτές. Η παροιμία «μαζί με τα ξερά καίγονται και τα χλωρά» ταιριάζει απόλυτα. Στο όνομα μιας εσωτερικής «τάξης», αποκλείονται από τη δημοκρατική συμμετοχή άνθρωποι που ούτε ευθύνονται ούτε πρέπει να σηκώσουν το βάρος ενός σκανδάλου που άλλοι δημιούργησαν.

Το ζήτημα πλέον δεν είναι μόνο οργανωτικό. Είναι ζήτημα εμπιστοσύνης.

ΜΑΡΚΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ